Bırakın pasta yesinler
"Bırakın pasta yesinler" sözünün, 17. veya 18. yüzyılda zengin bir prenses tarafından köylülerin ekmeği olmadığı bildirildiğinde söylendiği varsayılan Fransızca "Qu'ils mangent de la brioche" ifadesinden kaynaklandığına inanılmaktadır. Tereyağı ve yumurta ile yapılan bir ekmek olan Brioche, o dönemde lüks bir yiyecek olarak kabul ediliyordu. Bu söz genellikle prensesin açlık çeken köylülere karşı ilgisizliğinin ya da onların mücadelelerini anlamadığının bir sembolü olarak görülür. Genellikle Marie Antoinette'e atfedilir, ancak tarihçiler arasında bu sözü gerçekten söyleyip söylemediği konusunda anlaşmazlık vardır, çünkü Fransız Devrimi'nden önce de bu söze atıfta bulunulmuştur.[1][2][3]
Köken[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu ifade Jean-Jacques Rousseau'nun ilk altı kitabı 1765 yılında yazılan ve 1782 yılında yayımlanan İtiraflar adlı eserinin altıncı kitabında yer almaktadır. Kitapta Rousseau, çaldığı şaraba eşlik etmesi için ekmek aradığı bir olayı anlatır. Sıradan bir fırına giremeyecek kadar şık giyindiğini hissettiğinde, "büyük bir prensesin" sözlerini hatırlar:
| “ | Sonunda büyük bir prensesin son çaresini hatırladım: Köylülerin ekmeği olmadığı söylendiğinde şöyle cevap vermişti: "O zaman bırakın brioches(çörek) yesinler."
- Jean-Jacques Rousseau, İtiraflar |
„ |
Rousseau "büyük prensesin" adını vermemektedir ve İtiraflar tamamen gerçeklere dayanmadığı için bu anekdotu uydurmuş olabilir.[4]
Marie Antoinette'e Atfedilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
"Bırakın pasta yesinler" sözü genellikle kocası Kral 16. Louis döneminde Fransa kraliçesi olan Marie Antoinette'e atfedilir. Ancak bu söz aslında yarım yüzyıl sonra 1843 yılına kadar ona atfedilmemiştir. Buna rağmen, bu ifade Marie Antoinette ile yoğun bir şekilde ilişkilendirildi ve devrim yanlısı yorumcular tarafından Eski Rejim'in üst sınıflarını temassız ve açgözlü olmakla eleştirmek için kullanıldı. Alt sınıfların temel gıdası olan ekmek, gelirlerinin %50'sini oluştururken yakıt için bu oran sadece %5'ti. Bu ifade Marie Antoinette'e, Fransız Devrimi'ne giden yıllarda giderek artan popülaritesizliği nedeniyle atfedilmiş olabilir; zira Marie Antoinette savurganlığı ve Fransa'nın mali mücadelelerindeki rolü nedeniyle eleştiriliyordu. Buna ek olarak, Avusturyalı doğumu ve cinsiyeti, Fransız siyasetinde yabancı düşmanlığı ve şovenizmin hakim olduğu bir dönemde saygınlığını daha da azaltmış olabilir.[5][5]
Bu ifade, Alphonse Karr tarafından Mart 1843'te Les Guêpes'de[6] Antoinette'e atfedilmiştir.
Diğer ilişkilendirmeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Marie Antoinette'in meşhur "Bırakın pasta yesinler" sözünü söylediği efsanesine karşı çeşitli argümanlar vardır. Bunlardan biri, bu hikâyenin aslında Marie Antoinette'ten 100 yıl önce, XVIII. Louis'in anılarına göre XIV. Louis'in eşi Marie-Thérèse'e atfen söylenmiş olduğudur. Ayrıca, Marie Antoinette'in cömert bir hayırsever olduğu ve yoksulların durumundan etkilendiği bilinmektedir, bu da ifadeyi onun karakterine aykırı hale getirmektedir. Ayrıca Kral 16. Louis döneminde gerçek bir kıtlık yaşanmamış, sadece iki kez ciddi ekmek kıtlığı yaşanmıştır. Atfedilen tarihlerle ilgili bir başka sorun da Marie Antoinette'in bu sözü söylemek için çok genç olmasının yanı sıra o sırada Fransa dışında yaşıyor olmasıdır. Bu söz, aralarında 16. Louis'nin kızları Madam Sophie ve Madam Victoire ile Marie Antoinette'in gözdelerinden Polignac Düşesi'nin de bulunduğu Fransız kraliyet ailesinin diğer üyelerine de atfedilmiştir. Bu deyim başka ülkelerde de benzer bağlamlarda kullanılmıştır; örneğin Çin'de Batı Jin İmparatoru Hui'ye halkının açlıktan öldüğü söylenmiş ve etli yulaf lapası yemeleri önerilmiştir. Daha yakın bir tarihte bu deyim, işsiz kalan Kentucky kömür madencilerinin ailelerini geçindirmek için "kod yazmayı öğrenmelerini" öneren makalelere yanıt olarak kullanılmıştır.[7][8][9]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Marie Antoinette: The Journey. Anchor. 2002. ss. xviii, 160. ISBN 978-0385489492. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Marie-Antoinette: The Last Queen of France. St. Martin's Griffin. 2000. ss. 63-65. ISBN 978-0312283339.
- ^ Kaiser, Thomas E., (Ed.) (2003). "Eating Cake: The (Ab)uses of Marie-Antoinette". Marie Antoinette: Writings on the Body of a Queen. Routledge. ss. 273-290. ISBN 978-0415933957. r eksik
|soyadı1=(yardım) - ^ Translated from Jean Jacques (2000). Confessions. New York: Oxford University Press. ss. 262.
Enfin je me rappelai le pis-aller d'une grande princesse à qui l'on disait que les paysans n'avaient pas de pain, et qui répondit : Qu'ils mangent de la brioche.
- ^ a b Lady Antonia Fraser, Marie Antoinette: The Journey, p. 124.
- ^ Campion-Vincent, Véronique & Shojaei Kawan, Christine, "Marie-Antoinette et son célèbre dire : deux scénographies et deux siècles de désordres, trois niveaux de communication et trois modes accusatoires", Annales historiques de la Révolution française, 2002, full text 26 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Let them eat cake". The Phrase Finder. 9 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2012.
- ^ "From Coal To Code: A New Path For Laid-Off Miners In Kentucky". NPR.org. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ "The weaponization of 'learn to code'". thinkprogress.org. 1 Şubat 2019. 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.