Ferdinand Georg Frobenius: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
"Ferdinand Georg Frobenius" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
 
çeviri aracı sonrası gözden geçirme ve düzeltme
1. satır: 1. satır:

{{Bilim insanı bilgi kutusu
{{Bilim insanı bilgi kutusu
| isim = Ferdinand Georg Frobenius
| ad = Ferdinand Georg Frobenius
| resim = GeorgFrobenius (cropped).jpg
| çalıştığı_yerler = [[Humboldt University of Berlin|University of Berlin]]<br>[[ETH Zurich]]
| resim_boyutu = 200pik
| etkiledikleri =
| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|df=y|1849|10|26}}
| etkilendikleri =
| doğum_yeri = [[Charlottenburg]], [[Berlin]]
| önemli_başarıları = [[Differential equations]]<br>[[Group theory]]<br>[[Cayley&ndash;Hamilton theorem]]<br>[[Frobenius method]]<br>[[Frobenius matrix]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|df=y|1917|08|3|1849|10|26}}
| doktora_öğrencileri = [[Richard Fuchs (mathematician)|Richard Fuchs]]<br>[[Edmund Landau]]<br>[[Issai Schur]]<br>[[Konrad Knopp]]<br>[[Walter Schnee]]
| ölüm_yeri = [[Berlin]]
| doktora_hocası = [[Karl Weierstrass]]<br>[[Ernst Kummer]]
| yattığı_yer = Non-Cemetery Burial<ref>https://www.findagrave.com/memorial/74310941/ferdinand-georg-frobenius</ref>
| öğrenim = [[University of Göttingen]]<br>University of Berlin
| yattığı_yerin_koordinatları = <!--{{coord|LAT|LONG|type:landmark|display=inline,title}}-->
| dalı = [[Mathematics]]
| vatandaşlık = [[Almanya]]
| resim_adı = GeorgFrobenius (cropped).jpg
| milliyeti = [[Germans|German]]
| milliyet = [[Almanlar|Alman]]
| dalı = [[Matematik]], [[Cebir]], [[Grup teori]], [[Topoloji]]
| ölüm_yeri = [[Berlin]]
| çalıştığı_yer = [[Berlin Humboldt Üniversitesi]] (1892–1917), [[ETH Zürih]] (1875–1892)
| ölüm_tarihi = {{death date and age|df=y|1917|08|3|1849|10|26}}
| eğitim = [[Göttingen Üniversitesi]], [[Berlin Humboldt Üniversitesi]], [[ETH Zürih]]
| doğum_yeri = [[Charlottenburg]], Berlin
| alma_mater = [[Berlin Humboldt Üniversitesi]]
| doğum_tarihi = {{birth date|df=y|1849|10|26}}
| tez_başlığı = De functionum analyticarum unius variabilis per series infinitas repraesentatione
| resim_başlığı = Ferdinand Georg Frobenius
| tez_url = https://books.google.cat/books?id=Eb9BAAAAcAAJ&printsec=frontcover
| resim_boyutu =
| tez_yılı = 1870
| ödüller =
| doktora_danışmanı = [[Ernst Kummer]], [[Karl Weierstrass]]
| doktora_öğrencileri = <small>[[Ernst Jacobsthal]], [[Richard Fuchs]], [[Edmund Landau]], [[Issai Schur]], [[Konrad Knopp]], [[Walter Schnee]], [[Fyodor Ivanovich Busse]], [[Robert Jentzsch]], [[Robert Remak]], [[Erich Stiemke]], [[Hermann Bröcker]], [[Karl Fischer]], [[Friedrich Steinbacher]], [[George Robert Olshausen]], [[Rudolf Ziegel]], [[Alexander Radzig]], [[Arthur Hamburger]]</small>
| önemli_öğrencileri = [[Paul Bernays]], [[Anton Sushkevich]]
| tanınma_nedeni = [[Frobenius yöntemi]], [[Frobenius matrisi]], [[Frobenius karmaşıklığı]], [[Frobenius grubu]]
| evlilik = Auguste Lehmann<ref>{{web kaynağı|url=https://www.encyclopedia.com/science/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/frobenius-georg-ferdinand#:~:text=In%201876%20he%20married%20Auguste,of%20them%20of%20decisive%20importance.|başlık=Frobenius, Georg Ferdinand|erişimtarihi=2 Ocak 2021}}
}}
}}
'''Ferdinand Georg Frobenius''' (26 Ekim 1849 - 3 Ağustos 1917), en çok [[eliptik fonksiyonlar]] teorisine, [[Diferansiyel denklem|diferansiyel denklemlere]], [[Sayılar teorisi|sayı teorisine]] ve [[Grup teorisi|grup teorisine]] yaptığı katkılarla tanınan bir [[Almanlar|Alman]] [[matematikçi]]. Frobenius-Stickelberger formülleri olarak bilinen, eliptik fonksiyonları yöneten ve bikuadratik formlar teorisini geliştiren ünlü determinantal özdeşlikleriyle tanınır. Ayrıca, fonksiyonların rasyonel yaklaşımları kavramını (günümüzde [[Padé yaklaşımı|Padé yaklaşımları]] olarak bilinir) ilk ortaya atan oydu ve [[Cayley-Hamilton teoremi]] için ilk tam kanıtı verdi. Ayrıca, adını modern matematiksel fizikte [[Frobenius manifoldu|Frobenius manifoldları]] olarak bilinen bazı diferansiyel geometrik nesnelere verdi.
'''Ferdinand Georg Frobenius''' (26 Ekim 1849 - 3 Ağustos 1917), en çok [[eliptik fonksiyonlar]] teorisine, [[diferansiyel denklem]]lere, [[Sayılar teorisi|sayı teorisi]]ne ve [[grup teorisi]]ne yaptığı katkılarla tanınan bir [[Almanlar|Alman]] [[matematikçi]]. Frobenius-Stickelberger formülleri olarak bilinen, eliptik fonksiyonları yöneten ve bikuadratik formlar teorisini geliştiren ünlü determinantal özdeşlikleriyle tanınır. Ayrıca, fonksiyonların rasyonel yaklaşımları kavramını (günümüzde [[Padé yaklaşımı|Padé yaklaşımları]] olarak bilinir) ilk ortaya atan oydu ve [[Cayley-Hamilton teoremi]] için ilk tam kanıtı verdi. Ayrıca, adını modern matematiksel fizikte [[Frobenius manifoldu|Frobenius manifoldları]] olarak bilinen bazı diferansiyel geometrik nesnelere verdi.


