Kayı, İdil: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
→İklim: Yazım hatası düzeltildi, Gramer düzeltildi Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği Android uygulaması değişikliği |
→Ömerka Aşireti: Yazım hatası düzeltildi, Gramer düzeltildi Etiketler: Mobil değişiklik mobil uygulama değişikliği Android uygulaması değişikliği |
||
52. satır: | 52. satır: | ||
Aşiretin köyleri; |
Aşiretin köyleri; |
||
Dinara |
*Dinara |
||
İwan |
*İwan |
||
Gizre |
*Gizre |
||
Hespıst |
*Hespıst |
||
File |
*File |
||
Mıra Kefşıne |
*Mıra Kefşıne |
||
Hedile |
*Hedile |
||
Xenduk |
*Xenduk |
||
Ancıke |
*Ancıke |
||
Mehmedola |
*Mehmedola |
||
Sıtawrane |
*Sıtawrane |
||
Ezdina |
*Ezdina |
||
Werzıke |
*Werzıke |
||
Gelikur |
*Gelikur |
||
Mırıke |
*Mırıke |
||
Xanduke |
*Xanduke |
||
Xırbehur |
*Xırbehur |
||
Çalıka |
*Çalıka |
||
Gunde Asle olmak üzere toplam 20 köyden oluşup aşiretin merkezi Hedile(Kayı Köyü)'dir. |
Gunde Asle olmak üzere toplam 20 köyden oluşup aşiretin merkezi Hedile(Kayı Köyü)'dir. |
||
Sayfanın 00.11, 25 Ocak 2019 tarihindeki hâli
Kayı | |
---|---|
Mardin | |
Ülke | Türkiye |
İl | Mardin |
İlçe | İdil |
Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
Nüfus (2016) | |
• Toplam | 1.800 |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
İl alan kodu | 0482 |
Posta kodu | 73300 |
Resmî site [1] |
Kayı, Mardin ilinin İdil ilçesine bağlı bir köydür. İdil-Midyat sınırına 1 km uzaklıktadır.Arazi genişliği bakımından Türkiye'nin en büyük üçüncü köyüdür.
Tarihçe
Kayı Köyü tarihi M.Ö.2000'li yıllara kadar gitmektedir. Mardin’in tarihine göre, Antakya’yı, Nusaybin’i ve Midyat’ı kuran Nikkaur adındaki bir kral aynı zamanda Kayı Köyünü'de kurmuştur. İlk adı Hetel idi. Bu kelime arapça olup, “Verimli Toprak” anlamına gelmektedir.
Kayı Köyü; Mezopotamya bölgesinin en Eski Süryani yerleşim yeridir. Cehennem Deresi (Newala Hedile) olarak bölgede tanınan coğrafyanın merkezidir. Bölge Hz. Ömer zamanında müslüman olmuştur. Bölgenin Dicle Nehrine yakınlığı sebebiyle tarihte bir çok medeniyetin istilası altında kalmıştır. Hz Ali'nin Dicle nehrinin kenarında askerleri ile dinlenirken, Kayı Köyü Mağaralarında dinlendikleri rivayet edilir.
Kayı Köyünde Süryanilerden kalma Dera Barana Kilisesi mevcuttur. I. Dünya Savaşından sonra Bölgeden Avrupaya göç eden Süryanilerin üçüncü ve dördüncü kuşak torunları günümüzde bu köyde bulunan kiliseyi ziyaret etmektedir.
Cumhuriyet döneminde Midyat ve çevresinde gerçekleşen Ali Batı İsyanı nedeniyle Hâverka Konfederasyonu bir dağılım içine girmiştir. Bu dağılım sürecinde Aşiret olarak bölgenin lider pozisyonunu Kayı Köyünün de mensup olduğu Ömerka Aşireti elinde bulundurmuştur.
Kayı Köyü başlangıçta Mardin İline bağlı bir köy iken; 18 Mayıs l990 tarih ve 20522 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Şırnak İlinin İdil İlçesine bağlanmıştır.
Coğrafya
Mardin iline 90 km, Midyat ilçesine 60 km, Şırnak iline 150, İdil ilçesine 40 km uzaklıktadır.
Ömerka Aşireti
Ömerka Aşireti Dargeçit’in güneydoğusu, Midyat’ın doğusuna yerleşik bölgenin en eski ve en büyük aşiretlerinden biridir. Mardin ve Şırnak'ın 4 ilçesine bağlı 28 Köyde ikamet etmektedirler. Ömerka Aşiretinin merkezi Kayı Köyü'dür.
Ömerka aşireti Dargeçit'in güneydoğusu ,Midyat'ın doğusuna yerleşik bölgenin en eski ve en büyük aşiretlerinden biridir.Kurucusu ve tarihsel lideri "Sımo"dur.Bölgede anlatılan ve ancak tam olarak doğrulanamayan bir rivayete göre Omo,Komo,Doro,Dave,...Yedi kardeş Ömerka,Dorıka,Alika...Aşiretlerine adını veren yedi kardeştir.
