Göçüşme

Göçüşme (metatez), kelime içerisindeki iki sesin sıralanışının değişmesi, diğer bir tabirle yer değiştirmesi olayıdır. Meydana gelmesi belirli kıstas ve düzene bağlanamaz, yani belli ses düzenlerinin göçüşmeyi beraberinde getirdiği düşünülemez; ancak söyleyiş kolaylığı sağlama eğilimi genel etken kabul edilebilir. Genelde ardışık sessizler arasında gerçekleşen göçüşme, sesli ile sessiz arasında ve uzak sesler arasında da görülebilir. Her dilde her devirde karşımıza çıkan göçüşme olayının tipik örneklerine ağızlarda ve çocuk dilinde sıkça rastlanır. Bazı örnekleri şunlardır: köprü-körpü, öğretmek-örgetmek, çömlek-çölmek, toprak-torpak, yaprak-yarpak, yalnız-yanlız, kibrit-kirbit, memleket-melmeket/melmekat, akşam-aşkam, ekşi-eşki, reçel-leçer, kirpik-kiprik, sarımsak-sarmısak, perhiz-pehriz.

Göçüşme, İsx, İsk, İsq, İsh gibi Popülasyon ve diğer politik vesaire unsurlarla birlikte tarihsel geçmişle göçüşme> göçüş' e neden olduğundan, göçükle birlikte ünlü ve/veya ünsüz düşmesi yaşanıp, yukarıda bahsi geçen yer değiştirme yaşanır. İlaveten çile-çeli gibi haneyi belirtmede de kullanılır. Örneğin, çelibi>çelebi, arslan>aslan gibi dönüşüm ve/veya eksilme-eklemelerde kütük kayıtlarından görünebilir. Kaynakça s. 158: 38/45'deki Çile-Hane'de olduğu ya da Maori dilindeki gibi algılanabilir. Üç göç, bir yangın yerini tutar.

Kaynakça

• Banguoğlu, Tahsin. Türkçenin Grameri. 9. Baskı. Ankara: Türk Dil kurumu Yayınları, 2011. s. 70.
• Vardar, Berke. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. 2. Baskı. İstanbul: Multilingual, 2007. s. 104.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Vilayet-Name İndeksi. 2 Baskı. İstanbul, 2017, İnkılap Kitabevi, s. 158: 78