== Hayatı ==
== Hayatı ==
Ferdinand Georg Frobenius 26 Ekim 1849'da [[Berlin|Berlin'in]] bir banliyösü olan [[Charlottenburg|Charlottenburg'da]]<ref>emat</ref> [[Protestanlık|Protestan bir]] papaz olan babası Christian Ferdinand Frobenius ve annesi Christine Elizabeth Friedrich'in çocukları olarak doğdu. Joachimsthal Gymnasium'a 1860'da neredeyse on bir yaşındayken girdi.<ref name="Bio"> Tar</ref> 1867'de mezun olduktan sonra, üniversite eğitimine başladığı [[Göttingen Üniversitesi|Göttingen Üniversitesi'ne]] gitti, ancak burada [[Leopold Kronecker|Kronecker]], [[Eduard Kummer|Kummer]] ve [[Karl Weierstrass|Karl Weierstrass'ın]] derslerine katıldığı Berlin'e dönmeden önce sadece bir dönem çalıştı. Doktorasını [[Karl Weierstrass|Weierstrass]] gözetiminde 1870'te aldı. Tezi diferansiyel denklemlerin çözümü üzerineydi. 1874'te, ilk olarak Joachimsthal Gymnasium'da ortaokul düzeyinde öğretmenlik yaptıktan sonra, sonra Sophienrealschule'de, Berlin Üniversitesi'ne bir matematik profesörü (extraordinarius) olarak atandı. Frobenius, [[ETH Zürih|Eidgenössische Polytechnikum'da]] sıradan bir profesör olarak randevu almak için [[Zürih|Zürih'e]] gitmeden bir yıl önce ancak Berlin'deydi. Frobenius, 1875 ile 1892 arasında on yedi yıl boyunca Zürih'te çalıştı. Orada evlendi, ailesini büyüttü ve matematiğin çok farklı alanlarında çok önemli işler yaptı. Aralık 1891'in son günlerinde Kronecker öldü ve bu nedenle Berlin'deki sandalyesi boşaldı. Frobenius'un Berlin'i matematiğin ön saflarında tutacak doğru kişi olduğuna şiddetle inanan Weierstrass, Frobenius'un atanması için hatırı sayılır nüfuzunu kullandı. 1893'te [[Prusya Bilimler Akademisi|Prusya Bilimler Akademisi'ne]] seçildiği Berlin'e döndü.
Ferdinand Georg Frobenius 26 Ekim 1849'da [[Berlin]]'in bir banliyösü olan [[Charlottenburg]]'da<ref>{{cite web|url=http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/BirthplaceMaps/Berlin.html|date=October 26, 2010|title=Born in Berlin}}</ref> [[Protestanlık|Protestan]] bir papaz olan babası Christian Ferdinand Frobenius ve annesi Christine Elizabeth Friedrich'in çocukları olarak doğdu. Joachimsthal Gymnasium'a 1860'da neredeyse on bir yaşındayken girdi.<ref name="Bio">{{cite web|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Frobenius.html|title=Biography|date=26 October 2010}}</ref> 1867'de mezun olduktan sonra, üniversite eğitimine başladığı [[Göttingen Üniversitesi]]'ne gitti, ancak burada [[Leopold Kronecker|Kronecker]], [[Eduard Kummer|Kummer]] ve [[Karl Weierstrass]]'ın derslerine katıldığı Berlin'e dönmeden önce sadece bir dönem çalıştı. Doktorasını [[Karl Weierstrass|Weierstrass]] gözetiminde 1870'te aldı. Tezi diferansiyel denklemlerin çözümü üzerineydi. 1874'te, ilk olarak Joachimsthal Gymnasium'da ortaokul düzeyinde öğretmenlik yaptıktan sonra, sonra Sophienrealschule'de, Berlin Üniversitesi'ne bir matematik profesörü (extraordinarius) olarak atandı.<ref name="Bio" /> Frobenius, [[ETH Zürih|Eidgenössische Polytechnikum]]'da sıradan bir profesör olarak randevu almak için [[Zürih]]'e gitmeden bir yıl önce ancak Berlin'deydi. Frobenius, 1875 ile 1892 arasında on yedi yıl boyunca Zürih'te çalıştı. Orada evlendi, ailesini büyüttü ve matematiğin çok farklı alanlarında çok önemli işler yaptı. Aralık 1891'in son günlerinde Kronecker öldü ve bu nedenle Berlin'deki sandalyesi boşaldı. Frobenius'un Berlin'i matematiğin ön saflarında tutacak doğru kişi olduğuna şiddetle inanan Weierstrass, Frobenius'un atanması için hatırı sayılır nüfuzunu kullandı. 1893'te [[Prusya Bilimler Akademisi]]'ne seçildiği Berlin'e döndü.


