Balwo
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2024) |
Balwo, Somali ve Cibuti'de uygulanan bir müzik ve şiir tarzıdır. Lirik içeriği genellikle aşk ve tutkuyla ilgilidir. Balwo türü, Abdi Sinimo tarafından oluşturulmuştur.[1][2][3]
Köken[değiştir | kaynağı değiştir]
Balwo türü, Gadabuursi boyunun Reer Nuur alt klanından olan Somali asıllı Abdi Sinimo tarafından oluşturulmuştur,[4][5] İlk Heelo (Balwo'nun bir alt türü olarak kabul edilen) da yine Abdi Sinimo tarafından ortaya çıkarılmıştır.[6]
1945 yılında, Cibuti Liman Otoritesi'nde[7] kamyon şoförü olarak çalışırken, Abdi Sinimo, Zeila bölgesindeyken kamyonuyla bir kaza geçirmiş ve bu olay Balwo'nun ilk ortaya çıkışına yol açmıştır. Abdi Sinimo, kamyonunun zorluk yaşadığı uzak bölge nedeniyle ona "Balwo" (Somalice talihsizlik anlamına gelir) adını vermiştir.[8] Balwo, modern Somali müziğinde devrim yaratan basit bir aşk liriğidir.[9] Bu türe önemli katkılarda bulunan diğer sanatçı Abdullahi Qarshe'dir, kendisi kaban'ın (ud) Somali müziğinde bir eşlik enstrümanı olarak tanıtılmasından sorumludur.[10]
Abdullahi Qarshe ile yapılan bir röportajda, "modern müziğin Abdi Sinimo'nun zamanında havada olduğunu, kimin tarafından belwo'nun formüle edilip düzenlendiğini de kabul edilerek ona hak ettiği övgü ve onuru getirdiği genellikle kabul edilen bir deha olduğunu" doğrulamıştır."[11]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdi Deeqsi (Abdi Sinimo), gençliğinin çoğunu geçirdiği Borama bölgesindeki Jarahorato adında bir yerde doğmuştur. Somalili şairlerinin ezici çoğunluğunun aksine, ailesi geleneksel biçimde Somali çölünde kırsal göçebe olarak yaşamamıştır; Abdi Deqsi ve ailesi baştan itibaren şehirli bir yaşam sürmüştür. Gençliğinde, çırak olarak araç mekaniği konusunda Djibouti'ye (o zamanki adıyla Fransız Somalisi) gitmiştir. 1941 civarında Borama'ya döndükten sonra, zengin bir tüccar olan Hacı Hirsi'nin yanında kamyon şoförü olarak işe alınmıştır.
Abdi otuzuncu doğum gününü geçmiş ve Sinimo (Somalice Sinema) lakabını almıştır. Abdi, hikayeleri ve şakaları anlatma konusundaki tutkusu nedeniyle tanınmış bir halk hikayecisiydi ve bu lakap tamamen ona uygundu. Dışa dönük kişiliği, onu özellikle gençler arasında çok popüler hale getirmiştir. Abdi'nin ticaret rotası, Zeila'dan Djibouti'ye, Borama'ya ve Hargeysa'ya ve bazen Etiyopya'daki Dire Dhabe'ye kadar uzanmaktadır. Bir gün, 1943 ile 1945 arasında bir yerde kamyonu bozulmuştur. Somali sözlü geleneği, bu olayın nerede gerçekleştiği konusundaki tartışmasını sürdürmektedir. Kimileri bunun Habaas adında bir yerde olduğunu söylerken, bazıları Ban Balcad'da olduğunu, diğerleri ise Geryaad ovasının güneyinde, Zeila'nın otuz mil güneyinde Selel adındaki yerde olduğunu iddia etmektedir. Abdi aracındaki sorunu belirleyememiş ve bu nedenle de onu tamir edememiştir. Sonunda, birçok hayal kırıklığı ve başarısız tamir işleminden sonra, oturmuş ve (Somalili şair Hasan Sheekh Muumin'in ifade ettiği gibi) ağzından şu sözler dökülmüştür: "Belwooy, belwooy, hooy belwooy....Waha i baleeyay mooyaane. Belwooy, belwooy, hooy belwooy!" (Neden acı çektiğimi bilmiyorum)
Aşağıdaki varyasyon bazen bazı Somali'ler tarafından ilk Balwo olarak alıntılanır: "Balwooy, hooy balwooy, Waha ii balweeyay mooyaane, Waha i balweeyay baabuure, Balwooy, hoy balwooy !" (Neden acı çektiğimi bilmiyorum; Bana acı çektiren bir kamyondu.)
