Alman lüteriyen kilisesi (Şemkir)
| Alman lüteriyen kilisesi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Konum | Şemkir |
| Ülke | Azerbaycan |
| Koordinatlar | 40°50′00″K 46°01′24″D / 40.83333°K 46.02333°D |
| Mezhep | Lüteriyen kilisesi |
| Açılış | 1909 |
| İşlev | Kilise |
| Mimar | Ferdinand Lemkul |
Alman Lüteriyen Kilisesi, Azerbaycan'ın Şemkir şehrinde bulunan tarihi-mimari bir anıttır.
Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra kilise binası, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 2 Ağustos 2001 tarih ve 132 sayılı kararıyla yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edildi.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
1817 yılında Rus Çarı I. Aleksandr'ın rızasıyla Lüteriyen-pietist dinine mensup yüzlerce Alman aile, Almanya'nın Schwaben bölgesinden imparatorluk topraklarına nakledildi.[1] 1819 yılında 500 Württembergli Alman ailesi Azerbaycan'ın Yelizavetpol Guberniyasına yerleştirildi.[1] Azerbaycan'daki ilk Alman kolonisi Helenendorf'tan sonra, 40 km uzaklıktaki ikinci Alman kolonisi Annenfeld kuruldu.[2] 1909'da Annenfeld'de Johann Beppl ve Johann Beck'in bağışıyla[3] Roman Gotik tarzda bir Luteran kilisesi inşa edildi.[4][5] Kilisenin mimarı Ferdinand Lemkul'dur.[1][3]
Sovyet işgali sırasında[değiştir | kaynağı değiştir]
1920'de Sovyetlerin Azerbaycan'ı işgal etmesinden sonra 1928'den itibaren resmen dine karşı mücadeleye başladılar. Aynı yılın Aralık ayında Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi birçok cami, kilise ve sinagogu eğitim amaçlı kullanılmak üzere kulüplere devretti.[6] 1936-1938'de ülkede faaliyet gösteren tüm Luteran kiliselerinin rahipleri tutuklandı.[7] Kilisenin son rahibi Emil Reusch ilk kez 1931'de tutuklandı.[8] Daha sonra serbest bırakılmasına rağmen, 1937'de tekrar tutuklandı, Sovyet karşıtı propaganda ve dini propaganda yapmakla suçlandı ve NKVD üçlüsü tarafından vurulmaya mahkûm edildi.[8] 1941'de Almanların ülkeden sınır dışı edilmesinin ardından kilise faaliyetini durdurdu. Daha sonra burada Kültür Evi, Öğretmenevi ve Yerel Tarih Müzesi faaliyet gösterdi.[9]
Bağımsızlıktan sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra kilise binası, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 2 Ağustos 2001 tarih ve 132 sayılı kararıyla yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edildi.[10]
1990'lı yıllarda yapı, uzun süre onarım ve restorasyon çalışmalarının yapılmaması nedeniyle bakımsız bir duruma düştü. Haydar Aliyev Vakfı'nın hayata geçirdiği "Hoşgörünün adresi Azerbaycan" projesi kapsamında 2012 yılında Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın girişimiyle kilise binası temelden restore edildi ve kilisenin etrafına park yapıldı.[9][11] Dini törenlerin ve müzik etkinliklerinin gerçekleştirilmesi için kiliseye bir org yerleştirildi.[12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Lüteran kilsəsi". irs.gov.az. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ Zeynalova, Südabə (2014). Лютеране в России. Сборник докладов Международной научной конференции (Омск, 9–10 октября 2014 г.) / К истории возникновения евангелическо-лютеранской общины в Азербайджане (XIX – начало XX вв.) (Rusça). Omsk: Ииздательство ОмГТУ. s. 91. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ a b "Следы Германии в Азербайджане". GoBakuGoAzerbaijan (Rusça). 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ Zeynalova, Südabə (2014). Лютеране в России. Сборник докладов Международной научной конференции (Омск, 9–10 октября 2014 г.) / К истории возникновения евангелическо-лютеранской общины в Азербайджане (XIX – начало XX вв.) (Rusça). Omsk: Ииздательство ОмГТУ. s. 93. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ Jalilzade, Shahla (26 Mart 2021). "Economic and humanitarian activities of Germans in Azerbaijan". Aze.Media (İngilizce). 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ Arif Yunusov (2004). Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. s. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ Hacıyeva, Rima (2019). Azərbaycan tolerantlığında alman irsinin izləri və memarlığı (Azerice). Bakı: Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondu. s. 151.
- ^ a b Zeynalova, Südabə (2014). Лютеране в России. Сборник докладов Международной научной конференции (Омск, 9–10 октября 2014 г.) / К истории возникновения евангелическо-лютеранской общины в Азербайджане (XIX – начало XX вв.) (Rusça). Omsk: Ииздательство ОмГТУ. s. 94. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ a b Əliyev, Elçin (2017). Deutschs Erbe Spuren in der Architektur von Aserbaidschan (PDF) (Almanca). Bakı: Botschaft der Bundesrepublik Deutschland Baku. s. 47. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (Azerice). mct.gov.az. 2 Ağustos 2001. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2023.
- ^ "İlham Əliyev Şəmkirdə əsaslı bərpa edilən Alman Lüteran kilsəsi ilə tanış olmuşdur » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi". president.az (Azerice). Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Alman Lüteran kilsəsi ilə tanışlıq". Xalq Qəzeti (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.