== Çalışmaları ==
== Çalışmaları ==


===== Grup teorisine katkıları =====
=== Grup teorisine katkıları ===
[[Grup teorisi]], Frobenius'un kariyerinin ikinci yarısındaki başlıca ilgi alanlarından biriydi. İlk katkılarından biri, soyut gruplar için [[Sylow teoremleri|Sylow teoremlerinin]] kanıtıydı. Daha önceki kanıtlar [[Permütasyon grubu|permütasyon grupları]] içindi. İlk Sylow teoremini (Sylow gruplarının varlığına ilişkin) kanıtı, bugün sıklıkla kullanılanlardan biridir.
[[Grup teorisi]], Frobenius'un kariyerinin ikinci yarısındaki başlıca ilgi alanlarından biriydi. İlk katkılarından biri, soyut gruplar için [[Sylow teoremleri]]nin kanıtıydı. Daha önceki kanıtlar [[Permütasyon grubu|permütasyon grupları]] içindi. İlk Sylow teoremini (Sylow gruplarının varlığına ilişkin) kanıtı, bugün sıklıkla kullanılanlardan biridir.


* Frobenius ayrıca aşağıdaki temel teoremi kanıtlamıştır: Eğer pozitif bir ''n'' tam sayısı, bir ''G'' [[Sonlu grup|sonlu grubunun]] |''G''| sırasını bölerse, ardından ''x''<sup>''n''</sup> =1 denkleminin ''G''<nowiki/>'deki çözüm sayısı bazı pozitif ''k'' tam sayıları için ''kn'ye'' eşittir. Ayrıca şu problemi de ortaya koydu: Eğer, yukarıdaki teoremde, ''k''&nbsp;=&nbsp;1 ise, ''x''<sup>''n''</sup> = 1 denkleminin çözümleri&nbsp;''G'''de bir alt grup oluşturur. Yıllar önce bu problem [[Çözülebilir grup|çözülebilir gruplar]] için çözüldü.<ref> St And</ref> Ancak 1991 yılında [[Sonlu basit grupların sınıflandırılması|, sonlu basit grupların sınıflandırılmasından]] sonra, bu problem genel olarak çözüldü.
* Frobenius ayrıca aşağıdaki temel teoremi kanıtlamıştır: Eğer pozitif bir ''n'' tam sayısı, bir ''G'' [[Sonlu grup|sonlu grubunun]] |''G''| sırasını bölerse, ardından ''x''<sup>''n''</sup> =1 denkleminin ''G''’deki çözüm sayısı bazı pozitif ''k'' tam sayıları için ''kn''’ye eşittir. Ayrıca şu problemi de ortaya koydu: Eğer, yukarıdaki teoremde, ''k''&nbsp;=&nbsp;1 ise, ''x''<sup>''n''</sup> = 1 denkleminin çözümleri ''G''’de bir alt grup oluşturur. Yıllar önce bu problem [[Çözülebilir grup|çözülebilir gruplar]] için çözüldü.<ref>{{cite book |first=Marshall, Jr. |last=Hall |title=The Theory of Groups |edition=2nd |location=Providence, Rhode Island |publisher=AMS Chelsea |year=1999 |pages=145–146 |isbn=0-8218-1967-4 }} {{Google books |id=oyxnWF9ssI8C |page=145 |title=Theorem 9.4.1. }}</ref> Ancak 1991 yılında [[Sonlu basit grupların sınıflandırılması|, sonlu basit grupların sınıflandırılmasından]] sonra, bu problem genel olarak çözüldü.