Kamyonu Zeila'ya çekildikten sonra Borama'ya dönen Abdi, kısa şiirini halka açık bir şekilde okumuştur. Bu, kısa sürede bir başarı olarak görülmüş ve onu diğer Balwo'ları bestelemeye teşvik etmiştir. Diğer şairler de yeni türde şiirler bestelemeye başlamış ve bu tür hızla yayılmaya başlamıştır.[6]
Aşağıda, Abdi Sinimo'nun bir şiirinden bir örnek bulunmaktadır.[12]
Balwooy! Hoy balwooy |
Balwoy! O Balwoy |
| —Abdi Sinimo[13] |
Tartışma[değiştir | kaynağı değiştir]
Balwo, kuzey Somali şehirlerindeki üst sınıf üyelerinin Balwo dinleme partileri düzenlemesiyle giderek daha popüler hale gelmekteydi.[14] Bu türün hızla yayılması, Somali'deki dini grupların birçoğunun buna karşı çıkmasına neden oldu.
Şeyh Abdullah Mijlrtain ve Muhammed Hassan gibi dini liderler, Balwo'nun yayılmasına karşı şiirler yazmaya başladılar. Onların düşüncesi, Somali Balwo türündeki aşk şiirlerinin Müslüman ahlak ve edebiyatına uygun olmadığı ve İslami ahlaka aykırı olduğuydu.[15] Buna karşın, türün yayılması durmadı, Abdi bir grup kurdu ve bu türü Somali'nin birçok şehrinde sahneledi, böylece modern Somali müziği yenilikçisi haline geldi.
Somali müziği üzerindeki etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Balwo, Heelo'nun doğrudan öncüsüydü ve böylece Heelo, Balwo'nun bir alt türü haline gelmiştir. Abdi'nin müzikteki yenilikçiliği ve tutkusu, Somali müziğini ebediyen değiştirmiştir.[12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Johnson, John William (1996). Heelloy: Modern Poetry and Songs of the Somali (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-1874209812.
- ^ Mukhtar, Muhammad Haji (25 Şubat 2003). Historical dictionary of Somalia (İngilizce). Scarecrow Press. s. 12. ISBN 9780810866041.
- ^ Mukhtar, Muhammad Haji (2000). Historical dictionary of Djibouti (İngilizce). Scarecrow Press. s. 2. ISBN 9780810838734.
- ^ African Language Review, Volume 6 (İngilizce). The University of Michigan: F. Cass. 1967. s. 5.
- ^ Andrzejewski, B. W.; Pilaszewicz, S.; Tyloch, W. (21 Kasım 1985). Literatures in African Languages: Theoretical Issues and Sample Surveys (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 9780521256469.
Cabdi Deeqsi, who created a genre of love poetry called Balwo
- ^ a b Johnson, John William (1996). Heelloy: Modern Poetry and Songs of the Somali (İngilizce). Indiana University Press. s. 100. ISBN 978-1874209812.
- ^ Mukhtar, Mohamed Haji (25 Şubat 2003). Historical Dictionary of Somalia (İngilizce). Scarecrow Press. ISBN 9780810866041.
- ^ AFRICA DIARY: A WEEKLY RECORD OF EVENTS IN AFRICA. South Africa: Africa Publications (India). 1964. s. 4.
- ^ Stovel, Nora Foster (19 Ağustos 2008). Divining Margaret Laurence: A Study of Her Complete Writings (İngilizce). McGill-Queen's Press - MQUP. ISBN 9780773533769.
- ^ Brinkhurst, Emma (2012). Music, Memory and Belonging: Oral Tradition and Archival Engagement Among the Somali Community of London's King's Cross. University of London. s. 61.
- ^ "Interview with the late Abdullahi Qarshe (1994) at the Residence of Obliqe Carton in Djibouti". Macalester College. 1994. s. 80. 26 June 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 March 2024.
- ^ a b Mukhtar, Mohamed Haji (25 Şubat 2003). Historical Dictionary of Somalia (İngilizce). Scarecrow Press. s. 12. ISBN 9780810866041.
- ^ Historical Dictionary of Somalia, 2003
- ^ Finnegan, Ruth (2012), "Lyric", Oral Literature in Africa, World Oral Literature Series, 1, Open Book Publishers, ss. 235-263, doi:10.11647/obp.0025.09, ISBN 9781906924706
- ^ Andrzejewski, B.W.; Lewis, I.M.; O'Fahey, R.S. (1994). "New Arabic Documents from Somalia". Sudanic Africa. Cilt 5. ss. 39-56. ISSN 0803-0685. JSTOR 25653242.