İçeriğe atla

Caroline Herschel

Vikipedi, özgür ansiklopedi
03.26, 4 Şubat 2021 tarihinde Khutuck Bot (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 24783674 numaralı sürüm (Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir))
Sayfanın 4 Şubat 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.
Caroline Herschel
DoğumCaroline Lucretia Herschel
16 Mart 1750(1750-03-16)
Hanover, Kutsal Roma İmparatorluğu
Ölüm9 Ocak 1848 (97 yaşında)
Hanover, Alman Konfederasyonu
MilliyetAlman
ÖdüllerKraliyet Astronomi Derneği Altın Madalyası (1828)
Prusya Bilim Altın Madalyası (1846)

Caroline Lucretia Herschel (16 Mart 1750 – 9 Ocak 1848) Alman-İngiliz bir astronom ve kendisi gibi astronom olan William Herschel'in kız kardeşidir; iki kardeş tüm kariyerleri boyunca beraber çalışmıştır. Astronomiye en önemli katkısı, bazı kuyruklu yıldızları keşfetmesi olmuştur; bunların içinden özellikle kendi adını taşıyan periyodik kuyruklu yıldız 35P/Herschel-Rigollet'nin keşfi önemlidir.[1]

Herschel, bilime olan katkılarından ötürü maddi ödeme yapılan, Kraliyet Astronomi Derneği Altın Madalyası'nı kazanan (1828) ve Kraliyet Astronomi Derneği'nin onursal üyeleri arasına giren (1835, Mary Somerville ile birlikte) ilk kadındır. Ayrıca, Kraliyet İrlanda Derneği'nin de onursal bir üyesi olmuştur (1838). Prusya Kralı, Herschel'e, 96. doğum günü şerefine bir Bilim Altın Madalyası vermiştir (1846).[2]

Erken yılları

Caroline Lucretia Herschel, 16 Mart 1750'de Hanover'de doğmuştur. Isaac Herschel ve eşi Anna Ilse Moritzen'ın sekizinci çocuğu ve dördüncü kızıdır. Isaac, Gardiyanlar'ın bando şefi olduktan sonra, alayıyla beraber azımsanmayacak süreler boyunca uzakta kalmaya başlamış ve 1743'teki Dettingen savaşından sonra sağlığı kötüye gitmiştir.[2]

Caroline, henüz on yaşındayken, tifüse yakalanmış ve bu büyümesini durdurmuştur. Bu sebeple boyu 1.30m'yi geçememiştir.[1] Ailesi, hiçbir zaman evlenmeyeceğini varsaydığı için, annesi onun bir hizmetçi olarak eğitilmesinin en doğrusu olacağını düşünmüştür. Babası ise, Herschel'in eğitim almasını istemiş, ancak annesi buna karşı çıkmıştır. Isaac Herschel, zaman zaman eşinin yokluğunu fırsat bilerek, Caroline'a doğrudan eğitim vermiş veya erkek kardeşinin derslerine onu da dahil etmiştir. Caroline'ın kadın şapkası ve elbiesi yapmayı öğrenmesine izin verilmekteydi; aynı zamanda, bir gün kendi kendine maddi olarak yetebilmek için, pek çok süs işi üzerine sıkı bir biçimde çalışıyordu.[2]

Babasının ölümünün ardından, erkek kardeşi William, onunla beraber Bath, İngiltere'ye gitmesini önerdi; öneri, "onun yönlendirmelerine uyarak, kış konser ve oratoryolarında işe yarar bir şarkıcı olup olamayacağını denemek için"di.[2] Caroline, 16 Ağustos 1772'de, sonunda Hanover'den ayrıldı ve kardeşi William'a İngiltere'ye dönüşünde eşlik etti. Orada, evi yönetmek ve şarkı söylemeyi öğrenmekten sorumluydu. William kendisini bir orgcu ve müzik öğretmeni olarak, 19 New King Street, Bath, Somerset'te, şimdi Herschel Astronomi Müzesi olan yerde, kabul ettirmişti. Aynı zamanda Bath'taki Sekizgen Şapel'in de koro şefiydi. William, müzik kariyeriyle oldukça meşguldü ve halka açık konserler düzenlemeye başlamasıyla daha da yoğunlaştı. Caroline, kardeşinden güne birkaç saat şan dersi alıyordu. William'ın oratoryo konserlerinin baş şarkıcısı oldu ve öyle ünlendi ki, kendisine Birmingham Festivali için bir anlaşma önerildi. Ancak kardeşinden başka bir koro şefi için şarkı söylemeyi reddetti.[2] Bu ününe karşın, Herschel'in yerel topluma pek karışmadığı ve az sayıda arkadaşının olduğu bilinmektedir.[3]