Daha da önemlisi, grupların yapısını incelemek için temel araçlar olan [[Karakter teorisi|grup karakterleri]] ve [[Grup gösterimi|grup temsilleri]] teorisini yaratmasıydı. Bu çalışma, [[Karakter teorisi|Frobenius karşılıklılığı]] kavramına ve şimdi [[Frobenius grubu|Frobenius grupları]] olarak adlandırılan grupların tanımlanmasına yol açtı. Aşağıda ifade edilen şeklinde bir ''H'' < ''G'' alt grubu varsa, ''G'' grubunun bir Frobenius grubu olduğu söylenir:
Daha da önemlisi, grupların yapısını incelemek için temel araçlar olan [[Karakter teorisi|grup karakterleri]] ve [[Grup gösterimi|grup temsilleri]] teorisini yaratmasıydı. Bu çalışma, [[Frobenius karmaşıklığı]] kavramına ve şimdi [[Frobenius grubu|Frobenius grupları]] olarak adlandırılan grupların tanımlanmasına yol açtı. Aşağıda ifade edilen şeklinde bir ''H'' < ''G'' alt grubu varsa, ''G'' grubunun bir Frobenius grubu olduğu söylenir:


: <math>H\cap H^x=\{1\}</math> hepsi için <math>x\in G-H</math> .
: <math>H\cap H^x=\{1\}</math> hepsi için <math>x\in G-H</math> .


Bu durumda küme
Bu durumda küme,


: <math>N=G\,-\!\!\bigcup_{x\in G-H}\!\!H^x</math>
: <math>N=G\,-\!\!\bigcup_{x\in G-H}\!\!H^x</math>


''G''<nowiki/>'nin etkisiz elemanı ile birlikte [[John G. Thompson|John G. Thompson'ın]] 1959'da gösterdiği gibi [[Nilpotent grubu|üstelsıfır]] (nilpotent) olan bir alt grup oluşturur.<ref>ws Ü</ref> Bu teoremin bilinen tüm kanıtları karakterlerden yararlanır. Frobenius, karakterler hakkındaki ilk makalesinde (1896), tüm tekil asal sayılar ''p'' için, (1/2) (''p''<sup>3</sup>&nbsp;-&nbsp;''p'') dereceli <math>PSL(2,p)</math> grubunun karakter tablosunu oluşturdu (Bu grup ''p''&nbsp;>&nbsp;3 için basitçe sağlanır). [[Simetrik ve alternatif grupların temsil teorisi|Simetrik ve alternatif grupların temsil teorisine]] de temel katkılarda bulundu.
''G''’nin etkisiz elemanı ile birlikte [[John G. Thompson]]'ın 1959'da gösterdiği gibi [[Nilpotent grubu|nilpotent]] (üstelsıfır) olan bir alt grup oluşturur.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1007/BF01162958| title = Normalp-complements for finite groups| journal = Mathematische Zeitschrift| volume = 72| pages = 332–354| year = 1959| last1 = Thompson | first1 = J. G. | s2cid = 120848984}}</ref> Bu teoremin bilinen tüm kanıtları karakterlerden yararlanır. Frobenius, karakterler hakkındaki ilk makalesinde (1896), tüm tekil asal sayılar ''p'' için, (1/2) (''p''<sup>3</sup> - ''p'') dereceli <math>PSL(2,p)</math> grubunun karakter tablosunu oluşturdu (Bu grup ''p'' > 3 için basitçe sağlanır). [[Simetrik ve alternatif grupların temsil teorisi]]ne de temel katkılarda bulundu.


=== Sayı teorisine katkılar ===
=== Sayı teorisine katkılar ===
Frobenius, '''Q''' üzerinden [[Galois grubu|Galois gruplarında]] asal sayıları [[Eşleşme sınıfları|eşlenik sınıflarına]] dönüştürmenin kanonik bir yolunu tanıttı. Özellikle eğer ''K''/'''Q''' sonlu Galois genişlemesi ise, ''K''<nowiki/>'de [[Dallanma (matematik)|dallanmayan]] her (pozitif) asal ''p''<nowiki/>'ye ve ''K''<nowiki/>'de ''p''<nowiki/>'nin üzerinde uzanan her bir asal ideal ''P''<nowiki/>'ye ''g'' (''x'')&nbsp;=&nbsp;''x''<sup>''p''</sup>&nbsp;(mod&nbsp;''P'') koşulunu sağlayan K'nin tüm ''x'' tam sayıları için benzersiz bir Gal (K/'''Q''') öğesi vardır. ''P''<nowiki/>'nin p'ye göre değiştirilmesi, ''g''<nowiki/>'yi bir eşleniğe (ve ''g''<nowiki/>'nin her eşleniği bu şekilde oluşur) dönüştürür, bu nedenle Galois grubundaki g'nin eşlenik sınıfı kanonik olarak ''p'' ile ilişkilidir. Buna, ''p''<nowiki/>'nin Frobenius eşlenik sınıfı adı verilir ve eşlenik sınıfının herhangi bir öğesi, ''p''<nowiki/>'nin Frobenius öğesi olarak adlandırılır. ''K'' için Galois grubu '''Q''' üzerinden modulo m birimleri olan m'inci [[Siklotomik cisim|siklotomik cismi]] alırsak (ve dolayısıyla abelyen, böylece eşlenik sınıflar elemanı olur), ''p'' için ''m'''<nowiki/>'yi bölmemek için Galois grubundaki Frobenius sınıfı ''p''&nbsp;mod&nbsp;''m''<nowiki/>'dir. Bu bakış açısına göre, Galois gruplarındaki Frobenius eşlenik sınıflarının '''Q'''<nowiki/>'ya (veya daha genel olarak herhangi bir sayı cismi üzerindeki Galois gruplarına) dağılımı, Dirichlet'in aritmetik ilerlemelerde asal sayılar hakkındaki klasik sonucunu genelleştirir. '''Q'''<nowiki/>'nun sonsuz dereceli genişlemelerinin Galois gruplarının incelenmesi, önemli ölçüde Frobenius elemanlarının bu yapısına dayanır ve bu, bir anlamda ayrıntılı çalışma için erişilebilir olan yoğun bir eleman alt kümesi sağlar.
Frobenius, '''Q''' üzerinden [[Galois grubu|Galois grupları]]nda asal sayıları [[Eşleşme sınıfları|eşlenik sınıfları]]na dönüştürmenin kanonik bir yolunu tanıttı. Özellikle eğer ''K''/'''Q''' sonlu Galois genişlemesi ise, ''K''’de [[Dallanma (matematik)|dallanmayan]] her (pozitif) asal ''p''’ye ve ''K''’de ''p''’nin üzerinde uzanan her bir asal ideal ''P''’ye ''g'' (''x'')&nbsp;=&nbsp;''x''<sup>''p''</sup>&nbsp;(mod&nbsp;''P'') koşulunu sağlayan K'nin tüm ''x'' tam sayıları için benzersiz bir Gal (K/'''Q''') öğesi vardır. ''P''<nowiki/>'nin p'ye göre değiştirilmesi, ''g''’yi bir eşleniğe (ve ''g''<nowiki/>'nin her eşleniği bu şekilde oluşur) dönüştürür, bu nedenle Galois grubundaki g'nin eşlenik sınıfı kanonik olarak ''p'' ile ilişkilidir. Buna, ''p''’nin Frobenius eşlenik sınıfı adı verilir ve eşlenik sınıfının herhangi bir öğesi, ''p''’nin Frobenius öğesi olarak adlandırılır. ''K'' için Galois grubu '''Q''' üzerinden modulo m birimleri olan m'inci [[Siklotomik cisim|siklotomik cismi]] alırsak (ve dolayısıyla abelyen, böylece eşlenik sınıflar elemanı olur), ''p'' için ''m''’yi bölmemek için Galois grubundaki Frobenius sınıfı ''p''&nbsp;mod&nbsp;''m''’dir. Bu bakış açısına göre, Galois gruplarındaki Frobenius eşlenik sınıflarının '''Q'''’ya (veya daha genel olarak herhangi bir sayı cismi üzerindeki Galois gruplarına) dağılımı, Dirichlet'in aritmetik ilerlemelerde asal sayılar hakkındaki klasik sonucunu genelleştirir. '''Q'''’nun sonsuz dereceli genişlemelerinin Galois gruplarının incelenmesi, önemli ölçüde Frobenius elemanlarının bu yapısına dayanır ve bu, bir anlamda ayrıntılı çalışma için erişilebilir olan yoğun bir eleman alt kümesi sağlar.


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==


* [[Ferdinand Georg Frobenius'un adını taşıyan şeylerin listesi]]
* [[Ferdinand Georg Frobenius'un adını alan şeylerin listesi]]
* [[Frobenius yöntemi]]
* [[Frobenius matrisi]]
* [[Frobenius karmaşıklığı]]
* [[Frobenius grubu]]


== Yayınları ==
== Yayınları ==
*{{Kaynak | soyadı1=Frobenius | ad1=Ferdinand Georg | yazarbağı1=Ferdinand Georg Frobenius | başlık=Gesammelte Abhandlungen. Bände I, II, III | yayıncı=[[Springer-Verlag]] | yer=Berlin, New York | editör-ad= J.-P.|editör-soyadı= Serre | isbn=978-3-540-04120-7 | mr=0235974 | yıl=1968}}

