Grumman F-14 Tomcat
| F-14 Tomcat | |
|---|---|
 | |
| Türü | Avcı |
| Ulusal köken |  ABD |
| Üretici | Grumman Aerospace |
| İlk uçuş | 21 Aralık 1970 |
| Hizmete giriş | 1974 |
| Hizmetten çıkış | 22 Eylül 2006 (ABD) |
| Ana kullanıcı | ABD Deniz Kuvvetleri |
| Diğer kullanıcılar | İran Hava Kuvvetleri |
| Üretim sayısı | 712 |
F-14 Tomcat (Erkek Kedi), Grumman Aerospace tarafından üretilen süpersonik, çift motorlu ve değişken geometrik kanatlı bir av önleme uçağıdır.
Ana görevi Amerikan Donanmasını düşman süpersonik uçak ve cruise füzelerinden korumaktır. Bu maksatla F-14'e çok güçlü bir atış kontrol radarı (AN/AWG-9) ve uzun menzilli füzeler (AIM-54 Phoenix) entegre edilmiştir. Uçak, AN/AWG-9 radarı sayesinde 100 millik bir alanı tarayabilir, bu mesafe içindeki 24 uçağı aynı anda izleyebilir ve müşterek olarak 6 tanesine AIM-54 Phoenix ile saldırabilir. Radarının izleme gücü sayesinde Tomcat'ler birer mini AWACS olarak da kullanılabilir. Yüksek optik büyütme özellikli TV kameraları 30 milden daha uzak mesafelerden hedeflerini tanır ve görsel olarak takip edip, hedef tanımlamasına imkân tanır. Uçuş ekibi bir pilot ve bir radar subayından oluşur. Uçak değişken geometrili kanatlara sahiptir. Uçuş sırasında otomatik olarak 20 ile 68 derece arasında değişebilen bu kanatlar kalkış sırasında öne doğru açılarak havanın kaldırma kuvvetini arttırmakta, hız gerektiren uçuşlarda geriye doğru kapanıp kanat alanını küçülterek sürtünmeyi azaltmakta ve hızı arttırmaktadır. Bu da uçağa sabit kanatlı uçaklarda sağlanamayacak bir avantaj vermektedir.
F-14 Tomcat, kanatlarını hareket ettirerek kanat yüzeyini genişletebilir ve motor itkisini düşürerek mevcut yakıtı ile daha uzun süre havada kalabilir. Geriye kayan kanatları kısa pistli uçak gemilerinde iniş ve kalkışta da büyük avantaj sağlar. Motorların büyük bir bölümü afterburner için egzoz kısmından oluşur. Afterburnde iken motor yüzde 180 kN güç üretmesine rağmen yakıt tüketimi 4 kat artmaktadır. Bu yüzden motorları çabuk yıpranmakta ve bakıma ihtiyaç duymaktadır. Egzoz kısmının genişliği daha fazla sıcağa dayanıklı metaryel gereksinimini artırmaktadır. Bakım ve idamesi oldukça pahalı bir uçaktır.
F-14 Tomcat, Amerikan Donanmasınının uçak gemisi gücünü Sovyet süpersonik uçaklarından ve cruise füzelerinden korumak ihtiyacı sonucu doğmuştur. Sovyetlerin ürettiği ses katının 3 katına çıkabilen uçaklar ve süpersonik füzeler karşısında Amerikan uçak yapımcıları Sovyet uçaklarının Donanmaya fazla yaklaşamadan imhasını sağlayacak bir uçak tasarımı üzerinde çalıştılar. 15 Ocak 1960'ta Northrop Grumman firmasının VFX adlı projesi ile bu yarışmayı kazandığı açıklandı. Ortaya konulan prototip ilk uçuşunu 21 Aralık 1970'te gerçekleştirdi. Bu ilk uçak bir uçuş kazasında kaybedildi. Daha sonra proje 24 Mayıs 1971'de ikinci prototip ile yeniden başladı.
Ekim 1972'den itibaren F-14A uçakları Amerikan Donanmasına katılmaya başladı. İlk operasyonel uçuş ise Eylül 1974'te gerçekleşti. 01 Ocak 1977'ye gelindiğinde toplam 259 adet F-14 üretilmiş ve 92.000 saatten fazla uçuş yapılmıştı. Tomcat'ler ABD Donanmasındaki F-4 Phantom II uçaklarının yerini aldı. F-14A modelininde Pratt&Whitney TF30-PW-414A motoru kullanılıyordu. 1987 yılında F-14A üzerinde yapılan değişiklikle PW-414 motoru yerine daha güçlü olan General Electric F110-GE-400 turbofan motoru monte edildi ve böylece F-14A+ Plus ortaya çıktı. Bu modelin seri üretime geçmesiyle de üretilen uçaklar F-14B olarak adlandırıldı. B modeli A modelinden çok daha teknolojik aviyonikler içermekteydi. AN/APG-71 radarı ile donatılan F-14D Super Tomcat, 9 Şubat 1980'de ilk uçuşunu yaptı. Bu varyantta uçağın radar ve kokpit teknolojileri yükseltildi, dual IRST/TV podları eklendi ve havadan havaya mücadele yetenekleri arttırıldı.
