Ane Hatun Türbesi
Ana Saakadze'nin Anıt mezarı | |
 Görsel Erzurum Ansiklopedisi (erzurumansiklopedi.com) | |
 | |
| Koordinatlar | 39°54′15″K 41°16′12″D / 39.90417°K 41.27000°D |
|---|---|
| Konum | Murat Paşa Camii, Yakutiye, Erzurum |
| Tür | Baldaken mozole |
| Tamamlanma tarihi | 1649 |
| Adandığı | Ana Saakadze |
Ane Hatun Türbesi, Erzurum kentinde bulunan tarihi bir türbedir.[1] Türbe, sonradan Osmanlıların hizmetine girmiş olan Gürcü komutan Giorgi Saakadze'nin kızı Ana'ya (ანა) aittir. Türkçe "Ane Hatun" olarak anılan Ana, Giorgi Saakadze'nin Marehi'den (მარეხი) olan kızıdır. Doğum tarihi bilinememekle birlikte en geç, türbesinin inşa tarihi de olan 1649 yılında öldüğü söylenebilir.[2][3]
Ane Hatun Türbesi, Murat Paşa Camii haziresinde 1649 yılında yaptırılmıştır.[4][5][6][7] Kesme taştan inşa edilmiş olan baldaken tarzındaki yapı, sivri kemerlerle birbirine bağlanan dört yığma sütun üzerine oturtulan bir kubbe ile örtülüdür. Dıştan basık piramidal çatının orijinal kaplamaları tahrip olmuştur.[8] Türbede biri büyük ikisi küçük olmak üzere üç sanduka mevcuttur. Büyük mezar, Ane Hanım’a aittir; diğer iki mezarın da aynı aileden kişilere ait olduğu söylenmekle birlikte, kitabeleri okunmaz hale geldiğinden isimleri ve kimlikleri tespit edilememiştir.[8][9] Bir başka söylenceye göre küçük sandukalar Ane Hanım'ın çocuklarına aittir.[10]
Ane Hatun Türbesi, şehir halkının rağbet gösterdiği önemli bir ziyaret mekânıdır.[9][11] Birçok Erzurumlu, kızlarına bu adı vermek suretiyle buradaki yatıra karşı olan saygılarını ifade etmek istemişlerdir.[9] Anahanım ve türevleri isimler (Anahanım, Anahanim, Anahanem, Anehanım) Erzurum ve çevresinde kullanılan yerel bir ad olup 2015 yılı itibarıyla 18 yaşın üzerinde Erzurum nüfusuna kayıtlı 202 kişinin ismidir.[12]
Kitabe[değiştir | kaynağı değiştir]
Türbenin kuzey tarafında, sol köşede yer alan 32,5 x 42 cm ölçülerindeki sülüs yazılı mermer kitabede Osmanlıca şöyle yazmaktadır:[9]
آه كيم بو قيزى موراو خانك - كتدى بر ندرۀ حسن ايدى شها
جنته عرض جمل ايتدكده - رشك ايدوب خدمتن ايتدى حورا
زعمى دير تاريخنى تيز اولدى - نازهنينم آنه خانم حيفا
سنه ۱۰۵۹
- Romanizasyon:
Ah kim bu kızı Murav Hanın – gitti bir nadire’i hüsn idi şeha
Cennete arz-i cemal etdikde – reşkedüp hıdmetin itti hûra
Zumî der tarihini tiz öldü – Nâzeninim Ane Hanım hayfa
Sene 1059 (Miladi 1649)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ane Hatun Türbesi". Kültür Envanteri. kulturenvanteri.com. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ ""მარეხ ნუგზარის ასული ერისთავი" (Nugzar'ın kızı Mareh Ersitavi)". 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2022.
- ^ "ანახანუმ გიორგის ასული სააკაძე ( Giorgi Kızı Anahanum Saakadze)". Rodovid. ka.rodovid.org. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
- ^ Ayşegül ZENCİRKIRAN, Yunus BERKLİ (2022). "ERZURUM'DA ANIT ESERLERE YANSIYAN TÜRK KADINI İMGESİ". EKEV AKADEMİ DERGİSİ. Dergipark. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ Edebiyat Fakültesi Araştırma dergisi, 5-7. ciltler. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi yayını. 1974. s. 109. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ Bulut, Sebahattin (1989). Damla damla Erzurum. Erzurum Halk Oyunları-Halk Türküleri Derneği. s. 52. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ Erzurum 1973 [bin dokuz yüz yetmiş üç] il yıllığı. Kervan Kitapçılık. 1974. s. 175. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ a b "Erzurum Ansiklopedisi". ANE HATUN TÜRBESİ. erzurumansiklopedi.com. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
- ^ a b c d Konyalı, İbrahim Hakkı (1960). Abideleri ve kitabeleri ile Erzurum tarihi, 2. cilt. Ercan Matbaasi. s. 386-387.
- ^ Hanoğlu, Canan (2006). Erzurum merkezde cami hazirelerinde bulunan XVIII.-XIX.yy. mezar taşları (Yüksek Lisans). tez.yok.gov.tr. s. 142. Erişim tarihi: 9 Kasım 2022.
- ^ Türk, Abdurrezzak (3 Ağustos 2009). "Erzurum Kandilleri-9-". erzurumgazetesi.com.tr. 6 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
- ^ "Anahanım kadın adının illere göre dağılımı". NişanyanAdlar. turkadlar.com. 9 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2022.