Aşiretin köyleri;
- Dinara
- İwan
- Gizre
- Hespıst
- File
- Mıra Kefşıne
- Hedile
- Xenduk
- Ancıke
- Mehmedola
- Sıtawrane
- Ezdina
- Werzıke
- Gelikur
- Mırıke
- Xanduke
- Xırbehur
- Çalıka
Gunde Asle olmak üzere toplam 20 köyden oluşup aşiretin merkezi Hedile(Kayı Köyü)'dir.
Ezdina,Dinara ve Gunde Asle'de İslam peygamberi Hz.muhammed (s.a.v)'in torunu Hz Hüseyin’in soyundan gelen seyyidler bulunmaktadır.
Aşiretin bireyleri Günümüzde Dünyanın dört bir yanına yerleşmiştir.1980 sonrası yaşanan bu göç ve yerleşme olgusu başta Almanya,İsviçre,Danimarka,İsveç,Suriye,İsrail,Fransa olmak üzere Avrupa'ya yerleşmişlerdir.
Altan Tan'ın kaleminden anlatılan bir hikayeye göre ; Altan Tan, Turabidin’den Berriyê’ye isimli eserinde Ali’yi öldüren kişinin Ömerka Aşiret’nin Basaqê Köyünden Muradê Şerko olduğunu yazmaktadır. Ali Batê’nin torunlarından 2. Ali Batê olayla ilgili şunları aktarıyordu; “Dedem Ömeryan bölgesindedir. Bu arada Midih te bulunan 3.Haco’nun oğlu Yusuf, akrabalarımızdan Serhan’nın kızını kaçırır. Bunun üzerine Serhan Midihe saldırır. Bunu duyan dedem Yusuf’un imdadına yetişir ve köye gider. İşte burada meydana gelen çatışmada öldürülür. Ölüm haberinin işitilmesiyle önce bir şaşkınlık geçirilir. Kimse üstlenmez. Behremo, isimli biri nam ve şöhret kazanmak için ‘ben öldürdüm’ der. Ama aslında o değildir. Boş boğazlığı canına mal oldu. Dedemi öldüren Ömerka Aşiretinden, Emoyê Avokî idi. Sonradan oda öldürüldü” Haco’nun oğullarından Cemil, kaleme aldığı anılarında olayı şöyle anlatıyor; “Alik, Mizizex köyünden 20 km uzaklıktaki bir köydeydi. Çelebi askerlerle bu köye saldırdı. Sabahtan gece saatlerine kadar süren çatışmada Ali, kendisine isabet eden bir serseri kurşunla öldü. Çelebinin adamları bunu duyunca cesedini bırakıp kaçtılar. Sabahleyin askerler cesedini alarak Midyat’a götürdüler ve hükümet konağı önünde asılarak 24 saat süreyle teşhir ettiler.”15(Cemil Haco’nun Anıları, Arapçadan yapılan çeviriden) Görüldüğü gibi olayla ilgili çok farklı anlatımlar olmakla birlikte, Şu kesindir; Ali Batê, resmi makamların anlattığı gibi askerler tarafından değil, tam tersine devletin umudunu yitirdiği ve onu takip etmekten vazgeçtiği bir sırada, aile ya da Kürtler arası bir çatışmada öldürülmüştür. Ama Ali’yi bir türlü ele geçiremeyen askeri yetkililer hem başına konulan ödülü almak hem de nam ve rütbe sahibi olmak için cenazeye el koyup biz öldürdük diye ilan ederler.
Yazar Hasan Cemalin anlattığına göre; 1990'lı yıllarda Kayı(Hêdil) Köyü Siyasi ve Güvenlik nedenlerinden dolayı boşaltılmıştır.10 Temmuz 1987 yılında Dönemin Başbakanı Turgut Özal ve eşi Semra Özal Anavatan Partisi Mardin Mitingine Saat 17.00'de katılmışlardır. Mitingden 5 saat sonra Aşirete bağlı Peçenek Köyü Terör Örgütü tarafınfan basılması sonucu aralarında kadın ve çocukların bulunduğu 16 kişi hayatını kaybetmiştir.İncelemelerde bulunmak için bu köye gelen Turgut Özal m Köyün kanaat önderleri ve Aşiretin ileri gelenleri ile istişarelerde bulunmuştur.
Nüfus
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Ekonomi
Köyün ekonomisi öncelikle tarıma dayanmaktadır.
Altyapı bilgileri
Köyde ilköğretim bulunmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi vardır kanalizasyon yoktur. PTT acentesi, Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.
Dış bağlantılar
Türkiye'deki bir köy ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |