İstanbul Belediye Sarayı temel kazısından çıkan mozaikler

İstanbul Belediye Sarayı inşası sırasında temel kazılarında ortaya çıkarılan Roma ve Bizans dönemlerine ait mozaiklerdir.Bulunduğu sahanın en eski kültür tabakasını teşkil etmektedir.

Tarihçe

Kazılar ve keşif

İstanbul Belediye Sarayı inşaatının temek kazıları sırasında keşfedilmişlerdir.1953 yılında yapımına başlanan İstanbul Belediye Sarayı'nın inşa alanında alanın doğu tarafında yaklaşık 5–7 m derinliğinde oldukça geniş bir alana yayılmış mozaiklere rastlanılmıştır. Ayrıca İnşaat sahasının Atatürk Bulvarı'nın yanında batı tarafında ana toprağa varıncaya kadar on metreyi geçen bir derinlikte 1,20-1,5 m genişliğinde Bizanten duvar parçalarına rastlanmıştır. Mozaikler yapışlarından itibaren yaklaşık bir asır sonra büyük bir yapıya ait 1,20 m genişliğinde kalın duvarlar tarafından kesilmişlerdir.

Belediye sarayının yapımında inşaat mühendisi olarak çalışan Semuh Adil mozaiklere rastlanınca hafriyat çalışmalarına ara verdirip İstanbul Üniversitesi profesörlerinden Arif Müfid Mansel'i konu hakkında bilgilendirmiştir.O da dönemin İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürü Rüstem Duyuran'a durumu anlatmış ve mozaikler müzeye taşınmıştır.

1954 yılında konuya ilişkin Arkitekt dergisinde Müze Müdürü Rüstem Duyuran tarafından yapılan haber yazısı dışında bugüne kadar kapsamlı bir çalışma yayımlanmamıştır ve mozaikler de sergilenmemiştir.Mozaikler 2007 yılına kadar İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Ayasofya Müzesi'nin depolarında saklanmıştır.

Malzeme ve kullanılan teknikler

Alanda bulunan mozaiklerin tekniği hakkında fikir sahibi olunabilmiştir.Doğrudan doğruya ana toprak düzleştirildikten sonra uçları sivri moloz taşları bir sıra halinde yerleştirilmiş ve sonra iri tuğla parçaları bir horasan tabakası sürülerek üzerine mozaik parçaları işlenmiştir.Mozaiklerin bazı kısımlarında yarım tuğlalardan yapılan bir kanal ile kanalı dik kesen bir künk görülmektedir.Mozaikler, beyaz mermer parçacıkları ile açık ve koyu yeşil, koyu mavi, pembe, kırmızı, bordo ve sarı renkli tesseralardan oluşmaktadır.

Kırmızı renkler için bazı tuğla parçacıklarından faydalanıldığı düşünülmektedir.

Mozaiklerin zeminleri tümüyle beyazdır.İnsan, hayvan figürleri bazen tek figür bazen figürler grubu şeklinde sahnelenmiştir. Jeometrik motifler de işlenen mozaikler mevcuttur.

Bazı figürlerin yüzleri çok daha küçük parçalarla oluşturulmuştur.

Mozaiklerde yapılan incelemelerde Belediye Sarayı mozaikleri ile Antakya mozaiklerinin bir kısmı ile bariz benzerlikler görülmüştür.Mozaiklerdeki sekiz köşeli yapının tam bir benzerini Antakya kazılarından bulunan hamam teşkil ediyor.

Mozaiklerin üsluplarına göre iki gruba ayrılmıştır.Bir kısmının eski Roma sanatının geleneklerine bağlı olduğu görülürken, diğer kısım ise Bizans sanatı çerçevesi içinde başlangıç döneminde irdeleyebiliriz.eşitli mozaik ustalarının sanat anlamlarının değişikliğinde bu ayrılıklar aranabilir.