Çin sismik yoğunluk ölçeği
Çin sismik yoğunluk ölçeği (CSIS), Çin Halk Cumhuriyeti'nde sismik yoğunluğu ölçmek için kullanılan ulusal bir standarttır.[1] CSIS'in referans aldığı EMS-92'ye benzer şekilde, sismik etkiler 12 yoğunluk derecesine veya liedu'ya ("şiddet dereceleri"), Roma rakamlarıyla I'den XII'ye kadar verilen derecedir.
Ölçek ilk olarak 1980 yılında Çin Deprem İdaresi ( CEA ) tarafından resmileştirilerek ve bu nedenle orijinal başlığıyla sıklıkla " Çin Sismik Yoğunluk Ölçeği (1980) " olarak anılmaktadır. Ölçek 1999 yılında Ulusal Kalite ve Teknoloji Denetim İdaresi (şu anda PRC Kalite Denetimi, Denetimi ve Karantinası Genel İdaresi, AQSIQ ) tarafından revize edilerek ulusal bir standart veya Guobiao, GB/T 17742-1999 serisi olarak kabul edildi.[2] Standart, 2008 Sichuan depreminden kısa bir süre önce revizyon edilmiştir.[3]
Liedu ölçeği[değiştir | kaynağı değiştir]
Salınan sismik enerjiyi nesnel olarak tahmin eden büyüklük ölçeklerinden farklı olarak liedu, bir depremin belirli bir yeri ne kadar güçlü etkilediğini belirtir. Belirlemede sübjektif değerlendirmelerin (insan duyuları ve bina hasarı gibi) ve objektif kinetik ölçümlerin bir kombinasyonu kullanılır. Bina hasarı, tanımlayıcı niteleyicilerin ve sayısal bir değerlendirme sürecinin birleşimiyle daha da hassaslaştırılır.
Aşağıda GB/T 17742-1999 Ek I'in resmi olmayan bir çevirisi bulunmaktadır.
| Liedu (Yoğunluk) | Yerdeki insanların duyuları | Bina hasarı derecesi | Diğer hasar | Yerde yatay hareket | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Zarar | Ortalama hasar indeksi | Tepe ivmesi m/s 2 | Tepe hızı m/s | |||
| I | Hissedilmeyen | |||||
| II | Hala kapalı mekanda yaşayan çok az kişi tarafından hissedilebilir | |||||
| III | Hala kapalı mekanda bulunan birkaç kişi tarafından mantıklı | Kapı ve pencerelerin hafif tıkırtısı | Asılı nesnelerin hafif sallanması | |||
| IV | İç mekanlarda çoğu kişi tarafından, dış mekanlarda ise birkaç kişi tarafından hissedilir; birkaçı uykudan uyandı | Kapı ve pencerelerin çınlaması | Asılı nesnelerin belirgin salınımı; gemiler çıngırak | |||
| V | Genellikle iç mekandaki insanlar tarafından hissedilir, dış mekandaki çoğu insan tarafından da hissedilir; çoğu uykudan uyanır | Kapıların, pencerelerin ve bina çerçevelerinin titreşiminden kaynaklanan gürültü; tozların düşmesi, sıvalarda küçük çatlaklar, bazı çatı kiremitlerinin düşmesi, birkaç çatı bacasından tuğlaların düşmesi | Dengesiz nesnelerin sallanması veya ters çevrilmesi | 0.31 <br /> (0,22 - 0,44) |
0,03 <br /> (0,02 - 0,04) | |
| VI | Çoğu sabit bir şekilde ayakta duramıyor, birkaçı dışarıda koşmaktan korkuyor | Hasar - Duvarlarda çatlaklar, çatı kiremitlerinin düşmesi, bazı çatı bacalarının çatlaması veya parçalanması | 0 - 0,10 | Nehir kıyılarında ve yumuşak toprakta çatlaklar; doymuş kum katmanlarından ara sıra kum ve su patlaması; bazı bağımsız bacalarda çatlaklar | 0,63 <br /> (0,45 - 0,89) |
0,06 <br /> (0,05 - 0,09) |
| VII | Çoğunluk açık havada koşmaktan korkuyor, bisiklet sürücüleri ve hareketli motorlu taşıtlardaki insanlar bunu anlıyor | Hafif tahribat - lokal tahribat, çatlak, küçük onarımlarla veya onarım yapılmadan kullanılmaya devam edilebilir | 0,11 - 0,30 | Nehir kıyılarının çöküşü; doymuş kum katmanlarından sık sık kum ve su patlaması; yumuşak topraklarda çok sayıda çatlak; bağımsız bacaların çoğunun orta derecede tahrip edilmesi | 1.25 <br /> (0,90 - 1,77) |
0.13 <br /> (0,10 - 0,18) |
| VIII | Çoğu sallanır, yürümesi zordur | Orta düzeyde tahribat - yapısal tahribat meydana gelir, sürekli kullanım onarım gerektirir | 0,31 - 0,50 | Sert ve kuru topraklarda çatlaklar oluşur; bağımsız bacaların çoğunun ciddi şekilde tahrip edilmesi; ağaçların tepeleri kırılıyor; Bina yıkımından kaynaklanan insan ve sığır ölümü | 2.50 <br /> (1,78 - 3,53) |
0,25 <br /> (0,19 - 0,35) |
| IX | Hareket eden insanlar düşüyor | Şiddetli yıkım – ciddi yapısal yıkım, lokal çökme, onarılması zor | 0,51 - 0,70 | Sert kuru topraklarda çok sayıda çatlak; ana kayadaki olası çatlaklar ve çıkıklar; sık sık heyelan ve çökmeler; birçok bağımsız bacanın çökmesi | 5.00 <br /> (3.54 - 7.07) |
0,50 <br /> (0,36 - 0,71) |
| X | Bisiklet sürücüleri düşebilir; dengesiz durumdaki insanlar düşebilir; yukarıya atılma hissi | Çoğunluğun yıkılması | 0,71 - 0,90 | Ana kayadaki çatlaklar ve deprem kırıkları; ana kayaya kurulan köprü kemerlerinin yıkılması; bağımsız bacaların çoğunun temel hasarı veya çökmesi | 10.00 <br /> (7.08 - 14.14) |
1.00 <br /> (0,72 - 1,41) |
| XI | Yaygın çöküş | 0,91 - 1,00 | Deprem kırıkları uzun bir yol kat ediyor; birçok ana kaya çatlağı ve heyelan | |||
| XII | Manzara, dağlar ve nehirlerde ciddi değişim | |||||
Niteleyicilerle ilgili notlar: "çok az" - <%10; "birkaç" - %10 - %50; "çoğu" - %50 - %70; "çoğunluk" - %70 - %90; "yaygın olarak" - >%90.
Uygulamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarihi yerel deprem bölgesi, mevcut ve gelecekteki binaların depreme karşı korunmasında önemli bir referanstır. 2001 yılında yayınlanan ve 2008 Sichuan depreminden kısa bir süre sonra kısmen revize edilen Binaların Sismik Tasarımına ilişkin ulusal standart Kod (GB 500011-2001), belirlenen şehirlerdeki her binanın direnmesi beklenen bir deprem listesi içermektedir.[4]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sismik yoğunluk ölçekleri
- Sismik büyüklük ölçekleri
- Sismik mühendislik
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Effectively this only applies to mainland China. Hong Kong and Taiwan each use a different intensity scale. See Seismic intensity scales for more details.
- ^ a b CHEN Dasheng, SHI Zhenliang, XU Zonghe, GAO Guangyi, NiAN Jiaquan, XIAO Chengye, FENG Yijun (陈达生、时振梁、徐宗和、高光伊、鄢家全、肖承邺、冯义钧) (26 Nisan 1999). "China Seismic Intensity Scale (中国地震烈度表)" (Çince). General Administration of Quality Supervision, Inspection, and Quarantine of P.R.C. 29 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2008.
- ^ "Revision of "China Seismic Intensity Scale" started (《中国地震烈度表》修订工作启动)" (Çince). China Earthquake Administration (中国地震局). 26 Nisan 1999. 3 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2008.
- ^ XU Zhengzhong, WANG Yayong, et al. (徐正忠、王亚勇等) (2001). "Code for seismic design of buildings (GB 500011-2001) (partially revised in 2008), Appendix A ( 《建筑抗震设计规范》（GB 500011－2001） （2008 年局部修订） 附录 A 我国主要城镇抗震设防烈度、设计基本地震加速度和设计地震分组)". Ministry of Housing and Urban-Rural Development of PRC (MOHURD, 中华人民共和国住房和城乡建设部). 13 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2008.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Spencer, B.F.; Hu, Y. X. (2001). Earthquake Engineering Frontiers in the New Millennium: Proceedings of the China-US Millennium Symposium on Earthquake Engineering, Beijing, 8–11 November 2000. Taylor & Francis. ISBN 978-90-265-1852-2.