Köycüler Cemiyeti

Sayfanın 13 Eylül 2020 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Köycüler Cemiyeti, Türk Ocağı'nın bazı üyeleri tarafından Mart 1919'da Halide Edip Hanım başkanlığında kurulmuş bir dernektir. Hareketin fiili önderi Reşid Galip Bey’dir.

Ocağın I. Dünya Savaşı yıllarında bir “edebi salon” haline geldiği düşüncesinde olan^[1] ve bu şekilde yönetilmesine tepki duyan bir grup tarafından oluşturulmuştur. Amacı sağlık, eğitim alanlarında köylülere yardım etmektir.

Merkezi Cağaloğlu'nda Acı Musluk Sokağı'ndaki (bugünkü Cemal Nadir Sokağı) Yeni Gün Matbaası'nın üstündeki daire idi.^[2] Derneğin şubesi yoktur. İdare Heyetinde Halide Edip Hanım reis, Ragıp Nureddin Bey (Ege) kâtip ve muhasebeci Dr. Ahmed Şemseddin mesul murahhas olarak yer almaktaydı. Üyeleri Hasan Ferit Bey, Mustafa Reşid Galip Bey, Doktor Fazıl Bey gibi genç doktorlardan oluşuyordu. Cemal Paşa Yatılı Kız Rüştiyesi’nde müdürlük yapmakta olan Saime Hanım ve Reşid Galip’in karısı Zübeyde Hanımlar cemiyetin kadın üyelerindendir.

Faaliyetleri

Köycüler Cemiyeti ilk kongresini Şubat 1919'da yapmış; ardından ilk kafilesi 10 Nisan 1919'da Kütahya'ya varmıştır. Bu kafilede yer alan Doktor Reşid Galip ve Haşan Ferid Tavşanlı'ya, Doktor Fazıl Doğan ve Doktor Mustafa Emet'e yerleşerek çalışmalarına başladılar. Ayda bir kez İstanbul'daki Baş Meclis'e rapor göndererek faaliyetlerini bildirdiler. Bu raporlar birer köy monografisi niteliğindedir.

Köycüler, zor şartlarda geçirdikleri bir yılın ardından bulundukları yörede düzenli sağlık hizmetleri sunmak, Tavşanlı'da bir okul ve hastane yapımı girişimi dışında çok fazla yol kat edememişlerdi. İlk yılın sonunda başta Reşit Galip olmak üzere kimi Köycüler, örnek köy kurma projesini gündeme getirdiler. Bu projeye göre Köycülerden bir bölümünün verecekleri ortak sermaye ile satın alınacak ve tarımın her alanına elverişli bir arazi üzerinde örnek köy oluşturulacaktı. Bu düşünce basına da yansıyan tartışmalara yol açtı.

Hareket, bir yandan üyelerinden büyük bir bölümünün Milli Mücadele'ye katılmaları, diğer yandan da 1920 Haziran'ında başlayan Yunan Saldırısı ile Kütahya havalisinde işgal tehlikesinin belirmesi üzerine dağılmıştır.

Kaynakça

^ Alper Akçam, Cumhuriyet Kültür ve Eğiti Politikalarında Dış Türklerin Etkisi^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Füsun Üstel, Köycüler Cemiyeti, Tarih ve Toplum Aylık Ansiklopedik Dergi Sayı 72, Cilt 12, Aralık 1989

[alperakcam-1] Alper Akçam, Cumhuriyet Kültür ve Eğiti Politikalarında Dış Türklerin Etkisi^{[ölü/kırık bağlantı]}

[füsun-2] Füsun Üstel, Köycüler Cemiyeti, Tarih ve Toplum Aylık Ansiklopedik Dergi Sayı 72, Cilt 12, Aralık 1989

[1]

[2]