İçeriğe atla

Alfred Escher

Vikipedi, özgür ansiklopedi
15.24, 27 Ocak 2021 tarihinde 95.5.69.2 (mesaj) tarafından oluşturulmuş 24739686 numaralı sürüm (nerdeyse -> neredeyse)
Sayfanın 27 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Alfred Escher, tam adıyla Johann Heinrich Alfred Escher vom Glas (20 Şubat 1819 Zürih - 6 Aralık 1882 Zürih) İsviçreli politikacı ve iş adamı. İsviçrede demiryollarının geliştirilmesine öncülük etti. Birçok politik görevde bulundu, bunun yanında İsviçre Kuzeydoğu Demiryolu Şirketi, İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü (ETH-Zürih), Credit Suisse, Swiss Life ve Gotthard demiryollarının kuruculuğunu yaptı. İsviçre'nin 19. yüzyıldaki politik ve ekonomik hayatında çok önemli etkileri oldu.

Hayatı

Kökeni ve Ailesi

Alfred Zürih'in eski ailelerinden Escher vom Glas ailesindendir. Ailenin birçok ferdi 14. yüzyıldan beri devlet işlerinde etkili kişiler olmuştur.[1] Ancak Alfred Esher'in bazı öncüllerinin adlarının karıştığı skandallar ailenin adını lekelemiştir. Büyükdedesi Hans Caspar Escher-Werdmüller (1731–1781) 1765'te küçük yaşta bir hizmetçisinden evlilik dışı bir çocuk yapıp,ülkeden göçetti. Dedesi Hans Caspar Escher-Keller'in (1755–1831) iflas ilan etmesi ile neredeyse bütün Zürih finans dünyası altüst oldu.[2] Babası Heinrich Escher (1776–1853) ise Kuzey Amerika'da yaptığı arsa spekülasyonları ve ticaret sayesinde büyük bir zenginliğe sahip oldu. 1814'te Zürih'e döndü ve 1815'te Lydia Zollikofer von Altenklingen (1797–1868) ile evlendi. Bu evlilikten Clementine (1816–1886) ve Alfred oldu. 1857'de Augusta Uebel (1838–1864) ile evlendi ve bu evliliğinden de Lydia ve Hedwig (1861–1862) doğdu. Lydia Escher, hükümet üyesi Emil Welti'nin oğlu Friedrich Emil Welti ile evlendi. Lydia'nın 1891'de ölümü ile Alfred Escher'in soyundan gelen kimse kalmadı.[3]

Çocukluğu, Gençliği, Eğitimi

Çocukluğunun ilk yılları Zürih, Hirschengraben'daki "Neuburg"da geçti. Babası Heinrich Escher Enge'de göl kıyısında bir arsa alıp oraya bir köşk yaptırdı ve "Belvoir" adını verdi. Aile 1831'de buraya taşındıktan sonra Heinrich Escher kendini botanik ve entomolojiye verdi. Bu dönemde Alfred evde çeşitli öğretmenlerden dersler alıyordu, ki bunların arasında teolog Alexander Schweizer ve daha sonra paleontolog ve entomolog olarak ün yapan Osward Heer gibi isimler de vardı. 1835 ile 1837 arasında Zürih'te Obergymnasium'a gitti. Matura'sını verdikten sonra Alfred hukuk okumaya karar verdi ve henüz yeni kurulmuş olan Zürih Üniversitesine kaydoldu. Daha sonra, ağır bir hastalık geçirmesine rağmen, eğitimine Bonn ve Berlin'de devam etti. Eğitimi sırasında 1837'de İsviçreli öğrencilerin oluşturmuş olduğu Sofingia (Schweizerischer Zofingerverein) adlı derneğe üye oldu . 1839/40'ta derneğin Zürih şubesinin başkanı, 1840'ta da genel başkanı olarak seçildi. Alfred, Zofingia'nın kişisel gelişiminde çok önemli bir etkisi olduğunu daima belirtti. 1942'de Zürih Üniversitesinden çok yüksek bir not ortalaması ile hukuk doktorası aldı. Ardından mesleki geleceğini pekiştirmek için birkaç aylığına Paris'e gitti.[4]

