Aylanu
Aylanu, Türk mitolojisinde ve halk inancında can değiştirme, yani bir başkasının yerine kendi canını verme, “Öz Yerine Öz” anlayışı. Aylanı da denir. Eşanlamlı olarak "Köçöt (Köçüt)" tabiri de kullanılır. (Köç/Göç kökünden türemiştir. Göçmek, gitmek anlamı taşır.) Bir kişinin başkasının yerine ölmeyi kabul etmesidir.[1] En güzel ve en yetkin örneği Deli Dumrul öyküsünde yer alır. İnsanın ne kadar özveri ve erdem sahibi olduğunun ilahi bir kudret tarafından ölçülmesidir. İnsanın gerektiğinde ailesi ve dolayısıyla vatanı uğruna canından vazgeçip geçemeyeceği sınanır. Sözcüğün "başına dolayım, azizim, canım" gibi anlamları olduğu söylenir.[2] Aldacı (İslam sonrası Azrail) ile karşılaşan Deli Dumrul’un ana babası onun yerine ölmeyi kabul etmezler. Yalnız karısı kabul eder. Bunun üzerine Aldaçı, Dumrul ve karısını bağışlar, ana babasını ceza olarak öldürür. Tingöçü (reenkarnasyon) ile karıştırılmamalıdır. Çok farklı bir olgudur. Burada bir değiştokuş söz konusudur.
Etimoloji
(Ay/Ağ) kökünden türemiştir. Göçmek, değişmek anlamlarını içerir. Aylanmak sözü gezmek, dolaşmak, sürmek gibi içeriklere sahiptir. Moğolcada Ayl sözcüğü akrabalık bağını ifade eder.[3]
Kaynakça
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 112)
- ^ "Mongolian Dictionary, Andras Rajki, ("ayl")". 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2011.
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |