İngiliz-Sovyet Anlaşması

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Winston Churchill, Josef Stalin ve tercümanıyla Yalta Konferansı'nda, 1945

İngiliz-Sovyet Anlaşması, 12 Temmuz 1941 tarihinde Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği tarafından Nazi Almanyası'na karşı savaşta işbirliği yapmak üzere imzalanan bir deklarasyondur. Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgali olan Barbarossa Harekâtı'nın başlamasından kısa bir süre sonra, her iki güç de birbirlerine yardım etme ve Almanya ile ayrı bir barış yapmama sözü verdi.[1]

Anlaşma Almanya'ya karşı savaşın sonuna kadar geçerli olacaktı. Anlaşmanın iki ilkesi olan karşılıklı yardım taahhüdü ve ayrı bir barıştan feragat, daha sonra Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan Deklarasyonun temelini oluşturan diğer Müttefiklerle birlikte St James Sarayı Deklarasyonunun ilk iki maddesini yansıtıyordu.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası, 23 Ağustos 1939'da iki ülke arasında bir saldırmazlık paktı olan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nı imzaladı. Anlaşmanın gizli bir bölümü, Doğu Avrupa'da iki ülkenin etki alanlarına giren bölgeleri tanımlıyordu. Eylül 1939'da Almanya Polonya'yı işgal etti ve SSCB de doğudan Polonya'yı işgal etti ve yeni sınır sabit kaldı.

22 Haziran 1941'de Almanya, Baltık ülkelerinden Ukrayna'ya kadar SSCB ile olan sınırı boyunca bir saldırı başlattı.[2] Sovyet kuvvetleri hazırlıksızdı ve saldırılar Sovyet komuta sistemini felce uğrattı ve Alman kuvvetleri hızla Sovyet topraklarına ilerledi.

İttifakla ilgili ilk tartışmalar İngiltere ve Sovyetler Birliği arasındaki karşılıklı şüphe ile geçti.[3] İki ülke Almanya'ya karşı işbirliği yapma konusunda anlaşmaya varmadan önce üç hafta süren zorlu müzakereler yapıldı. Birleşik Krallık anlaşmayı imzalamadan önce ABD, Kanada, Avustralya ve Güney Afrika'ya danıştı.[4] Askeri ittifak Almanya'ya karşı savaşın sonuna kadar geçerli olacaktı.[5][6]

Anlaşma 12 Temmuz 1941 tarihinde İngiltere'nin Sovyetler Birliği Büyükelçisi Sir Stafford Cripps ve Sovyet Dışişleri Halk Komiseri Vyacheslav Molotov tarafından imzalandı ve meclislerce onaylanmasına gerek duyulmadı.[7]

Anlaşma metni[değiştir | kaynağı değiştir]

Anlaşma iki madde içermektedir:

(1) İki Hükümet, Hitler Almanya'sına karşı mevcut savaşta birbirlerine her türlü yardım ve desteği vermeyi karşılıklı olarak taahhüt ederler.

(2) Ayrıca, bu savaş sırasında, karşılıklı mutabakat dışında bir ateşkes ya da barış anlaşması müzakere etmeyeceklerini ya da imzalamayacaklarını taahhüt ederler.

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Anlaşmanın imzalanmasıyla birlikte İngiltere ve Sovyetler Birliği Almanya'ya karşı resmen müttefik oldu. Winston Churchill, "Bu elbette bir ittifaktır ve Rus halkı artık bizim müttefikimizdir."[8] demiştir.

Ertesi ay İngiltere'den Sovyetler Birliği'ne Arktik konvoyları ve SSCB'ye bir ikmal yolu açan İran'ın İngiliz-Sovyet ortak işgali başladı. İran'da Rıza Şâh iktidardan uzaklaştırıldı ve yeni Şah, Veliaht Prens Muhammed Rıza Pehlevi, müttefiklerin savaş çabalarına askeri olmayan bir şekilde yardımcı olmak amacıyla Ocak 1942'de İngiltere ve Sovyetler Birliği ile Üçlü Antlaşma İttifakı imzaladı.

