Papağan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Sayfa boşaltıldı |
Değişiklikler geri alınarak, TXiKiBoT tarafından değiştirilmiş 5650417 numaralı 2009-05-19 10:41:15 tarihli sürüme geri getirildi. |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{Taksokutu |
|||
| renk = lightblue |
|||
| ad = Papağan |
|||
| resim = Scarlet Macaw.jpg |
|||
| resim_bilgi = ''Ara macao'' |
|||
| alem = [[Animalia]] <small>(Hayvanlar)</small> |
|||
| şube = [[Chordata]] <small>(Kordalılar)</small> |
|||
| sınıf = [[Aves]] <small>(Kuşlar)</small> |
|||
| takım = [[Psittaciformes]] <small>(Papağansılar)</small> |
|||
| takım_yazar = [[Johann Georg Wagler|Wagler]], 1830 |
|||
| altbaşlık = Familyalar |
|||
| açıklama = |
|||
* [[Cacatuidae]]<br /> |
|||
* [[Psittacidae]] |
|||
}} |
|||
'''Papağan''', [[papağansılar]] (Psittaciformes) takımını oluşturan kıvrık [[gaga]]lı, etli ve kalın dilli, parlak tüylü, sıcak yerlerde yaşayan [[kuş]] [[tür]]lerine verilen ad. |
|||
== Anatomileri == |
|||
Ayakları kısa ve ikisi önde, ikisi arkada olmak üzere dört parmağa sahiptir. Ön parmakların dipleri kısa bir zarla birbirine bağlıdır. Arkaya yönelik birinci ve dördüncü parmak geriden kavrar ve gaganın yardımı ile çeviklikle tırmanabilir. Tırmanma anında gagalarını üçüncü bir ayak gibi kullanma özelliklerinden dolayı en iyi tırmanıcı kuşlar olarak kabul edilirler. |
|||
Kalın ve kıvrık üst gaga hareketlidir. Alt gaga ise yiyecekleri kırmada tabla vazifesi görür. Dil, kalın ve etlidir. Aynı zamanda dokunma organı görevini de yapar. |
|||
Papağanların [[kanat]]ları nispeten kısadır. Bununla beraber, [[Yeni Zelanda papağanı]] hariç hepsi iyi uçucudur. Genelde çift veya grup halinde çığlık çığlığa uçarlar. [[Avustralya]]'da yaşayan [[kakadu]]lar, binlerce fertten meydana gelen sürüler halinde seyahat ederler. |
|||
Beslenirken veya dinlenirken çok sakindirler. Yeşil renklileri o kadar iyi [[kamufle]] olur ki, çoğu zaman farkedilmezler. Tüyleri yeşil hakim olmak üzere kırmızı, mavi, sarı, beyaz ve siyah olabilir.Papağanın konuşma özellığı fazla olmasından , insanların dediğini tekrarlayan kuş türüdür. |
|||
== Yaşantıları == |
|||
[[Dosya:Sittiche.jpg|thumb|230px|Papağanlar toplu halde yaşayan kuşlardır.]] |
|||
Papağanlar tabii halde ağaçlarda yaşarlar. Ancak insan sesini ve melodileri ezberleyerek tekrarlama kabiliyetlerinden dolayı, birçok evde [[kafes]]lerde beslenirler. Kafeslerine çiğnemeleri için ağaç parçaları koymak faydalıdır. Yuvalarını [[ağaç]] kovuklarına, kaya yarıklarına yaparlar. Eşler birbirlerine bağlıdır. İri yapıda olanların dişileri yılda 2-3, küçükleri ise daha çok yumurta yaparlar. |
|||
== Beslenme == |
|||
Çeşitlerine göre tomurcuk, [[çiçek]], [[meyve]] ve [[tohum]]larla beslenirler. Bu arada hayvansal besin alan birkaç tür de mevcuttur. |
|||
== Konuşma == |