F-14 Tomcat'ler üstün muharebe yeteneklerine ilaveten A/B versiyonu iyileştirme programları sayesinde güçlü bir orta menzil saldırı uçağı durumuna da getirilmiştir. Uçaklar 1990'ların ikinci yarısında ciddi bir modernizasyona tabi tutuldu. LANTIRN podları takılarak gece havadan karaya hassas saldırı yeteneğine erişildi. Orijinal F-14, 6.000 uçuş saat ömrüne sahipken yapılan modernizasyonla uçuş ömürleri 7.200 saate çıkartıldı. INS/GPS ile JDAM lazer güdümlü bomba atabilme kabiliyeti ve elektronik karşı önlem sistemleri entegre edildi.
F-14 Tomcat'in en korkutucu mühimmatı AIM-54 Phoenix havadan havaya saldırı füzesidir. Sadece F-14 Tomcat'de kullanılan ve dünyanın en uzun menzilli hava-hava füzesi olma özelliği taşıyan AIM-54, ilk olarak 1973 yılında hizmete girdi. 90 mil mesafeden hedefi bulabilmektedir. F-14'ün AN/AWG-9 atış kontrol radarı ile birlikte çalışır. A, B ve C olmak üzere üç modeli üretildi. AIM-54 Phoenix, 30 Eylül 2004'te ABD Donanma Kuvvetleri envanterinden çıkarılmıştır. Uçağın diğer mühimmatları AIM-7 Sparrow, AIM-9 Sidewinder, GBU serisi lazer güdümlü hassas bombalar, Mk serisi güdümsüz bombalar ve yakın muharebe için kullanılan 20 mm M61A1 Vulcan makinalı topudur.
F-14 Tomcat'ler günümüzde sadece İran Hava Kuvvetlerinde görev yapmaktadır. İran'ın Şah döneminde aldığı 79 uçaklık F-14 kuvvetinden günümüzde 15-20 civarı uçak kalmıştır ve bu uçaklar etkin radarları sayesinde birer mini AWACS olarak kullanılmaktadır.
Gerek Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle artık filolarına uzun menzillerden Rus hava gücü tehdidinin azalması, gerekse uçağın sahip olduğu teknolojinin modern muharebe sahasının ihtiyaçlarına artık cevap verememesi üzerine ABD Donanması ve Savunma Bakanlığı uçakların tamamını incelemis ve omurgalarında yoğun çatlaklara rastlamıştır. Uçağın yüksek bakım ve işletim maliyetlerini de göz önünde bulundurarak, üretici firmanın Super Tomcat 21 ve Attack Super Tomcat 21 seviyesinde iyileştirme önerisini geri çevirmiş ve F-14 Tomcat'leri yeni nesil F/A-18E/F Super Hornet uçaklarıyla değiştirme kararı almıştır. Top Gun filmiyle ölümsüzleşen F-14 Tomcat av-önleme uçakları son uçuşlarını 21 Eylül 2006'da Oceana Deniz Hava İstasyonu'nda gerçekleştirmiş ve ABD Donanmasından 22 Eylül 2006'da resmen emekli edilmiştir.
Teknik özellikleri
- Servis tavanı: 56.000 ft (17.070 metre)
- Menzil: 2000-5000 KM
- Motor türü: F-110-GE-400
- Radar sistemi: AWG-9 (Aşağı bak, aşağı indir)
- Top: 1× M61 Vulcan 20 mm
- Havadan Havaya Muharebe Füzeleri AAM
- Yükleme Konfigürasyonları:
- 2× AIM-9 + 6× AIM-54
- 2× AIM-9 + 2× AIM-54 + 3× AIM-7
- 2× AIM-9 + 4× AIM-54 + 2× AIM-7
- 2× AIM-9 + 6× AIM-7
- 4× AIM-9 + 4× AIM-54
- 4× AIM-9 + 4× AIM-7
- Bombalar:
Kullanan Ülkeler
Dış bağlantılar