Anlaşma, 1942 tarihli İngiliz-Sovyet Antlaşması ile 20 yıl sürecek bir siyasi ittifakı içerecek şekilde genişletildi.[9]

Anlaşmanın değerlendirilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Pravda'nın 11 Haziran 1944 tarihli 140. sayısında şöyle deniyordu:

"Sovyet halkı Amerika Birleşik Devletleri, Büyük Britanya ve Kanada'dan aldığı yardımları takdirle karşılamaktadır. Başkomutan, Sovyetler Birliği Mareşali Yoldaş Stalin, 1 Mayıs emrinde, Kızıl Ordu'nun başarılarına "İtalya'daki cepheyi tutan ve Alman birliklerinin önemli bir kısmını bizden uzaklaştıran, bize çok değerli stratejik hammaddeler ve silahlar sağlayan, Almanya'daki askeri tesisleri sistematik olarak bombalayan ve böylece Almanya'nın askeri gücünü zayıflatan büyük müttefiklerimiz Amerika Birleşik Devletleri ve Büyük Britanya'nın büyük ölçüde yardımcı olduğunu" belirtmiştir.[10]

İngiliz Avam Kamarasında 16 Nisan 1946'da yapılan bir tartışma sırasında Başbakan Clement Attlee'ye, Sovyet halkının Müttefiklerin Almanya'ya karşı kazanılan zafere yaptığı önemli katkının ne kadar farkında olduğu soruldu. Kendisine, Sovyet vatandaşlarının Müttefiklerin genel zafere katkısını doğru bir şekilde takdir edebilmeleri için BBC'nin bu konuda Rusça düzenli yayınlar düzenlemesi tavsiye edildi.[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Chubarov, Alexander. Russia's Bitter Path to Modernity: A History of the Soviet and Post-Soviet Eras, pg. 119
  2. ^ Martin Kitchen, "Winston Churchill and the Soviet Union during the Second World War," The Historical Journal, Vol. 30, No. 2 (Jun., 1987), pp. 415-436
  3. ^ Gabriel, Gorodetsky (1988). "The Origins of the Cold War. Stalin, Churchill and the Formation of the Grand Alliance". The Russian Review. 47 (2): 155. 13 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. Churchill's famous speech of 22 June was directed to varying quarters and brilliantly concealed his determination to avoid a genuine association. Churchill had readily bowed to a request by both the Chiefs of Staff and the Foreign Office not to refer to the Russians as allies. 
  4. ^ Miner, Steven Merritt (1988). Between Churchill and Stalin, the Soviet Union, Great Britain, and the origins of the Grand Alliance, by Miner, Steven Merritt, 1988. . Chapel Hill. Capel Hill: University of North Carolina Press. ss. 147-9. ISBN 0807817961. 
  5. ^ Weinberg, Gerhard L. (2005). A World at Arms, a global history of World War II (2. bas.). Cambridge University Press. ss. 284-5. ISBN 9780521853163. On the political front, the Soviet Union and Great Britain had signed an agreement in Moscow on July 12, 1941. Requested by Stalin as a sign of cooperation, it provided for mutual assistance and an understanding not to negotiate or conclude an armistice or peace except by mutual consent. Soviet insistence on such an agreement presumably reflected their suspicion of Great Britain, though there is no evidence that either party to it ever ceased to have its doubt about the loyalty of the other if attractive alternatives were thought to be available. 
  6. ^ Woodward, Llewellyn (1962). British Foreign Policy in the Second World War. Londra: Her Majesty's Stationery Office. ss. 162-3. He [Cripps] replied on July 10 that Stalin had accepted 'an agreement for joint action between His Majesty's Government in the United Kingdom and the government of the U.S.S.R. in the war against Germany.' ...The agreement was signed on July 12. 
  7. ^ Anglo-Soviet Agreement 19 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC radio broadcast 13 July 1941
  8. ^ Knight, Claire (2013). "The Making Of The Soviet Ally In British Wartime Popular Press Journalism Studies 2013. Volume 14 Issue 4 483". Journalism Studies. 14 (4): 483 – Taylor & Francis Online vasıtasıyla. 
  9. ^ Slusser, Robert M.; Triska, Jan F. (1959). A Calendar of Soviet Treaties 1917-1957. Stanford: Stanford University Press. s. 144. 
  10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Pravda isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; House of Commons isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İngiliz-Sovyet_Anlaşması&oldid=30859051" sayfasından alınmıştır