Politik Yükselişi

1843 yazında Paris'ten döndükten sonra kendisini bilimsel çalışmalara verdi. Kapsamlı bir İsviçre Hukuk Tarihi yazmayı planlıyordu, ancak bunu hiçbir zaman gerçekleştiremedi. 1844'te Zürih Üniversitesinde bir deneme dersi verdikten sonra, sözleşmeli öğretim görevlisi oldu.[5] Akademik çabalarının yanında, Escher bir "radikal liberal" olarak politik olarak da oldukça aktifdi. Eski okul arkadaşlarıyla "Akademik Çarşamba Topluluğu"nun toplantılarında düzenli olarak buluşup politik tartışmalara katılıyor ve Neue Zürcher Zeitung'a makaleler yazıyordu. Ağustos 1844'te henüz 25 yaşında iken Zürih kantonunun parlamentosuna seçildi. Böylece politik etki alanı da arttı. Cizvitlerin ülkeden kovulması konusunda yapılan tartışmalarda, Cizvitlerin ülkeden çıkarılmasını savunan anti-Cizvit kampta oldukça etkili bir rol aldı. 1845 ve 1846'da Kanton Temsilcileri Federal Konseyinde 3. temsilci oldu ve İsviçre'nin önemli politikacılarıyla ilişki kurma şansını yakaladı. 1847'de Zürih şehir yazmanlığına (kanton seviyesinde en yüksek politik görev) getirildi ve 1848'de Zürih kanton yönetimine (5 ile 7 kişi arasında olan kanton hükümeti) seçildi.[6]

1848'de yeni İsviçre anayasasının oluşturulmasıyla, Federal Meclise girmesi talep edildi. Escher yapıaln seçimlerde 15 Ekim 1848'de federal meclise girdi ve 7 Kasım 1848'de ikinci başkan oldu. Escher, sonraki 34 yıl boyunca kesintisiz şekilde bu mecliste görev yaptı. 1849, 1856 ve 1862'de toplam 4 defa meclise başkan olarak seçildi. 1855 yılında görevini sağlık nedeniyle bıraktı.[7]

Karşıtları ve eleştiriler

Birçok politik görevi üstlenmesi ve İsviçre Kuzeydoğu Demiryolu Şirketini(1852/53) ve Credit Suisse'i (1856) kurması gibi nedenlerle oldukça büyük bir gücü elinde toplaması, Escher'e "Kral I. Alfred" veya "Princeps" gibi lakaplar takılmasına neden oldu. Politik gücü yıldırımları üstüne çekmesine neden oldu. O yıllarda gelişen "demokrasi hareketi" politik sorunlarda halkın iradesine daha fazla başvurulmasını talep ediyordu. Alfred Escher'in çevresindeki "imanlılar topluluğu" ("Escher Sistemi") demokratların bir tür düşman figürü oldu. Broşürler ve halk oylamaları ile "Escher Sistemi"ne karşı mücadele edip, politik etkisini zayıflattılar.[8]

Bütün bu sorunlara, kurmuş olduğu Kuzeydoğu Demiryolu Şirketi'nin 1870'lerde bir finans krizine girmesi de eklendi. Şirketin hisse senetleri 1868'de 658 Frank iken, 1877'de 70 Frank'a kadar düştü.[9] Öfkelenen yatırımcılar, Alfred Escher 1871'de şirketin yönetim kurulu başkanlığından istifa etmesine karşın eleştirilerini sürdürdüler. Hatta Gotthard tüneli projesinin yaşadığı mali sorunlar da, sık sık Escher'in başını ağrıttı.[10]

Hastalığı, ölümü ve anıtı

Escher, sadece politik saldırılarla değil, hastalıklarla da uğraşmak zorunda kaldı. Hayatı boyunca çok sık hastalıklara yakalandı ve bu yüzden uzun rehabilite dönemleri geçirmek zorunda kaldı. Çalışmaya duyduğu iştah ile hastalıklarına karşı hassasiyeti arasında büyük bir dengesizlik vardı. 1870'li yılların ortalarında Gotthard projesinin en kritik aşamalarında ölümcül düzeyden hastayken çalışmaya devam etti. 1878'de birkaç hafta boyunca konağı "Belvoir"den çıkamayacak kadar hastaydı. Hayatı neredeyse düzenli şekilde hastalıklar ve iyileşmeler arasında geçti: Astım, yüksek Ateş, göz rahatsızlıkları, çıban bunların bazıları idi. Buna karşın, bu durum Escher'in ekonomik ve politik görevleri yerine getirmesine engel olmuyordu. Kasım 1882'de yeniden ağır şekilde hastalandı. Sırtında ağır bir şirpençe ve güçlü çıbanlar olmuştu. 6 Aralık 1882'de Belvoir'de öldü.[11]