|||
Papağanlar, çok kuvvetli hafızaları sayesinde öğrendikleri sözcükleri anlamlarını bilmeden tekrar ederler. Doğada özgürken insanlarla hayvanları taklit etmedikleri tetkik edilerek anlaşılmıştır. En tanınmış konuşan türü [[jako]]'dur. Erkekler dişilerden daha iyi konuşur. Yeni bir kelimeyi öğrendikleri zaman [[memeliler]] gibi mükafat beklemezler. Verilecek cezadan da anlamazlar. Eğitimleri sabır ister. |
|||
Türlere göre papağanlar içersinde en çok konuşma yeteneği olanlar şöyle sıralanabilir; |
|||
* [[Jako]], |
|||
* [[Amazon(Papağan)|Amazon]], |
|||
* [[Muhabbet kuşu]], |
|||
* [[Lori]], |
|||
* [[Kakadu]], |
|||
* [[Ara]],... |
|||
[[Muhabbet kuşu]] gibi bazı türlerin konuşmaları ıslığa benzer olduğu için farkedilmeyebilir, bununla beraber gri papağan, amazon papağanı, [[ara]] ve [[kakadu]] gibi türler net ve anlaşılır şekilde konuşabilir. Kuşların konuşma yeteneğini, eğitim, genetik ve geçmiş deneyimler etkileyebilmektedir. |
|||
Papağanlar kuşlar sınıfı içersinde [[beyin]] organizasyonu en gelimiş canlılar olarak, sebep-sonuç ilişkisi kurmakta oldukça başarılıdırlar. Örneğin telefon çaldığında "alo" ya da kapı çaldığında "kim o" gibi kelimeleri söyleyebilirler. Bu tarz kelimeleri söyletmenin öncelikli olarak eğitimle ilgili olduğunu belirtmek gerekir. |
|||
== Yaşam süreleri == |
|||
Ortalama ömürleri 70 yıl kadar olan papağanların 315'ten fazla çeşidi vardır. Kafestekiler 30-40 yıl yaşayabilir. Elli yıl yaşayanları görülmüştür. |
|||
== Zararları == |
|||
Tarım ürünlerine olan ziyanlarından dolayı bol avlanmaktadırlar. Esaret hayatına rahat alıştıklarından kafeste kolayca beslenebilirler. Fakat "papağan hastalığı" diye bilinen [[psittakoz]]u, insana bulaştırdıklarından zararlı olabilirler. |
|||
== Dağılımları == |
|||
[[Afrika]], [[Amerika]], [[Asya]] ve [[Okyanusya]]'nın tropikal orman bölgelerinde yaşarlar. türkiyede ise doğal olarak yaşayan iki tür yeşil ve iskender papağanları |
|||
== Sınıflandırılmaları == |
|||
[[Dosya:Rainbow Lorikeet Trichoglossus haematodus Perched 2424px.jpg|thumb|260px|Çarpıcı renkli bir tür, ''Trichoglossus haematodus'']] |
|||
Papağanlar dil yapısına göre iki ana gruba ayrılır; |
|||
# Ceviz ve meyveyle beslenen düz ve kaygan dilliler, |
|||
# Bitki özüyle beslenen fırça dilliler. |
|||
* Familya '''Psittacidae''': 332 tür |
|||
** Alt familya [[Loriinae]]: loriler 12 cinsde 53 tür |
|||
** Alt familya [[Psittacinae]]: 9 oymak |
|||
*** Oymak [[Psittrichadini]] |
|||
*** Oymak [[Nestorini]]: 1 cins 3 tür |
|||
*** Oymak Strigopini: |
|||
*** Oymak [[Micropsittini]]: 6 tür, bütün türleri aynı cinste toplanmıştır. |
|||
*** Oymak [[Cyclopsitticini]]: incir papağanları, 3 cins 6 tür |
|||
*** Oymak [[Platycercini]]: 4 cinsde 37 tür |
|||
*** Oymak [[Psittaculini]]: 12 cinsde 66 tür |
|||
*** Oymak [[Psittacini]]: 3 cinsde 12 tür |
|||