Kişisel hayatı

William'ın astronomiye olan ilgisinin artması ve kendini bir müzisyenden astronoma dönüştürmesi sırasında, Caroline yine kardeşinin çabalarını desteklemiştir. Ancak hatıralarında, acı bir biçimde, "Kardeşim için, iyi eğitimli bir köpeğin yapacağı şeyden başka bir şey yapmadım; bana hükmettiğini kastediyorum," ifadesini kullanmıştır. Ancak, William hayattayken ve onun ölümünün ardından yapmış olduğu bağımsız çalışmalardan ve astronomiye olan ilgisini hayatı boyunca sergilemiş olduğu mektuplarından, Caroline Herschel'in astronomiye William kadar ilgili hale geldiği kolayca ve açıkça anlaşılmaktadır.[2] Önemli bir astronom haline gelmesi, bir bakıma kardeşiyle yaptığı işbirliğinin bir sonucudur.[1] Herschel, yazdıkları boyunca, sürekli olarak, bağımsız bir maddi gelire sahip olmak ve kendi geçimini sağlayabilecek hale gelmek istediğini belirtmiştir. Devlet, kardeşine olan yardımlarından ötürü ona ödeme yapmaya başlayınca, erkek bilim insanlarına bile nadiren bilimsel çalışmaları için ödeme yapıldığı bir zamanda, bilimsel hizmetlerinden ötürü maaşı olan ilk kadın olmuştur.[4]

1788’de William’ın, zengin bir dul olan Mary Pitt (evlenmeden önce soyadı Baldwin'dir) ile evlenmesi, kardeşlerin ilişkisinde gerginliğe sebep oldu. Caroline’dan, erkek kardeşine tapan ve ev içindeki yaşamlarına dahil olan insanlara karşı sinirli olan, kıskanç ve üzgün bir kadın olarak bahsedilmektedir.[5] Kitabı “Merak Çağı”nda (“The Age of Wonder”), Richard Holmes, Herschel’in düştüğü konuma daha anlayışlı bir tavırla yaklaşmakta, evliliğin getirdiği değişikliklerin pek çok açıdan Caroline için olumsuz olduğunu ifade etmektedir. William’ın eşi Mary’nin gelişiyle, Caroline evin yönetimi ve sosyal sorumluluklarının yanında, bunların beraberinde gelen statüden mahrum kalmıştır. Hatırlarına göre, aynı zamanda, evden, dıştaki konutlara taşınmış, her gün kardeşiyle beraber çalışmak için geri gelmiştir. Ancak kendi çalışmalarının çoğunluğunu yaptığı çalışma odası ve gözlemevinin anahtarlarına artık sahip değildi.[2] 1788’den 1798’e kadar tuttuğu günlükleri yok ettiği için, bu dönemdeki duyguları tamamıyla bilinmemektedir. Barthélemy Faujas de Saint-Fond, kardeşlerin bu dönem boyunca da iyi bir biçimde çalıştığına işaret etmektedir. Kardeşi ve ailesi evden uzaktayken, Caroline Herschel oraya dönerek, eve bakmaktaydı. İlerleyen zamanlarda, Leydi Herschel ile sevgi dolu yazışmaları olmuş ve Caroline Herschel, yeğeni, astronom John Herschel’e derinden bağlanmıştır.[2]

William’ın evliliği, büyük olasılıkla Caroline’ın ondan daha bağımsız ve kendi ayakları üzerinde durabilen bir figür haline gelmesinin önünü açmıştır.[6] William’dan bağımsız olarak pek çok keşifte bulunmuş ve tek başına yürüttüğü astronomi çalışmaları sayesinde ünlenmeye başlamıştır.

Kardeşi öldükten sonra, Caroline Herschel büyük bir acı yaşamış ve Almanya’daki Hanover’e geri dönmüştür. 9 Ocak 1848’de, Hanover’de hayatını kaybetmiş ve Gartengemeinde mezarlığında, 35 Marienstrasse’a gömülmüştür.

Astronomiyle ilgili çalışmaları

William Herschel’in Caroline Herschel için yaptığı teleskop, 1795
William ve Caroline Herschel, bir teleskop merceğini cilalarken, 1896 taşbaskısı.

William’ın astronomiye olan ilgisi, geceleri vakit geçirmek için yaptığı bir hobi olarak başlamıştır. Her gözleminin ardından, ertesi sabah kahvaltı sırasında, önceki akşam öğrendiklerini doğaçlama bir ders gibi anlatmaktaydı. Caroline da William kadar ilgili hale gelmiş, “çeşitli astronomik gereçlerin yapımında sürekli yardımının istenmesi yüzünden çalışmalarının ciddi biçimde engellendiğini” yazmıştır.[3] William yüksek performanslı teleskopları üzerine olan çalışmaları sayesinde tanınmış biri haline gelirken, Caroline, kendini kardeşinin çabalarını desteklerken bulmuştur. Herschel, aynaları cilalamak ve teleskopları, ışığı en çok alabilecekleri biçimde kurmak için çok zaman harcamıştır.[7] Astronomik katalogları ve William’ın ödünç aldığı başka yayınları kopyalamayı öğrenmiştir. Aynı zamanda, Kardeşinin astronomik gözlemlerini kaydetmeyi, indirgemeyi ve düzenlemeyi de öğrenmiş ve bu yaptıklarının büyük bir hız, kesinlik ve incelik gerektirdiğini fark etmiştir.[8]

1782 yılında, William III. George için Kral’ın Astronomu olarak memur olmayı kabul etmiş ve Datchet’a ve sonrasında da Slough’taki Gözlemevi Evi’ne taşınmıştır. Yeni işi William için karmaşık bir lütuf gibiydi: Astronomik gözlemlerini gerçekleştirebilmek için ona daha çok zaman kalıyor olsa da, geliri azalmıştı ve kral tarafından eğlence amacıyla herhangi bir zamanda çağrılabiliyordu. Bu dönemde, William teleskop yapımı konusunda mükemmelliğe ulaşmış ve meşhur 12 metrelik odak cihazıyla biten, o güne kadar yapılmış en büyük aletlerden oluşan bir seri yapmıştır. Caroline Herschel ise, gözlemlerinde sürekli yanında olan asistanı olmuş, aynı zamanda epey iş gerektiren, gözlemlere ilişkin işlemler yapmıştır. 1783’te, büyük teleskopla yapılan benzeri bir gözlem sırasında, demir bir kancaya takılmış, yardıma gelenler tarafından “etinden yaklaşık 60g bırakarak kaldırılabilmiştir.”[3]

William’ın tahminlerince, Caroline, kendi kendine gözlemler yapmaya 1782’de başlamıştır. Boş zamanlarında, gökyüzünü 690mm odaklı bir Newton teleskobu kullanarak incelemeye başlamış, bunun sonucunda da 1783-87 yılları arasında pek çok astronomik cisim gözlemlemiştir. Bu gözlemlerin keşiflerinden en önemlisi, M110’un (NGC205), yani [[Andromeda Galaksisi}}’nin ikinci eşini keşfetmesidir. 1786-97 yılları arasında, ilki 1 Ağustos 1786’da olmak üzere, sekiz kuyruklu yıldız keşfetmiştir. Bunların beşinin keşfinde, hiç sorgulamaya gerek olmaksızın, önceliğe sahiptir.[4][9] Encke Kuyruklu Yıldızı’nı, 1795’te tekrar keşfetmiştir.[10] 1787 yılında, William’ın asistanı olarak çalışmasının karşılığında, III. George tarafından kendisine £50’lik bir maaş bağlanmıştır, ki bu para, 2015 yılında, £5700’e denk gelmektedir.[11]

1797 yılında, William’ın gözlemleri, John Flamsteed’in yayınladığı yıldız kataloğunda çok fazla sayıda tutarsızlık olduğunu göstermiştir. Bu kataloğun kullanımı zordu: kataloğa uygun cilt ve orijinal gözlemler cildi olmak üzere, iki cilt halinde basılmış olması kullanımını çok zorlaştırıyordu. William, farklılıkları düzgün bir biçimde görebilmek için iyi bir çapraz dizin karşılaştırması çalışmasına ihtiyaç duyuyordu, ancak daha ilgi çekici astronomik etkinliklerini yapamaması pahasına zamanını bunlara harcamaya pek istekli değildi. Dolayısıyla, Caroline’ı bu görevi üstlenmesini önerdi. Sonuçta oluşmuş olan “Yıldız Kataloğu”, Kraliyet Derneği tarafından 1798’de yayınlanmıştır ve Flamsteed tarafından yapılmış her gözlemin dizinini, bir yazım hatası listesini ve önceden dahil edilmemiş 560’tan fazla yıldızın listesini kapsamaktadır.[11]

