Aquaporin
Su kanalları olarak da adlandırılan akuaporinler veya aquaporinler, biyolojik hücrelerin zarında gözenekler oluşturan, esas olarak hücreler arasında suyun taşınmasını kolaylaştıran -ana iç protein ailesinden- kanal proteinleridir.[1] Çeşitli farklı bakteri, mantar, hayvan ve bitki hücrelerinin hücre zarları, içinden suyun fosfolipid çift tabakasından difüze olmaktan daha hızlı girip çıkabildiği akuaporinler içerir.[2] Akuaporinler, hem karboksilik hem de amino terminalleri sitoplazmik tarafta olan altı adet membranı kapsayan alfa sarmal domaine sahiptir.[3] Akuaporinler genellikle her zaman açık olduğundan ve hemen hemen her hücre tipinde yaygın olduğundan, bu, suyun hücre zarından konsantrasyon gradyanına kadar kolayca geçtiği konusunda bir yanlış anlamaya yol açar. Su, küçük bir molekül olduğu için hücre zarından basit difüzyon yoluyla ve hücre dışındaki su konsantrasyonunun içindekinden daha fazla olduğu durumlarda ozmoz yoluyla geçebilir. Bununla birlikte, su polar bir molekül olduğu için, bu basit difüzyon süreci nispeten yavaştır ve suyun çoğu akuaporinden geçer.[4][5]
2003 Nobel Kimya Ödülü, akuaporinlerin keşfi için Peter Agre'ye[6] ve potasyum kanallarının yapısı ve mekanizması üzerine çalışmaları nedeniyle Roderick MacKinnon'a ortaklaşa verildi.[7]
Akuaporin genlerini içeren genetik kusurlar, nefrojenik diyabet insipidus ve nöromiyelitis optika dahil olmak üzere birçok insan hastalığı ile ilişkilendirilmiştir.[8][9][10][11]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "The aquaporin water channels". Proc Am Thorac Soc. 3 (1): 5-13. 2006. doi:10.1513/pats.200510-109JH. PMC 2658677 $2. PMID 16493146.
- ^ The Cell: A Molecular Approach. Washington, DC: ASM PRESS. 2009. s. 544. ISBN 978-0-87893-300-6.
- ^ Verkman (Ocak 2000). "Structure and function of aquaporin water channels". Am J Physiol Renal Physiol. 278 (1): F13-28. doi:10.1152/ajprenal.2000.278.1.F13. PMID 10644652.
- ^ The Cell. 2. MA: Sinauer Associates. 2000. 6 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2020.
- ^ Molecular Cell Biology. 4th. New York: W. H. Freeman. 2000. ISBN 9781464183393. 6 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
- ^ "Peter Agre, 2003 Nobel Prize winner in chemistry". J. Am. Soc. Nephrol. 15 (4): 1093-5. 2004. doi:10.1097/01.ASN.0000118814.47663.7D. PMID 15034115.
- ^ "The Nobel Prize in Chemistry 2003". Nobel Foundation. 20 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2008.
- ^ "IgG marker of optic-spinal multiple sclerosis binds to the aquaporin-4 water channel". J. Exp. Med. 202 (4): 473-7. 2005. doi:10.1084/jem.20050304. PMC 2212860 $2. PMID 16087714.
- ^ "Nephrogenic diabetes insipidus" (PDF). Adv Chronic Kidney Dis. 13 (2): 96-104. 2006. doi:10.1053/j.ackd.2006.01.006. PMID 16580609. 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Aquaporin water channels: molecular mechanisms for human diseases". FEBS Lett. 555 (1): 72-8. 2003. doi:10.1016/S0014-5793(03)01083-4. PMID 14630322.
- ^ "Aquaporin-related disorders of water homeostasis". Drug News Perspect. 20 (7): 447-53. 2007. doi:10.1358/dnp.2007.20.7.1138161. PMID 17992267.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Medical Subject Headings Aquaporins
- Animasyon (nobel.se'deki MPEG dosyası)
- "Aquaporin movies and pictures". Max Planck Institute. 25 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2008.
- "Structure, Dynamics, and Function of Aquaporins". University of Illinois at Urbana-Champaign. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2008.