9 Aralık 1882'de Fraumünster'de yapılan cenaze törenine, ülkenin tüm politik elitleri son görevlerini yapmaya geldiler. Şubat 1883'te Escher adına bir anıt yapmak için bir komite oluşturuldu. Görev Richard Kissling'e verildi. Yapılan Alfred Escher heykeli, 22 Haziran 1889'da Zürih ana tren garının önüne dikildi. Escher'in naaşı önce Enge mezarlığına, mezarlığın 1925'te taşınmasıyla Manegg mezarlığına defnedildi.[12]

Modern İsviçre'nin kurulmasına katkıları

İlk Demiryolu projeleri

"İsviçre'nin etrafında sürekli yeni demiyolları yapılıyor ve bu yollar ülkemize doğru yaklaşıyor. İnsanlar İsviçre'nin etrafını dolaşan demiryolu hatları yapma projeleriyle ortaya çıkıyorlar. Bu projeler İsviçre'yi, etrafı tümüyle çevrilmiş ve Avrupa'nın ortasında bir keşiş kulübesi gibi izole edilmiş şekilde kalmak ile tehdit ediyor."[13] Alfred Escher, 1849'un sonunda Federal Meclis'te yaptığı konuşmada, İsviçre'nin modernleşmeyi kaçırabileceğinden duyduğu korkuyu ifade ediyordu. Escher'in kaygısı temelsiz değildi, çünkü Avrupa'da her yıl yapılan demiryolu uzunluğu artar ve ekonomik gelişmeyi hızlandırırken, İsviçre bu açıdan geri kalmış bir ülkeydi. 1848'de kurulan yeni İsviçre Konfederasyonunun kaderi demiryollarının gelişmesine bağlıydı. Demiyollarının gerekliliği herkesin kabul ettiği bir konuydu, ancak bunun nasıl yapılacağı üzerinde bir uzlaşma yoktu. Escher, 1852'de kendi fikirlerine uygun olan bir kanun önerisi geliştirdi: Buna göre demiryolu inşaatı özel şirketlere bırakılmalıydı. Gerçekten de, kısa sürede İsviçre'de bir demiryolu patlaması yaşandı. Kısa süre içinde birbiriyle rekabet içinde olan çok sayıda demiryolu şirketi kuruldu. Bunların arasında Escher'in 1852-53'te kurduğu Kuzeydoğu Demiryolu Şirketi de vardı. Bu şekilde İsviçre, demiryolları konusundaki bilgi ve teknoloji eksiğini hızlı şekilde kapattı.[14]

Federal Politeknik Enstitüsü (Zürih ETH)

Demiryolu patlaması, bu alanda çalışacak eğitimli teknik insan ihtiyacı yaratmakta gecikmedi. İsviçre'de mühendis ve teknisyenler yetiştiren hiçbir eğitim kurumu yoktu. Escher dönemin ihitiyacı olan teknolojik ve endüstriyel ihtiyaçların karşılanması konusunda en ön saflarda savaşan biriydi. Yıllar süren politik çatışmaların sonunda nihayet 1854/55'te Federal Politeknik Enstitüsü (bugün ETH Zürih olarak bilinir) kuruldu. 1854-1882 arasında Escher, enstitüyü yöneten Federal Okul Konseyinin başkan yardımcılığını yaptı. Bu bilimsel ve teknik eğitim kurumunun oluşturulması, İsviçre'nin sonraki yıllarda önemli bir eğitim ve araştırma merkezi olmasını sağlayan önemli bir köşe taşı oldu.[15]