Caroline, 1822’de, kardeşinin ölümünün ardından Hanover’a dönmüş, astronomik çalışmalarına orada devam ederken, William’ın bulgularını onaylamış, yeğeni John Herschel’in nebulalar için olan kataloğunun üretiminde çalışmıştır. 1828’te Kraliyet Astronomi Derneği, bu çalışmalarından ötürü Herschel’e altın madalyalarını vermiştir-1996’da, Vera Rubin’e kadar da bu ödülü başka bir kadın kazanmamıştır.

Ödül ve onurları

Herschel, Londra Astronomi Derneği ve dönemin Prusya Kralı’ndan birer altın madalyayla ödüllendirilmişti.[8] Astronomi Derneği’nin altın madalyonu 1828’de, “Meşhur kardeşinin, başta 2500 olarak belirlediği nebula sayısını, Ocak’ta 1800’e indiren en son çalışması için verilmiştir. Bu, astronomik iş yıllıklarında, önem veya büyüklük olarak paralel olmayan bir dizi zahmetli çalışmanın da sonu olarak ele alınabilir.” Herschel bu çalışmalarını, kardeşinin ölümü ve Hanover’e gidişinden sonra tamamlamıştır.[2][9]

Kraliyet Astronomi Derneği, Herschel’i 1835’te, Mary Somerville ile beraber, onursal üye olarak kabul etmiştir: Mary ve Caroline ilk kadın üyelerdir. 1838’de, Kraliyet Astronomu Sir William Hamilton tarafından, Dublin’deki Kraliyet İrlanda Akademisi’ne onursal üye olarak seçildiğine dair bilgilendirilmiştir.[2]

1846 yılında, 96 yaşındayken, dönemin Prusya Kralı tarafından kendisine Bilim Altın Madalyası verilmiştir. İleten Alexander von Humboldt ödülü Herschel’e “astronomiye yapmış olduğu değerli hizmetlerin ışığında, ölümsüz erkek kardeşi Sir William Herschel’in bir iş arkadaşı olarak, yapmış olduğu keşifler, gözlemleri ve zorlu işlemler” için vermekle yükümlüydü.[2]

1888 yılında keşfedilen kuyruklu yıldız 281 Lucretia, Herschel’in ikinci adı kullanılarak adlandırılmıştır. Ay’daki C. Herschel krateri de onun adını taşımaktadır.

Adrienne Rich, 1968’de, Caroline Herschel’in hayatı ve bilimsel başarılarını kutlayan bir şiir yazmıştır. Planetarium12 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

Caroline Herschel at age 92
  1. ^ a b c Nysewander, Melissa. Caroline Herschel. Biographies of Women Mathematicians, Atlanta: Agnes Scott College, 1998.
  2. ^ a b c d e f g h i j k Herschel, Caroline Lucretia (1876). Herschel, Mrs. John (Ed.). Memoir and Correspondence of Caroline Herschel. Londra: John Murray, Albemarle Street. 
  3. ^ a b c The Inimitable Caroline, J. Donald Fernie, American Scientist, November–December 2007, pp. 486–488
  4. ^ a b Brock, Claire. "Public Experiments." History Workshop Journal, 2004: 306–312.
  5. ^ Fernie, Donald. "The Inimitable Caroline". American Scientist. Cilt 2007. ss. 486-488. 
  6. ^ The Age of Wonder by Richard Holmes pages 182–196
  7. ^ Ashworth, Wilhelm. "Untitled Review." The British Society for the History of Science Vol. 37 No. 3, 2004: 350–351.
  8. ^ a b Warner, Deborah. "Review, Untitled." Chicago Journal, 2004: 505.
  9. ^ a b "Obituary of Miss Caroline Lucretia Herschel". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 8. 1847. ss. 64-66. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2015. 
  10. ^ "Obituary of John Francis Encke". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 26. 1865. ss. 129-134. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2015. 
  11. ^ a b Ogilvie, Marilyn Bailey (1986). Women in Science: Antiquity through the Nineteenth Century. MIT Press. ss. 97-98. ISBN 0-262-65038-X. 

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Caroline Herschel
ile ilgili kütüphane kaynakları
By Caroline Herschel
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Caroline_Herschel&oldid=24783674" sayfasından alınmıştır