Çalabaş Kilisesi
Çalabaş Kilisesi, tarihsel Poso bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Çalistavi (ჭალისთავი) olduğu tahmin edilen Çalabaş köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Çalabaş Kilisesi, Hristiyan nüfusun yaşadığı dönemde Çalabaş köyünün kilisesiydi.[3] Çalabaş adının Gürcüce Çalistavi'den (ჭალისთავი) geldiği tahmin edilmektedir.[2] Bu isim, köyün akarsuyun taşkın yatağının başında bulunduğu göstermektedir. Çalabaş veya Çalistavi köyü, tarihsel Poso bölgesinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Hristiyan bir nüfusa sahip köyün zaman içinde demografik yapısının değiştiği ve köye Kürtlerin yerleştirildiği 1886 tarihli Rus nüfus sayımından da anlaşılmaktadır.[4] Çalabaş Kilisesi'nin ne zaman inşa edildiği tespit edilmemiştir. Ancak bu yapının büyük bir kilise olduğu ve 1917 yılından önce yıkıldığı bilinmektedir.[2]
Kalıntılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Çalabaş Kilisesi, bugünkü yerleşimin güneybatı ucunda, bir sırtta inşa edilmiştir. Nitekim Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli, 1917 yılında kilisenin bir tepede yer aldığı ve büyük bir yapı olduğunu belirtmiştir. Bu tarihten önce yıkılmış olan kiliseden geriye koyu kırmızı renk ve çok iyi işlenmiş bir sütun başlığı (65×55 cm), koyu kırmızı renk merdiven basamaklarını andırı biçimde işlenmiş başka bir taş (48×22 cm) kalmıştır. Çalabaş köyünün 1,3 kilometre güneybatısında başka bir kilisenin de kalıntıları tespit edilmiştir.[1][2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 135. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ a b c d "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde" ("არტაანის მხარეში"), Sakartvelo gazetesi, 8 (21) Ekim 1917, sayı 221". 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 201, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 512". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024.