Credit Suisse

Demiryolu inşaatları büyük bir sermaye gerektiriyordu ve yatırımcıların önüne sürekli yeni ihtiyaçlar çıkıyordu. Gerekli olan daha fazla sermayeyi sağayabilecek ölçüde büyük şirketler yoktu. Bu durum, İsviçre demiryolu şirketlerinin gelişmesini istedikleri gibi etkilemek isteyen yabancı yatırımcıları ülkeye çekmeyi gerektiriyordu. Ancak Alfred Escher'in başka bir fikri vardı. 1856'da İsviçre Kredi Kurumu (Schweizerische Kreditanstalt, bugünkü adıyla Credit Suisse) adında, temel amacı kendi demiryolu şirketi İsviçre Kuzeydoğu Demiryolu Şirketini finanse etmek olan yeni bir banka kurdu. Banka giderek diğer özel ve devlet girişimlerine de krediler sağlamaya başladı ve hızlı bir şekilde İsviçre Ekonomisinin en önemli kredi kaynaklarından biri haline geldi ve Zürih'in bir finans merkezi olmasını sağladı.[16]

Gotthard demiryolu

İsviçre'de demiryolu ağının 1850'lerde yayılmasına karşın, taşımacılığın hala İsviçre'nin etrafından dolaşılarak yapılması tehlikesi sürüyordu. İsviçre'nin en önemli merkezleri demiryolları ile birbirlerine bağlanmış olsa da, Alpleri aşıp kuzey ve güneyi birbirine bağlayan bir hat yoktu. Alfred Escher bunun için önce Lukmanier geçidini düşünüyordu ama sonra kararını değiştirip Gotthard projesini desketledi. Emrinde olan tüm ekonomik ve politik kaynakları bu projeye yönlendirdi. Ülke içinde ve dışında birçok uzmana başvurup görüş aldı. 1869'un sonbaharında uluslararası Gotthard konferansında tünelin Gotthard'da açılmasından yana tutum aldı. 1871'de Gotthard demiryolu topluluğu adında uluslararası bir holding kuruldu ve başına Escher getirildi. Projenin gerçekleştirilmesi aşamasında bir dizi sorunlar ortaya çıktı, projenin büyüklüğünden dolayı maliyetler tahmin edilenin yüzde 11 kadar üstüne çıktı. Escher oldukça sert eleştirilere maruz kaldı ve 1878'de şirketin yöneticiliğini bırakmak zorunda kaldı. 1880'de Gotthard tünelinin delinmesine başlama sırasında yapılan törene çağrılmadı. 1882'de yüzyılın projesi bitti ve törenle açıldı. Gerçi Escher bu sefer açılış törenine çağrılmıştı, fakat yine bastıran sağlık sorunlarından dolayı törene katılamadı. Gotthard tüneli, İsviçre'nin ulaştırma politikaları açısından oldukça önemli idi. Tünelin açılmasından sonra kuzey.güney arasındaki insan ve yük taşımacılığı hızla arttı ve tünel İsviçre'nin Kuzey Avrupa ile Güney Avrupa arasında önemli bir transit geçiş ülkesi olmasını sağladı.[17]

Kaynakça

  1. ^ 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20160202092921/http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/d/D23794.php arşivlendi. Escher [von]], Historisches Lexikon der Schweiz
  2. ^ Jung: Alfred Escher. 2009, S. 21–33.
  3. ^ Jung: Alfred Escher. 2009, S. 464–492; Jung: Lydia Welti-Escher. 2009.
  4. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 47–84; Jung/Fischer: Alfred Eschers Briefe aus der Jugend- und Studentenzeit. 2010, S. 13–36; Jung/Koch: Alfred Eschers Briefwechsel (1843–1848). 2011, S. 19–21.
  5. ^ Jung/Koch: Alfred Eschers Briefwechsel (1843–1848). 2011, S. 21–25.
  6. ^ Jung/Koch: Alfred Eschers Briefwechsel (1843–1848). 2011, S. 25–44.
  7. ^ Jung: Alfred Escher, 2006, S. 134–153.
  8. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 331–342.
  9. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 354.
  10. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 417–444; Jung: Alfred Escher zwischen Lukmanier und Gotthard. 2008, S. 391–415.
  11. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 445–464, 492–496.
  12. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 9–20.
  13. ^ Rede Alfred Eschers als Nationalratspräsident, 12. November 1849, in: Bundesblatt 1849 III, S. 149–163.
  14. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, pp. 162–210.
  15. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, pp. 269–296.
  16. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, pp. 210–261.
  17. ^ Jung: Alfred Escher, 2009, S. 365–444; Jung: Alfred Escher zwischen Lukmanier und Gotthard. 2008.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfred_Escher&oldid=24739686" sayfasından alınmıştır