*''[[:Dosya:De functionum analyticarum unius variabilis per series infinitas repraesentatione.djvu|De functionum analyticarum unius variabilis per series infinitas repraesentatione]]'' (in Latin), Dissertation, 1870
* {{Kaynak|başlık=Gesammelte Abhandlungen. Bände I, II, III|editörler=Serre|yer=Berlin, New York|yayıncı=[[Springer-Verlag]]|yıl=1968|editör-ad=J.-P.|isbn=978-3-540-04120-7}}<bdi>{{Kaynak|başlık=Gesammelte Abhandlungen. Bände I, II, III|editörler=Serre|yer=Berlin, New York|yayıncı=[[Springer-Verlag]]|yıl=1968|editör-ad=J.-P.|isbn=978-3-540-04120-7}}</bdi> {{Kaynak|başlık=Gesammelte Abhandlungen. Bände I, II, III|editörler=Serre|yer=Berlin, New York|yayıncı=[[Springer-Verlag]]|yıl=1968|editör-ad=J.-P.|isbn=978-3-540-04120-7}}
*''[[:Dosya:Über die Entwicklung analytischer Functionen in Reihen, die nach gegebenen Functionen fortschreiten.djvu|Über die Entwicklung analytischer Functionen in Reihen, die nach gegebenen Functionen fortschreiten]]'' (in German), [[Journal für die reine und angewandte Mathematik]] 73, 1–30 (1871)
*''[[:Dosya:Über die algebraische Auflösbarkeit der Gleichungen, deren Coefficienten rationale Functionen einer Variablen sind.djvu|Über die algebraische Auflösbarkeit der Gleichungen, deren Coefficienten rationale Functionen einer Variablen sind]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 74, 254–272 (1872)
*''[[:Dosya:Über den Begriff der Irreductibilität in der Theorie der linearen Differentialgleichungen.djvu|Über den Begriff der Irreductibilität in der Theorie der linearen Differentialgleichungen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 76, 236–270 (1873)
*''[[:Dosya:Über die Integration der linearen Differentialgleichungen durch Reihen.djvu|Über die Integration der linearen Differentialgleichungen durch Reihen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 76, 214–235 (1873)
*''[[:Dosya:Über die Determinante mehrerer Functionen einer Variablen.djvu|Über die Determinante mehrerer Functionen einer Variablen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 77, 245–257 (1874)
*''[[:Dosya:Über die Vertauschung von Argument und Parameter in den Integralen der linearen Differentialgleichungen.djvu|Über die Vertauschung von Argument und Parameter in den Integralen der linearen Differentialgleichungen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 78, 93–96 (1874)
*''[[:Dosya:Anwendungen der Determinantentheorie auf die Geometrie des Maaßes.djvu|Anwendungen der Determinantentheorie auf die Geometrie des Maaßes]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 79, 185–247 (1875)
*''[[:Dosya:Über algebraisch integrirbare lineare Differentialgleichungen.djvu|Über algebraisch integrirbare lineare Differentialgleichungen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 80, 183–193 (1875)
*''[[:Dosya:Über das Pfaffsche Problem.djvu|Über das Pfaffsche Problem]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 82, 230–315 (1875)
*''[[:Dosya:Über die regulären Integrale der linearen Differentialgleichungen.djvu|Über die regulären Integrale der linearen Differentialgleichungen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 80, 317–333 (1875)
*''[[:Dosya:Note sur la théorie des formes quadratiques à un nombre quelconque de variables.djvu|Note sur la théorie des formes quadratiques à un nombre quelconque de variables]]'' (in French), [[Comptes rendus de l'Académie des sciences]] Paris 85, 131–133 (1877)
*''[[:Dosya:Zur Theorie der elliptischen Functionen.djvu|Zur Theorie der elliptischen Functionen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 83, 175–179 (1877)
*''[[:Dosya:Über adjungirte lineare Differentialausdrücke.djvu|Über adjungirte lineare Differentialausdrücke]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 85, 185–213 (1878)
*''[[:Dosya:Über lineare Substitutionen und bilineare Formen.djvu|Über lineare Substitutionen und bilineare Formen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 84, 1–63 (1878)
*''[[:Dosya:Über homogene totale Differentialgleichungen.djvu|Über homogene totale Differentialgleichungen]]'' (in German), Journal für die reine und angewandte Mathematik 86, 1–19 (1879)
*''[[:Dosya:Ueber Matrizen aus nicht negativen Elementen.pdf|Ueber Matrizen aus nicht negativen Elementen]]'' (in German), Sitzungsberichte der [[Prussian Academy of Sciences|Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften]] 26, 456—477 (1912)


== Notlar ==
== Notlar ==
57. satır: 81. satır:


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
*{{Kaynak | soyadı1=Curtis | ad1=Charles W. | yazarbağı = Charles W. Curtis | başlık=Pioneers of Representation Theory: Frobenius, Burnside, Schur, and Brauer | url=https://books.google.com/books?isbn=0821826778 | yayıncı=[[American Mathematical Society]] | yer=Providence, R.I. | seri=History of Mathematics | isbn=978-0-8218-2677-5 | mr=1715145 | yıl=2003}} [http://www.ams.org/journals/bull/2000-37-03/S0273-0979-00-00867-3/ İncelemesi]

* {{Kaynak|url=https://books.google.com/books?isbn=0821826778|başlık=Pioneers of Representation Theory: Frobenius, Burnside, Schur, and Brauer|yer=Providence, R.I.|yayıncı=[[American Mathematical Society]]|seri=History of Mathematics|yıl=2003|isbn=978-0-8218-2677-5}} [http://www.ams.org/journals/bull/2000-37-03/S0273-0979-00-00867-3/ Review]


