Ahmed Hulûsî Efendi
Müftü Ahmed Hulûsî Efendi (13 Eylül 1861- 22 Kasım 1931), Türk Millî Mücadelesi'ne önemli katkıları olmuş olan bir Türk din adamıdır. İzmir, Yunan işgali altında iken Denizli’de 15 Mayıs 1919’da bir miting düzenlemiş ve “İşgal edilen memleket halkının silaha sarılması dinî bir görevdir” diye haykırıp, halkı ayaklandıran ilk kişi olmuştur.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]13 Eylül 1861′de Denizli'nin Kayalık Mahallesi’nde doğdu.[1] Babası, Osman Nuri Efendi, 1895 yılında vefat edene kadar Denizli müftüsü olarak görev yapmış bir din adamı, dedesi Veliyyüddin Efendi de devrinin Denizli'nin önde gelen müdderis ve bilim adamlarındandı.
Denizli'de, Tekelizade Bekir Efendi'den aldığı ilkögretimden sonra öğretimine babası Osman Nuri Efendi'nin Kayalık Mahallesi'nde bulunan medresesinde devam etti. Mezuniyetinin hemen ardından babasının medresesinde hocalığa başladı. Osmanlı yüksek uleması hiyerarşisinde önemli bir konum olan "sahn müderrisliğe" kadar yükseldi.
1885 tarihinde babası Denizli Müftüsü Osman Nuri Efendi'nin yanında fahri müftü yardımcılığı göreviyle memuriyete başladı. 1910'da bu göreve asaleten atandı. Aslen müftü yardımcısı olduğu 1910 yılında Aydın Vilayeti İl İdare Meclisi üyeliğine seçilen Ahmet Hulusi Efendi, bir yıl süreyle Denizli sancağını temsil etti.
Ağabeyi Mehmet Tahir Efendi'nin ölümü üzerine 1918'de yönetici, ulema, halk ve esnaf temsilcilerinin yaptığı seçim sonucu Denizli müftüsü olarak tayin edildi. Aynı yıl başlayan Denizli Millî Mücadele Hareketi'nde önemli rol aldı. 15 Mayıs 1919 günü tellallar ile halkı topladığı müftülük binasının önünde fetva veren Ahmet Hulusi Efendi "Müftünüz olarak Cihad-i Mukaddes Fetvasını ilan ve tebliğ ediyorum. Elinizde hiçbir silahınız olmasa dahi üçer taş alarak düşman üzerine atmak suretiyle mutlaka fiili mukabelede bulununuz" sözleriyle halkı ayaklandırdı.[2]
Denizli Müftüsü Ahmet Hulusi Efendi'nin çabası millî teşkilâtlanmayı başlatmaktı. Bu çaba İstanbul Hükûmetini tedirgin etti. Bu nedenle İstanbul'ca Denizli'deki bu millî hareketi engelleme girişiminde bulunuldu. Hulusi Efendi İstanbul hükûmetin 1919'da Denizli Millî Heyetinin kaldırılması ve dağıtılması emrine karşı çıktı.
22 Kasım 1931'de öldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ali Sarıkoyuncu Millî Mücadelede Din Adamları, Diyanet İşleri Başkanlığı Web Kütüphanesi[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Biyotarih.com Denizli Müftüsü Ahmet Hulusi Efendi Maddesi". 1 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2009.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hüseyin Mümtaz, Camiler ve Kiliseler, Yeni Mesaj Gazetesi, 25.06.2002 11 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.