Kadeş Antlaşması
Kadeş Antlaşması, MÖ 13. yüzyılın başında, Kadeş Savaşı'nı sonlandıran, Mısır Firavunu II. Ramses ile Hitit Kralı III. Hattuşili arasında, bazı kaynaklara göre MÖ 1285[1], bazı kaynaklara göre MÖ 1280,[2] bazı kaynaklara göre ise MÖ 1286[3] yılında imzalanan ve Suriye topraklarının paylaşılması ile neticelenen[1][4] barış antlaşmasıdır.[5]
Yakın Doğu’da imzalanmış ilk antlaşma olma niteliğini taşır. Şu güne kadar kaydedilmiş-bulunmuş en eski uluslararası antlaşma[6] olmasına karşın daha eski antlaşmaların varlığı kanıtlanmıştır. Orijinal olarak Akad dilinde yazılmış Mısır dili ve Hititçe'ye de kopyalanmış[6] eşit koşullar altında[5] imzalanmış olan antlaşmanın kil tabletten kopyası Hitit İmparatorluğu'nun başkenti Hattuşa (Boğazköy) antik kentinde yapılan kazılar sonucu 1906 yılında bulunmuştur.[5]
Öncesi
Mısır'da II. Ramses tahta geçmiş ve genel olarak mimari yönden ülkesini güzelleştirmiştir. Ayrıca düzeni kurmak ve ülkesinin gücünü göstermek için bazı askeri seferlere çıkmıştır.[3] Bununla beraber tahta çıktığı dönemde ülkesinin Hitit Devleti ile olan siyasi ve ekonomik sorunlarını da sırtlamıştır. Kadeş Savaşı hükümdarlığının en önemli olaylarından biridir. Savaşın nedeni M.Ö. 13. yüzyıl başlarında Mısır ve Hitit devletlerinin birbirine eşit kuvvetler haline gelmesi, Kral Muvatalli'nin ülke sınırlarına yeniden şekil vermek istemesi, I. Şuppiluliuma döneminde Hitit Prensi Zannanza’nın kraliçe Ankesenamon ile evlenmek üzere Mısır'a giderken Mısırlılar tarafından öldürülmesi[3] ve bu iki büyük devletin ekonomik çıkarlarının Kuzey Suriye toprakları üzerinde birleşmesidir. Bir diğer neden ise Hitit egemenliğindeki Amurru şehir devletinin Mısır safına geçmesidir.[3] İki büyük ordu Kadeş yakınlarında karşılaşmış ve savaş burada yapılmıştır.[3]
Christian Jacq'ın "Ramses Kadeş Savaşı" isimli kitabında; II. Ramses'in büyük bir başarı kazandığından, Hititleri darmadağın ettiğinden ve o zamanki Hitit kralı II. Muvatalli’in barış için yalvardığından bahseder.[3] Aslında ne Mısır ne de Hitit Devleti'nin Kadeş Savaşı'nın gerçek galibi olduğu söylenemez. Ancak sadece Mısır kaynaklarına bakılmayıp objektif bir yaklaşım ele alınırsa askeri açıdan Hititlerin daha başarılı olduğunu söylemek mümkündür.[3] Savaşın ardından III. Hattuşili döneminde II. Ramses ile Kadeş Antlaşması imzalanmıştır. Anlaşmanın Doğu'daki Asur tehdidine karşı da yapıldığı savunulabilir.
İçeriği
Antlaşma metninde "Mısır ülkesi kralı, büyük kral, kahraman Mısır ülkesi kralı, büyük kral, kahraman Re-masesa-mai Amana'nın (II. Ramses), Hatti ülkesinin büyük kralı Hattuşili ile dostluklarının, kardeşliklerinin ve büyük krallıklarının devamı için yaptıkları antlaşmadır." denmektedir.[5]
Antlaşmanın içeriği iki önemli kararı barındırmaktadır.
- İki ülkeden birine iç veya dış yapılacak her türlü saldırıda ülkeler birbirlerine yardım göndereceklerdir.[5]
- Mısır’dan Hatti ülkesine veya Hatti ülkesinden Mısır’a kaçan-sığınan kişiler kendi ülkelerine iade edilecek ancak bu kişiler şiddetle cezalandırılmayacaktır.[5]
Sonuçları ve önemi
Şu güne kadar kaydedilmiş-bulunmuş en eski uluslararası antlaşmadır.[6] Boğazköy (Hattuşaş) kazılarında bulunan kil tablet örneği, İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.Antlaşma metninin büyütülmüş bir kopyası ise New York'taki Birleşmiş Milletler Binası'nda bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Başvuru Kitapları Dünya Tarihi, NTV Yayınları, İstanbul, 2010 ISBN 978-605-5813-13-0
Notlar
- ^ a b Dünya Tarihi, 2010, s.34.
- ^ Arab, Sameh M. "Ramses and the first Peace Treaty in History". Arab World Books. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ a b c d e f g Eğilmez, Mahfi. NTVMSNBC "Kadeş savaşını kim kazandı?"
|url=değerini kontrol edin (yardım). ntvmsnbc.com. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017. - ^ "Peace Treaty between Ramses II and Hattusili III". reshafim.org. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ a b c d e f "Şark Eserleri Müzesi Eserler - Kadeş Antlaşması". İstanbul Arkeoloji Müzeleri Resmi Sitesi. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ a b c "Ancientanatolia.com sitesi Hitit Dönemi Sayfası Büyük Hitit Devleti veya Emperyal Dönem sayfası Erişim tarihi:28.06.2011". 3 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2011.
Dış bağlantılar
- Ramses-Hattusili Treaty 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)