Çaycı İzzet Paşa
Çaycı İzzet Paşa (d. 1819, Edirne ö. 12 Nisan 1909, İstanbul) Türk siyasetçi ve araştırmacıdır.[1][2]
Kişisel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Küttaptan Ahmet Hamdi Efendi'nin oğludur. Dedesi Halkacıoğlu Halil Ağa'dır. Edirne'nin tanınmış Halkacı ailesine mensuptur. Ailenin Edirne yakınlarında bir çiftliği vardı. Çiftliğin kapısında büyük bir halka olduğu rivayet edilir. Bu yüzden çiftliğe Halkacı Çiftliği denirmiş. Ailenin adı da buradan gelir.
Çaycı İzzet Paşa'nın Çerkez kökenli eşi Fatma Nimet Hanım'dan 4 oğlu, 1 kızı olmuştur. Şapsığ boyundan, saraylı bir Çerkes olan bir başka eşinden de bir oğlu olmuştur. Soyadı yasası çıktığı sırada dul olan kızı ve kızının soyu Halkacı soyadını almışlardır. Dr. Hüseyin Kutsi adlı oğlu Esencan, Mehmet Natık adlı torunu Kural soyadını almıştır.
Oğullarından Fahrettin Mekki Bey, Mekke kadılığı yapmıştır. Onun oğlu Mehmet Hanif Halkacı Kurtuluş Savaşı'nda İstanbul'dan Anadolu'ya silah gönderilmesinde gösterdiği yararlıktan ötürü İstiklâl Madalyası'yla ödüllendirilmiştir. Kızının soyundan Prof. Pelin Halkacı Akın ünlü bir kemancıdır.[3][4] Oğullarından birinin torunu olan Prof. Dr. Süreyya Ülker emekli bir patoloji profesörüdür. Ağabeysi Şerif Ağa'nın torunu Ziya Santur Türkiye'nin ilk santur ve ney metodunun yazarı olan ünlü bir santurcudur.[4][5][6][7] Çaycı İzzet Paşa 12 Nisan 1909'da İstanbul'da ölmüştür. Cenazesi 31 Mart Vak'asına (13 Nisan 1909) rastladığından, Beyazıt Camii'ne getirilememiştir. Edirnekapı'daki Mihrimah Sultan Camii'nde kılınan namaz sonrası Edirnekapı Şehitliği'nde toprağa verilmiştir.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Çaycı İzzet Paşa sadaret mektubî kalemine girdi. Hicaz vali vekili, Suriye merkez mutasarrıfı, Ağustos 1886 - Eylül 1887 arası Basra valisi,[8] Mart 1892 - Ocak 1893 arası Adana valisi olmuştur.[2][8] Çaya düşkünlüğü, çayla ilgili bir risalesinden dolayı adı "Çaycı"ya çıkmıştır. Resmî kayıtlarda adı Hacı İzzet Efendi olarak geçmektedir. Arapça, Farsça, Fransızca bilirdi.[9][10] Bilgili bir kimse olduğundan dolayı resmî sanı Efendi olmakla birlikte Paşa sanıyla anılmıştır. 1879'da çay üzerine "Çay Risalesi" ya da "İzzet Efendi Risalesi" olarak bilinen bir risale yazmıştır.[1] Burada adı Mehmet İzzet Seyit bin Ahmet Efendi olarak geçmektedir.[11] Çaycı İzzet Paşa'nın risalesi Türkiye'de çay konusunda yapılan ilk özgün çalışmadır. 1731'de Damatzade Ebül Hayr Ahmet Efendi'nin yayımladığı çay risalesi Yusufî'nin Farsça yapıtının çevirisiydi.[12] 1893'te Ali Nazıma'nın "Çay",[11] 1912'de Mehmet Arif'in "Çay Hakkında Malumat" adlı[13] kitapları bu alanda daha sonra yapılan çalışmalardır. Çaycı İzzet Paşa'nın risalesi Maarif Nezareti'nin onayıyla Beyazıt'taki Müzellefzade Rıza Efendi Basımevi'nde basılmış olup, 81 sayfadır.[9][10][13]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Bardakçı M. Çayı İzzet Efendi ile Zihni Bey'den öğrendik. Hürriyet 3 Aralık 2001
- ^ a b Meydan Larousse büyük lugat ve ansiklopedi. Cilt 10. Sabah. İstanbul, 1992 - 2000.
- ^ Ülker S. Kemandan viyolaya gıygı. Türk Dili Dergisi Mayıs - Haziran 2009; 22 (132): 19 - 22; http://turkcesivarken.com/kemandan-viyolaya-giygi/ 14 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , 7 Ağustos 2010.
- ^ a b Ülker S. Küğ mü mırın mı? Türk Dili Dergisi Mayıs - Haziran 2010; 23 (138): 35 - 38; Temmuz - Ağustos 2010; 24 (139): 30 - 32; Eylül - Ekim 2010; 24 (140): 30; http://www.musikidergisi.net/?p=1820 26 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , 2011.
- ^ Sarı A. Türkiye'de ilk santur metodu, ney metodu ve Ziya Santur. Dokuz Eylül Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Bilimleri ABD yüksek lisans tezi. İzmir, 1989.
- ^ Sarı A. Kayıp ilk ney ve santur metodumuzun bulunuşu hakkında. Tercüman 10 Mart 1990; http://www.muzikoloji.org/yazi/yazi_goster_uye.asp?yazi_id=224 2 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Ülker S. Psalterion'dan santura yatuğan. Türk Dili Dergisi Mart - Nisan 2009; 22 (131): 24 - 26.
- ^ a b Kuneralp S. Son dönem osmanlı erkân ve ricali. İsis. 2. bası. İstanbul, 2003.
- ^ a b Birinci A. Çaycı İzzet Efendi. Koz MS, İşli EN. Serhattaki payitaht Edirne. YKY. İstanbul, 1998.
- ^ a b Göğüş Z. Çay ve aday. Sabah 21 Ocak 1999.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2012.
- ^ Acıduman A. Damad-Zade Abu Al-Hayr Ahmed Efendi and a study on booklet of ... http://www.turkiyeklinikleri.com/abstract_tr.php?id=52696[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b http://books.google.com.tr/books/about/cay_hakkinda_malumat.html?id[ölü/kırık bağlantı]..