Kestanepazarı Camii
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Konak, İzmir, Türkiye  |
| Koordinatlar | 38°25′12″K 27°08′06″D / 38.42000°K 27.13500°D{{#coordinates:}}: sayfa başına birden fazla birincil etiket olamaz |
| İnanç | İslam |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimari biçim | Osmanlı mimarisi ve Barok mimari |
| Tamamlanma | 1078 (Hicri), 1667-68 (Miladi) |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
Kestanepazarı Camii (Kızıl İbrâhim Camii veya Ahmed Ağa Camii), İzmir'in Konak ilçesinde bulunan (Hicri) 1078, (Miladi) 1667-68 yılında inşası tamamlanmış cami.
Yapımı
İzmir'deki Kemeraltı Çarşısı içerisinde bulunan Kestanepazarı Camii veya diğer anılan adlarıyla Kızıl İbrâhim Camii, Ahmed Ağa Camii, bugün mevcut olmayan, fakat Evliya Çelebi'de kayıtlı bulunan dört mısralık kitabesine göre Hicri 1078’de (Miladi 1667-68) Eminzade Hacı Ahmed Ağa tarafından yaptırılmıştır.[1] Günümüze yakın tarihte yapılan yeni kitabede ise yapım tarihi olarak Hicri 1079 (Miladi 1663) yazmaktadır. Baruthâne-i Âmire nâzırlığı yapan Eminzade Hacı Ahmed Ağa'nın aynı zamanda İstanbul'un Üsküdar semtinde de vakıfları bulunmaktaydı. 1730 tarihli bir vakıf kaydında da Hacı Ahmed Ağa Camii olarak geçen yapı, 1735 ve 1838 tarihli iki vakıf kaydında aynı şahsın vakfından Kızıl İbrâhim Camii olarak anılmaktadır. Böylece caminin bugün kullanılmayan fakat eski vesikalarda geçen iki eski ismi daha bilinmektedir. Ahmet Vefa Çobanoğlu'na göre zamanında yerinde Kızıl İbrâhim Camii bulunmakta iken 1078’de (1667-68) Ahmed Ağa tarafından yeniden inşa edilmiştir.[2] Asılı tabelanın naklettiğine göre kitabesinde şöyle yazmaktaydı: Bu Camii Eminzade Hacı Ahmet Ağa'nın bina ve vakfeylediği bir eserdir. İnşa tarihi: Miladi 1663, Arabî 1079'dur. Kitabesinde de şöyle yazmaktadır: Cenabı sahibül hayrat Ahmet Ağa hasseten lillah. Bu âli camiyi yaptırdı. Kast-ı hayr idi nagâh.. Bu tarih-i dilgüşah seyreyleyenler dedi tarihinin, yerinde olduğu zibah bî bedel Camii tealallah.[3]
Başdurak Camii ile Şadırvanaltı Camii arasında kestane pazarı olarak bilinen bölgede inşa edilmiştir. Bu iki caminin yanı sıra Kemeraltı Camii, Konak Yalı Camii ve Hisar Camii ile birlikte Kemeraltı'nda bulunan en önemli tarihi camiler arasındadır. 19. yüzyılda büyük bir yangınla zarar gören ve tadilat geçiren cami 1965'te bir restorasyon daha geçridi. En son 1992 yılında İzmir'de meydana gelen depremden özellikle taşıyıcı tonozları zarar gördüğü için 1993 yılında restorasyon çalışmaları başlatılan tarihi Kestanepazarı Camii, Şubat 1998'de törenle yeniden hizmete açıldı.[4]
Mimari özellikleri
Kesme taş ve moloz taştan yapılan cami iki katlıdır. Çok sayıda dükkân ve deponun yer aldığı bir alt yapı üzerine oturtulmuş geniş avlulu cami, merkezi kuruluşlu harimle üç kubbeli son cemaat yeri ve minareden oluşur. Merdivenle çıkılan caminin önünde üç kubbeli bir son cemaat yeri olup yakın tarihlerde camekânla çevrilmiştir; ibadet mekanı ise kare planlıdır.[5] Beşik tonozlarla örtülü kolları olan haç planlı harimde ortadaki merkezi kubbe köşelerde daha küçük boyutlarda tekrarlanır.[1] Köşlere yerleştirilmiş dört tonoz üzerine yerleşik, köşelerdeki küçük kubbelerle desteklenmiş tromp yöntemli bir kubbe ile üzeri kapatılmıştır. Niş şeklindeki mihrabının üst kısmına 19. yüzyılda Selçuk'taki İsa Bey Camii'nden getirilen bir bölüm eklenmiştir.[6] Caminin batısındaki minaresi kesme taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.[5] Giriş kapısı üzerinde bir kitabenin yer aldığı Kestane Pazarı Camiinin son cemaat yerinde üç kubbe bulunur.[7]
