Şeytan İbrahim Paşa
Şeytan İbrahim Paşa ya da Melek İbrahim Paşa (ö. 3 Aralık 1685) Osmanlı devlet adamı. Mısır, Şam, Mora, Erzurum, Diyarbakır valiliği yaptı. 1683-1685 yıllarında Osmanlı egemenliğindeki Budin (Budapeşte) kentini savunan birliklerin kumandanıydı[1].
İbrahim Paşa'nın 17. yüzyıl başlarında günümüzdeki Sivas'ın Divriği ya da Erzincan iliniin Kemaliye ilçelerinden birinde dünyaya geldiği bilinmektedir [2]. Babası Diyarbakır defterdarı Ömer Ağa olduğu gibi kendisi de Maliyeci olarak yetişti. 1656 yılında Osmanlı sarayında Baş Defterdar görevine yükseldi ve vezir rütbesini kazandı. 1663 yılında padişah IV. Murat'ın kızı Rukiye Sultan'la evlenerek Osmanlı hanedanıyla akraba oldu.
İbrahim Paşa'nın üstlendiği ilk önemli görev 1677 yılında Özi Beylerbeyi iken Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından Kırım Hanı I. Selim Giray ile birlikte Çehrin Kalesi'ni Rusya'dan geri almak idi. Çehrin Kalesi Ukrayna'nın en stratejik kalesiydi. O zamana kadar Ukraynalı Kazaklar Osmanlı egemenliği altında bulunuyorlardı. Kazak hetmanı Petro Doroşenko'nun Rusların tarafını tutarak Çehrin Kalesini onlara teslim etmiş olması Osmanlılarla Rusların arasındaki dengeyi Rusların lehine bozdu. Ancak İbrahim Paşa'yla Selim Giray'ın kuşatmalarının başarısızlıkla sonuçlanması üzerine her ikisi de görevlerinden alındı. Sadrazam tarafından kendisine Şeytan lakabı verilen İbrahim Paşa 1677-1683 yılları arasında Mora, Erzurum ve Diyarbakır valiliklerinde bulundu.
II. Viyana Kuşatmasının yapıldığı 1683 yılında Şeytan İbrahim Paşa'nın tekrar Sadrazam tarafından stratejik bir görev olan Budin Beylerbeyliğine getirildiğini görüyoruz. Kırım hanı Murat Giray ile Şeytan İbrahim Paşa Sadrazam'ın Viyana'yı kuşatma fikrine karşı çıkanlar arasındaydı. Kuşatmanın başarısızlığa uğramasından sonra Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edildi. Fakat Şeytan İbrahim Paşa Osmanlılara karşı Avrupa güçleri tarafından kurulan Kutsal İttifak'ın Budin şehrine yönelik baskılarına karşı koymakla görevlendirildi. 2 Kasım 1684 tarihinde Avusturya kuvvetlerini Budin'den başarıyla geri püskürtmesi üzerine padişah tarafından bir Hattı Humâyun'la tebrik edilen Şeytan İbrahim Paşa'nın lakabı Melek İbrahim Paşa'ya çevrildi[3]. Macaristan Serdarı olarak tayin edilen Melek İbrahim Paşa 16 Ağustos 1685 tarihinde Estergon Kalesi önünde Lorraine Dükü V. Charles'a yenildi.
Sadrazam Kara İbrahim Paşa, padişah IV. Mehmed'i Melek İbrahim Paşa'nın ihanet ettiğine ikna ederek çıkarttığı bir fermanla 3 Aralık 1685 tarihinde başının kesilerek idam edilmesini sağladı. İbrahim Paşa'nın naaşı İşkodra kalesinde bırakıldı, kesik başı Edirne'ye gönderildi ve birkaç gün sonra Saruca Paşa Camii avlusunda Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın yanında gömüldü.[4] Mezarında aşağıdaki ifade bulunmaktadır:
- El Fatiha
- Vali-i Budinken İbrahim Paşa kalenin
- Virmedi bir taşın itti düşmanı cengile mat
- Dediler ana melek reşketti cengi felek
- Bulmadı desti kazadan akıbet bir dem necat
- Hak tealâ rahmetin efzun edip mağfur ide
- Kıldı bin doksanyedi salinde ol gazi vefat etti.
Kaynakça
- ^ Özcan, Abdülkadir (1998). "Melek İbrahim Paşa". Güney - Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
- ^ "Melek İbrahim Paşa". 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
- ^ Miroğlu, İsmet (2003). Bin Atlının Akınları. Babıali Kültür Yayıncılığı.
- ^ "Edirne'deki Sarıca Paşa Camisi'nin restorasyonu tamamlandı". AA. com. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2019.