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
{{commons kategori|Ferdinand Georg Frobenius}}
*{{MacTutor Biography|id=Frobenius}}
* [http://neo-classical-physics.info/uploads/3/0/6/5/3065888/frobenius_-_hypercomplex_i.pdf G. Frobenius, "Theory of hypercomplex quantities (Hiper karmaşık miktarlar teorisi)"] (İngilizce çevirisi)


* O'Connor, John J. .; Robertson, Edmund F., "Ferdinand Georg Frobenius", MacTutor Matematik Tarihi arşivi, St Andrews Üniversitesi
* [http://neo-classical-physics.info/uploads/3/0/6/5/3065888/frobenius_-_hypercomplex_i.pdf G. Frobenius, "Hiper karmaşık miktarlar teorisi"] (İngilizce çevirisi)
[[Kategori:ETH Zürih öğretim üyeleri]]
[[Kategori:ETH Zürih öğretim üyeleri]]
[[Kategori:Berlin Humboldt Üniversitesi öğretim üyeleri]]
[[Kategori:Berlin Humboldt Üniversitesi öğretim üyeleri]]

Sayfanın 09.13, 2 Ocak 2021 tarihindeki hâli

{{Bilim insanı bilgi kutusu | ad = Ferdinand Georg Frobenius | resim = GeorgFrobenius (cropped).jpg | resim_boyutu = 200pik | doğum_tarihi = 26 Ekim 1849(1849-10-26) | doğum_yeri = Charlottenburg, Berlin | ölüm_tarihi = 3 Ağustos 1917 (67 yaşında) | ölüm_yeri = Berlin | yattığı_yer = Non-Cemetery Burial[1] | yattığı_yerin_koordinatları = | vatandaşlık = Almanya | milliyet = Alman | dalı = Matematik, Cebir, Grup teori, Topoloji | çalıştığı_yer = Berlin Humboldt Üniversitesi (1892–1917), ETH Zürih (1875–1892) | eğitim = Göttingen Üniversitesi, Berlin Humboldt Üniversitesi, ETH Zürih | alma_mater = Berlin Humboldt Üniversitesi | tez_başlığı = De functionum analyticarum unius variabilis per series infinitas repraesentatione | tez_url = https://books.google.cat/books?id=Eb9BAAAAcAAJ&printsec=frontcover | tez_yılı = 1870 | doktora_danışmanı = Ernst Kummer, Karl Weierstrass | doktora_öğrencileri = Ernst Jacobsthal, Richard Fuchs, Edmund Landau, Issai Schur, Konrad Knopp, Walter Schnee, Fyodor Ivanovich Busse, Robert Jentzsch, Robert Remak, Erich Stiemke, Hermann Bröcker, Karl Fischer, Friedrich Steinbacher, George Robert Olshausen, Rudolf Ziegel, Alexander Radzig, Arthur Hamburger | önemli_öğrencileri = Paul Bernays, Anton Sushkevich | tanınma_nedeni = Frobenius yöntemi, Frobenius matrisi, Frobenius karmaşıklığı, Frobenius grubu | evlilik = Auguste LehmannKaynak hatası: <ref> etiketi için </ref> kapanışı eksik (Bkz: Kaynak gösterme) Protestan bir papaz olan babası Christian Ferdinand Frobenius ve annesi Christine Elizabeth Friedrich'in çocukları olarak doğdu. Joachimsthal Gymnasium'a 1860'da neredeyse on bir yaşındayken girdi.[2] 1867'de mezun olduktan sonra, üniversite eğitimine başladığı Göttingen Üniversitesi'ne gitti, ancak burada Kronecker, Kummer ve Karl Weierstrass'ın derslerine katıldığı Berlin'e dönmeden önce sadece bir dönem çalıştı. Doktorasını Weierstrass gözetiminde 1870'te aldı. Tezi diferansiyel denklemlerin çözümü üzerineydi. 1874'te, ilk olarak Joachimsthal Gymnasium'da ortaokul düzeyinde öğretmenlik yaptıktan sonra, sonra Sophienrealschule'de, Berlin Üniversitesi'ne bir matematik profesörü (extraordinarius) olarak atandı.[2] Frobenius, Eidgenössische Polytechnikum'da sıradan bir profesör olarak randevu almak için Zürih'e gitmeden bir yıl önce ancak Berlin'deydi. Frobenius, 1875 ile 1892 arasında on yedi yıl boyunca Zürih'te çalıştı. Orada evlendi, ailesini büyüttü ve matematiğin çok farklı alanlarında çok önemli işler yaptı. Aralık 1891'in son günlerinde Kronecker öldü ve bu nedenle Berlin'deki sandalyesi boşaldı. Frobenius'un Berlin'i matematiğin ön saflarında tutacak doğru kişi olduğuna şiddetle inanan Weierstrass, Frobenius'un atanması için hatırı sayılır nüfuzunu kullandı. 1893'te Prusya Bilimler Akademisi'ne seçildiği Berlin'e döndü.

