Hoca Ali Rıza Efendi

Hoca Ali Rıza Efendi, Portre

Hoca Ali Rıza Efendi (d. 1843 Çerkeş Çankırı ö. 16-17 Haziran 1925 İstanbul), Türk bilim adamı, öğretmen, bürokrat. Orman Genel Müdürlüğü'nün ilk ormancılık eğitimi almış genel müdürü.

Yaşamı

Çankırı ili Çerkeş ilçesinde Kurtlar Mahallesinde dünyaya gelmiştir. Asıl adı Ali'dir, Rıza ikinci ismidir.Ormancılar ve Ziraatçiler arasında "Hoca Ali Rıza Efendi", "Ali Hoca", çok defa yalnızca "Hoca" olarak söylenir. Bununla beraber hatıra olarak verdiği kitap ve fotoğraflarını da "Hoca Ali Rıza" veya "Hocanız Ali Rıza" olarak imzalamıştır.

1870 yılında İstanbul'da evlenmiştir ve Arapça, Farsça ve Fransızca bilen Ali Rıza Hoca 1871 yılında Orman Mektebi'ne Arapça öğretmeni olarak tayin edilmiştir. 1878'de öğretmeni olarak bulunduğu okulun sınavlarına girerek Orman Müfettişi Saniliği diplomasını almıştır.

1884'te ise Orman ve Maadin Mektebi'ne müdür yardımcısı olmuştur. 1 Mart 1893'te Orman ve Maadin Mektebi'nin Halkalı Ziraat Mektebi Alisiyle birleştirilmesiyle Halkalı Ziraat Mektebi Alisinde Orman Fenni,Nebatat ve saire öğretmenliği görevine getirilmiştir. 1904 Temmuz'unda ise ehliyet ve liyakati sebebiyle Orman Fen Heyeti Fahri üyeliği ile ödüllendirilmiştir. 1906 yılında ise Orman Teşkilatını kurması için inceleme yapmak üzere merkezi Selanikte olan Vilayeti Selase'ye gönderilmiştir.1908 yılında İstanbul Orman Fen Reisliğinin başına getirilene kadar Selanik'te Orman Teşkilatı'nın başında görev yapmıştır.25 Ağustos 1909 da Orman Fen Reisliği, Orman Müdüriyeti Umumiyesine çevrilmiştir ve Ali Rıza Hoca bu kurumun ilk Umum Müdür'ü, güncel tabirle Genel Müdür'ü olmuştur.24 Kasım 1909'da ise Umum Müdürlük görevine ek olarak Bahçeköy'de kuruluşuna öncülük ettiği ve bugünkü İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesinin temeli olan Orman Mektebi Alisinde 1913 yılına kadar öğretmenlik yapmıştır ve 1913 yılında emekliye ayrılmıştır.

16-17 Haziran 1925 yılında vefat eden Ali Rıza Hoca'nın naaşı İstanbul Bayrampaşa ilçesi Topkapı-Maltepesi Mezarlığına defnedilmiştir. Mezar yeri Türkiye Ormancılar Derneği tarafından satın alınarak tapuya bağlanmıştır.

Ali Rıza Hoca'nın bir büstü bugünkü İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi bahçesinde bulunmaktadır.Ali Rıza Hoca'nın biyografisi ise 1949 yılında Halil Kutluk ve Kerim Yund tarafından yazılan Hoca Ali Rıza Orman Umum Müdürlerinden Hayatı ve Eserleri adlı kitapla yayınlanmıştır.

Eserleri

Kitap olarak yayınlananlar

1. Tashilürrap
2. Belgrad Ormanları Layihası
3. Ormancı Cüzdanı
4. Hikmeti Havaiye
5. Fen Hayatı Nebat
6. Tavsifi Eşcar
7. Ormancı Topografyası
8. Orman ve Mera Kanunu
9. Ondört Maddelik Talimat
10. Orman Yetiştirme
11. Amenajman
12. Ormancılık İktisadı
13. Orman Mektebi Programı
14. Orman İstatistiği

Kitap haline getirilip, basılamayanlar

1. Teşrih
2. Fen tavsifi eşcar
3. Kerestecilik
4. Odunculuk
5. Kömürcülük
6. Sakızcılık ve Reçinecilik
7. Fidancılık
8. Teşciri Cibal
9. Açık Arazide Orman Yetiştirme
10. Ormancılık
11. Kuran Tercümesi
12. Şifai Şefif Tercümesi

Not halinde bulunanlar

1. İmül
2. Arz-Alaimi
3. Cevviye-Nebat
4. Kimyayı Nebati
5. Ahşap Usulü Muhafazası
6. Fenni Terbiyeyi Eşcar
7. Ormancı Lügatı
8. Ormancı Atlası