Aragva
Aragva (Gürcüce: არაგვა), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Kaynalarda köyün adı Arakva (არაკვა), Aragua (არაგუა) ve Aragova (არაგოვა) şeklinde de geçer.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Aragva etrafındaki kale ve kilise kalıntıları, buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[2] Osmanlılar bu yerleşimi Gürcülerden 1578 yılında ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Aragva Hertvisi livasının Meşe-Cavaheti nahiyesine bağlıydı. Ancak Osmanlı idaresi köyün adını Aragva (ارەقوە) yerine "Aruk" (اروك) şeklinde kaydetmiştir. Bu tarihte köy neredeyse tamamen boşalmış, sadece iki Hristiyan hane kalmıştı.[3] Köyde buğday, arpa, çavdar ve keten tarımı ve arıcılık yapıldığı, koyun ve domuz beslendiği bu defterdeki kayıttan anlaşılmaktadır.[4]
Aragva köyü, yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'nın eline geçti. Osmanlı döneminde köy halkının Müslümanlaştığı ve bu savaşın ardından Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Müslüman nüfusun büyük bölümünün Osmanlı ülkesine göç ettiği bilinmektedir.[5] Bu savaşın ardından Osmanlı ülkesinden göç eden Ermeni nüfusun bir kısmı ise, Rus idaresi tarafından Aragva köyüne yerleştirilmiştir. Nitekim 1886 tarihli nüfus sayımında Rus idaresinin Aragva (Арагва) olarak kaydettiği köyün nüfusunun tamamı Ermenilerden oluşuyordu. Bu sırada Aragva, Ahalkalaki sancağının (uyezd) Baraleti kazasına bağlı Aragva nahiyesinin 13 köyünden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Köyün nüfusu, 475'i erkek ve 446'sı kadın olmak üzere, 114 hanede yaşayan 921 kişiden oluşuyordu. Aragva nahiyesinde ise, 7160 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 6907 kişi Ermeni olarak kaydedilmişti. 36 kişi Kürt, 217 kişi de Gürcü olarak yazılmıştı.[6]
Aragva köyünde 2002 yılında 1206 kişi yaşıyor ve nüfusun %98'i Ermenilerden oluşuyordu.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Samshe-Cavaheti (სამცხე–ჯავახეთი), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 25. 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ Samshe-Cavaheti (სამცხე–ჯავახეთი), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 25. 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 268". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 192". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2024.
- ^ "Aleksandre Proneli, Görkemli Mesheti (დიდებული მესხეთი), Gori, 1914, s. 165-166" (PDF). 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Ahalkalak uyezdi" - Sıra no: 164-176". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2024.
- ^ Samshe-Cavaheti (სამცხე–ჯავახეთი), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 25. 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7