*** Oymak [[Arini]]: 30 cinsde 148 tür |
|||
== Ayrıca bakınız == |
|||
* [[Kakadu]] |
|||
* [[Jako]] |
|||
* [[Dudu Kuşu]] |
|||
* [[muhabbetkuşu|Muhabbet kuşu]] |
|||
== Kaynakça == |
|||
* [http://www.cityparrots.org City Parrots] |
|||
* [http://kitap.hakikatkitabevi.com/cgi-bin/cgi.exe/rehber/query=!28bansuman+!7C+pansuman!29+/doc/{@71310}? Rehber Ansiklopedisi] |
|||
{{evcil hayvan türleri}} |
|||
<!--kategori--> |
|||
<!-- interwiki --> |
|||
[[Kategori:Papağangiller|*]] |
|||
[[Kategori:Evcil kuşlar]] |
|||
[[ar:ببغاء]] |
|||
[[az:Tutuquşu]] |
|||
[[bg:Папагалоподобни]] |
|||
[[bs:Papiga]] |
|||
[[ca:Lloro]] |
|||
[[cs:Papoušci]] |
|||
[[da:Papegøje]] |
|||
[[de:Papageien]] |
|||
[[ee:Ako]] |
|||
[[el:Παπαγάλος]] |
|||
[[en:Parrot]] |
|||
[[eo:Papagoformaj]] |
|||
[[es:Psittaciformes]] |
|||
[[fi:Papukaijalinnut]] |
|||
[[gn:Gua'a]] |
|||
[[he:תוכאים]] |
|||
[[hi:तोता]] |
|||
[[hr:Papige]] |
|||
[[id:Bayan (burung)]] |
|||
[[is:Páfagaukar]] |
|||
[[it:Psittaciformes]] |
|||
[[ja:オウム目]] |
|||
[[ka:თუთიყუშისნაირნი]] |
|||
[[kn:ಗಿಳಿ]] |
|||
[[ko:앵무새]] |
|||
[[la:Psittacus]] |
|||
[[lb:Papageien]] |
|||
[[lt:Papūginiai paukščiai]] |
|||
[[mk:Папагал]] |
|||
[[ml:തത്ത]] |
|||
[[nl:Papegaaiachtigen]] |
|||
[[nn:Papegøyefuglar]] |
|||
[[no:Papegøyefugler]] |
|||
[[pl:Papugowe]] |
|||
[[pt:Psittaciformes]] |
|||
[[ru:Попугаеобразные]] |
|||
[[sk:Papagájotvaré]] |
|||
[[sl:Papige]] |
|||
[[sq:Papagalli]] |
|||
[[sv:Papegojfåglar]] |
|||
[[sw:Kasuku]] |
|||
[[ta:கிளி]] |
|||
[[te:చిలుక]] |
|||
[[tl:Loro]] |
|||
[[uk:Папугоподібні]] |
|||
[[yi:פאפוגיי]] |
|||
[[zea:Papegaoiachtegen]] |
|||
[[zh:鹦形目]] |
|||
Sayfanın 16.51, 1 Haziran 2009 tarihindeki hâli
| Papağan | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ara macao
| ||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||
| ||||||||
Familyalar
| ||||||||
Papağan, papağansılar (Psittaciformes) takımını oluşturan kıvrık gagalı, etli ve kalın dilli, parlak tüylü, sıcak yerlerde yaşayan kuş türlerine verilen ad.
Anatomileri
Ayakları kısa ve ikisi önde, ikisi arkada olmak üzere dört parmağa sahiptir. Ön parmakların dipleri kısa bir zarla birbirine bağlıdır. Arkaya yönelik birinci ve dördüncü parmak geriden kavrar ve gaganın yardımı ile çeviklikle tırmanabilir. Tırmanma anında gagalarını üçüncü bir ayak gibi kullanma özelliklerinden dolayı en iyi tırmanıcı kuşlar olarak kabul edilirler.
Kalın ve kıvrık üst gaga hareketlidir. Alt gaga ise yiyecekleri kırmada tabla vazifesi görür. Dil, kalın ve etlidir. Aynı zamanda dokunma organı görevini de yapar.
Papağanların kanatları nispeten kısadır. Bununla beraber, Yeni Zelanda papağanı hariç hepsi iyi uçucudur. Genelde çift veya grup halinde çığlık çığlığa uçarlar. Avustralya'da yaşayan kakadular, binlerce fertten meydana gelen sürüler halinde seyahat ederler.