Evliya Çelebi'nin aktardığına göre tek kubbeli ve avlusuz, fevkanî bir yapı olan caminin altında kâgir dükkânlar bulunuyor, minaresi de mihrabının önünde yer alıyordu. Mihrap, minber ve mahfillere ait bazı parçalarla renkli camlarının İstanbul'dan gemilerle getirildiğini belirten Evliya Çelebi minarenin de yeşil renkte bir taştan yapılmış olduğunu yazmaktadır.[8] Eski iç liman kenarında olması sebebiyle minare güçlükle oturtulmuş olduğu aktarılan cami, kare bir mekan üzerine büyük bir kubbeyle etrafında dört kubbeden oluşuyor.[9] Mihrap nişi iki yanda İyon başlıklara sahip siyah mermerden yuvarlak sütun ve köşeli yivli sütunlarla zenginleştirilmiştir.Alınlıktaki meyve sepeti, bitkisel dekorlu alçı süslemeler Hisar Camii’ndeki düzenlemeye benzemektedir. Cami içinde kuzey duvarı önünde bir ahşap mahfil bulunmaktadır ve mermer vaaz kürsüsü bodur bir sütun üzerine oturtulmuş olup yuvarlak formda ele alınmıştır.[10]
Günümüzdeki önemi
Cami 1998 yılında restorasyonun tamamlanması sonrası açılmış ve hâlen faal haldedir. Ocak 2016 itibarıyla camide imam hatip olarak Abdulvahap Sağıroğlu görevlidir.[11]
Kestanepazarı Öğrenci Yetiştirme Derneği
Kestanepazarı Öğrenci Yetiştirme Derneği, adını bu camiden almış ve 1945 yılında Kurra Hafız Salih Tanrıbuyruğu tarafından kurulmuştur. Cumhuriyet tarihinin en köklü eğitim ve dini ilimler konusunda faaliyet gösteren derneklerinden birisidir. Dernek hizmetlerine kardeş kuruluşları Kestanepazarı Fidan Eğitim Kurumları Derneği, Milli Kültür ve Ahlaka Hizmet Vakfı ve Kestanepazarı Gençlik ve Spor Kulübü ile devam etmektedir. Dernekten yapılan açıklama ile Fethullah Gülen ve grubu ile bağlantılı olan benzer addaki derneklerle herhangi bir bağa sahip olmadığını belirtmiştir.[12] Kendi adlarına benzer adların dernek, vakıf benzeri yapılanmalara verildiğini belirten Kestanepazarı Fidan Eğitim Kurumları Derneği bu isim devşiren yapılanmanın faaliyetleri hakkında da şikayette bulunmuştur.[13][14]
Kaynakça
- ^ a b Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.23, s.527.
- ^ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.25, s.313.
- ^ İzmir'in tarihi camileri
- ^ Kestanepazarı camii tamamlandı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü - Tarihi Camiler". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2016.
- ^ "Kemeraltı - Kestanepazarı Camii". 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2016.
- ^ "İzmir'in tarihi yapıları 2". 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2016.
- ^ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.25, s.312.
- ^ Kemeraltı'nda bir cami[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.25, s.313.
- ^ "Konak Müftülüğü - Kestanepazarı Camii". 20 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2016.
- ^ "Kestanepazarı Derneği - Kamuoyuna duyuru". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2016.
- ^ İzmir'deki operasyon ortaya çıkardı - Sabah - 07.01.2016
- ^ Kestanepazarı’nda şakirt turizm - YeniŞafak 22.02.2015