Adiabene
Mavi çizgi: MÖ 401'de Onbinlerin Corduene içinde ilerlediği ve geri çekildiği hat.
Adiabene,merkezi Erbil olan ve Kürt kökenli Hadhabani (Adiabani) aşireti tarafından kurulan Yahudi bir devletti.[1] Başlangıçta kabaca Büyük Zap ve Küçük Zap nehirleri arasında kalan bölgeyi tanımlarken,sonradan doğrudan bitişik bölgeleride kapsamıştır. Zaman içerisinde politik olarak Asur topraklarının büyük bir kısmını kapsadığından bir süre sonra tüm Asur ülkesi için kullanılmaya başlanmıştır. En önemli yerleşim yeri modern Erbil kentiydi.
Tarihi
Adiabene,M.Ö 1.yüzyılda Museviliği kabul etmiş Kürtler tarafından kuruldu.[1] Bölgenin hükümdarı Kral Izates ( 36–59/60), Part İmparatorluğunda hatırı sayılır bir nüfuza sahipti. Bunun yanında Izates, annesi Helena ile birlikte politik nedenlerden Yahudiliğe geçmişti. Saray, Filistinli Yahudileri Romalılarla yaptıkları savaşlar sırasından finansal ve askeri açıdan desteklemişti. Monobazos ve Helena'dan Mişna'da sık sık bahsedilir.
Roma İmparatoru Trajan 116 yılında Mezopotamya'yı fethedince, Adiabene Asurya adıyla bir Roma eyaletine dönüştürüldü. Ancak Mezopotamya kolonileri Hadrian zamanında bölgeyi tekrar ele geçirdiler. 195 yılında Septimius Severus Adiabene'yi kısa sürede yeniden ele geçirdi ve bu nedenle Adiabenus unvanını aldı. Caracalla zamanında, 216 yılında, Romalılar bir kez daha Adiabene'ye girdiler.
Adiabene Kralları
- Artaxares, MÖ 30
- Izates I., MS 30
- Monobazos I. Bazaios, MS 30-36
- Helene,
- Izates II., 36–59/60
- Monobazos II., 59/60–?
- Mebarsapes, 114 civarı
- 116/7'den itibaren Roma İmparatorluğu
Adiabene Piskoposları
- Pkidha (104-114)
- Semsoun (120-123)
- Isaac (135-148)
- Abraham (148-163)
- Noh (163-179)
- Habel (183-190)
- Abedhmiha (190-225)
- Hiran (225-258)
- Saloupha (258-273)
- Ahadabuhi (273-291)
- Sri'a (291-317)
- Iohannon (317-346)
- Abraham (346-347)
- Maran-zkha (347-376)
- Soubhaliso (376-407)
- Daniel (407-431)
- Rhima (431-450)
- Abbousta (450-499)
- Joseph (499-511)
- Huana (511-???)
Ayrıca bakınız
Literatür
- J.Neusner: A History of the Jews in Babylonia I(Babil'de Yahudilerin tarihi), 1965, (İngilizce)
- J.Neusner: The Conversion of Adiabene to Judaism(Adiabene'nin Yahuduliğie geçisi), in: JBL 83 (1964), S. 60–66, (İngilizce)
- Brauer, E., The Jews of Kurdistan, (Kürt Yahudileri)Wayne State University Press, Detroit, 1993, (İngilizce)
- Solomon Grayzel, A History of the Jews (Yahudilerin tarihi) ,New York: Mentor, 1968, (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Adiabene Piskoposları, 2008-01-02 tarihinde erişildi (İngilizce)
- Şikago Üniversitesi yayınları, 2008-01-02 tarihinde erişildi (İngilizce)
- Adiabene, Mezopotamya Yahudi Krallığı, 2008-01-02 tarihinde erişildi (İngilizce)