Çalışmaları

Grup teorisine katkıları

Grup teorisi, Frobenius'un kariyerinin ikinci yarısındaki başlıca ilgi alanlarından biriydi. İlk katkılarından biri, soyut gruplar için Sylow teoremlerinin kanıtıydı. Daha önceki kanıtlar permütasyon grupları içindi. İlk Sylow teoremini (Sylow gruplarının varlığına ilişkin) kanıtı, bugün sıklıkla kullanılanlardan biridir.

  • Frobenius ayrıca aşağıdaki temel teoremi kanıtlamıştır: Eğer pozitif bir n tam sayısı, bir G sonlu grubunun |G| sırasını bölerse, ardından xn =1 denkleminin G’deki çözüm sayısı bazı pozitif k tam sayıları için kn’ye eşittir. Ayrıca şu problemi de ortaya koydu: Eğer, yukarıdaki teoremde, k = 1 ise, xn = 1 denkleminin çözümleri G’de bir alt grup oluşturur. Yıllar önce bu problem çözülebilir gruplar için çözüldü.[3] Ancak 1991 yılında , sonlu basit grupların sınıflandırılmasından sonra, bu problem genel olarak çözüldü.

Daha da önemlisi, grupların yapısını incelemek için temel araçlar olan grup karakterleri ve grup temsilleri teorisini yaratmasıydı. Bu çalışma, Frobenius karmaşıklığı kavramına ve şimdi Frobenius grupları olarak adlandırılan grupların tanımlanmasına yol açtı. Aşağıda ifade edilen şeklinde bir H < G alt grubu varsa, G grubunun bir Frobenius grubu olduğu söylenir:

hepsi için .

Bu durumda küme,

G’nin etkisiz elemanı ile birlikte John G. Thompson'ın 1959'da gösterdiği gibi nilpotent (üstelsıfır) olan bir alt grup oluşturur.[4] Bu teoremin bilinen tüm kanıtları karakterlerden yararlanır. Frobenius, karakterler hakkındaki ilk makalesinde (1896), tüm tekil asal sayılar p için, (1/2) (p3 - p) dereceli grubunun karakter tablosunu oluşturdu (Bu grup p > 3 için basitçe sağlanır). Simetrik ve alternatif grupların temsil teorisine de temel katkılarda bulundu.

Sayı teorisine katkılar

Frobenius, Q üzerinden Galois gruplarında asal sayıları eşlenik sınıflarına dönüştürmenin kanonik bir yolunu tanıttı. Özellikle eğer K/Q sonlu Galois genişlemesi ise, K’de dallanmayan her (pozitif) asal p’ye ve K’de p’nin üzerinde uzanan her bir asal ideal P’ye g (x) = xp (mod P) koşulunu sağlayan K'nin tüm x tam sayıları için benzersiz bir Gal (K/Q) öğesi vardır. P'nin p'ye göre değiştirilmesi, g’yi bir eşleniğe (ve g'nin her eşleniği bu şekilde oluşur) dönüştürür, bu nedenle Galois grubundaki g'nin eşlenik sınıfı kanonik olarak p ile ilişkilidir. Buna, p’nin Frobenius eşlenik sınıfı adı verilir ve eşlenik sınıfının herhangi bir öğesi, p’nin Frobenius öğesi olarak adlandırılır. K için Galois grubu Q üzerinden modulo m birimleri olan m'inci siklotomik cismi alırsak (ve dolayısıyla abelyen, böylece eşlenik sınıflar elemanı olur), p için m’yi bölmemek için Galois grubundaki Frobenius sınıfı p mod m’dir. Bu bakış açısına göre, Galois gruplarındaki Frobenius eşlenik sınıflarının Q’ya (veya daha genel olarak herhangi bir sayı cismi üzerindeki Galois gruplarına) dağılımı, Dirichlet'in aritmetik ilerlemelerde asal sayılar hakkındaki klasik sonucunu genelleştirir. Q’nun sonsuz dereceli genişlemelerinin Galois gruplarının incelenmesi, önemli ölçüde Frobenius elemanlarının bu yapısına dayanır ve bu, bir anlamda ayrıntılı çalışma için erişilebilir olan yoğun bir eleman alt kümesi sağlar.

Ayrıca bakınız

Yayınları

Notlar

  1. ^ https://www.findagrave.com/memorial/74310941/ferdinand-georg-frobenius
  2. ^ a b "Biography". 26 October 2010. 
  3. ^ Hall, Marshall, Jr. (1999). The Theory of Groups (2nd bas.). Providence, Rhode Island: AMS Chelsea. ss. 145–146. ISBN 0-8218-1967-4.  Google Kitaplar'da Theorem 9.4.1., s. 145,
  4. ^ Thompson, J. G. (1959). "Normalp-complements for finite groups". Mathematische Zeitschrift. 72: 332–354. doi:10.1007/BF01162958. 

Kaynakça

Dış bağlantılar