Beslenirken veya dinlenirken çok sakindirler. Yeşil renklileri o kadar iyi kamufle olur ki, çoğu zaman farkedilmezler. Tüyleri yeşil hakim olmak üzere kırmızı, mavi, sarı, beyaz ve siyah olabilir.Papağanın konuşma özellığı fazla olmasından , insanların dediğini tekrarlayan kuş türüdür.
Yaşantıları
Papağanlar tabii halde ağaçlarda yaşarlar. Ancak insan sesini ve melodileri ezberleyerek tekrarlama kabiliyetlerinden dolayı, birçok evde kafeslerde beslenirler. Kafeslerine çiğnemeleri için ağaç parçaları koymak faydalıdır. Yuvalarını ağaç kovuklarına, kaya yarıklarına yaparlar. Eşler birbirlerine bağlıdır. İri yapıda olanların dişileri yılda 2-3, küçükleri ise daha çok yumurta yaparlar.
Beslenme
Çeşitlerine göre tomurcuk, çiçek, meyve ve tohumlarla beslenirler. Bu arada hayvansal besin alan birkaç tür de mevcuttur.
Konuşma
Papağanlar, çok kuvvetli hafızaları sayesinde öğrendikleri sözcükleri anlamlarını bilmeden tekrar ederler. Doğada özgürken insanlarla hayvanları taklit etmedikleri tetkik edilerek anlaşılmıştır. En tanınmış konuşan türü jako'dur. Erkekler dişilerden daha iyi konuşur. Yeni bir kelimeyi öğrendikleri zaman memeliler gibi mükafat beklemezler. Verilecek cezadan da anlamazlar. Eğitimleri sabır ister.
Türlere göre papağanlar içersinde en çok konuşma yeteneği olanlar şöyle sıralanabilir;
Muhabbet kuşu gibi bazı türlerin konuşmaları ıslığa benzer olduğu için farkedilmeyebilir, bununla beraber gri papağan, amazon papağanı, ara ve kakadu gibi türler net ve anlaşılır şekilde konuşabilir. Kuşların konuşma yeteneğini, eğitim, genetik ve geçmiş deneyimler etkileyebilmektedir.
Papağanlar kuşlar sınıfı içersinde beyin organizasyonu en gelimiş canlılar olarak, sebep-sonuç ilişkisi kurmakta oldukça başarılıdırlar. Örneğin telefon çaldığında "alo" ya da kapı çaldığında "kim o" gibi kelimeleri söyleyebilirler. Bu tarz kelimeleri söyletmenin öncelikli olarak eğitimle ilgili olduğunu belirtmek gerekir.
Yaşam süreleri
Ortalama ömürleri 70 yıl kadar olan papağanların 315'ten fazla çeşidi vardır. Kafestekiler 30-40 yıl yaşayabilir. Elli yıl yaşayanları görülmüştür.
Zararları
Tarım ürünlerine olan ziyanlarından dolayı bol avlanmaktadırlar. Esaret hayatına rahat alıştıklarından kafeste kolayca beslenebilirler. Fakat "papağan hastalığı" diye bilinen psittakozu, insana bulaştırdıklarından zararlı olabilirler.
Dağılımları
Afrika, Amerika, Asya ve Okyanusya'nın tropikal orman bölgelerinde yaşarlar. türkiyede ise doğal olarak yaşayan iki tür yeşil ve iskender papağanları
Sınıflandırılmaları
Papağanlar dil yapısına göre iki ana gruba ayrılır;
- Ceviz ve meyveyle beslenen düz ve kaygan dilliler,
- Bitki özüyle beslenen fırça dilliler.
- Familya Psittacidae: 332 tür
- Alt familya Loriinae: loriler 12 cinsde 53 tür
- Alt familya Psittacinae: 9 oymak
- Oymak Psittrichadini
- Oymak Nestorini: 1 cins 3 tür
- Oymak Strigopini:
- Oymak Micropsittini: 6 tür, bütün türleri aynı cinste toplanmıştır.
- Oymak Cyclopsitticini: incir papağanları, 3 cins 6 tür
- Oymak Platycercini: 4 cinsde 37 tür
- Oymak Psittaculini: 12 cinsde 66 tür
- Oymak Psittacini: 3 cinsde 12 tür
- Oymak Arini: 30 cinsde 148 tür