Yandex.Zen
 | Bu maddede yeterince bilgilendirici olmayan ve bağlantı ölümüne karşı savunmasız olan yalın URL'ler kullanılmıştır. (Ekim 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | |
| Geliştirici(ler) | Yandex |
|---|---|
| İlk yayınlanma | Haziran 2015[1][2] |
| Geliştirme durumu | Aktif |
| Erişilebilirlik | >50 dil[3] |
| Tür | Kişisel öneri servisidir |
| Lisans | Sahipli yazılım, Ücretsiz yazılım |
| Resmî sitesi | https://zen.yandex.com.tr |
Yandex.Zen Yandex şirketinin geliştirdiği ve yapay zeka teknolojilerine dayalı bir kişisel öneri servisidir.[4][5][6][7]
Kullanıcının interneti tarama geçmişini, konum bilgilerini, tarama zamanlamasını, belirttiği tercih bilgilerini ve diğer etkenleri analiz eden[8][9] Yandex.Zen, bu şekilde kullanıcının özellikle ilgilendiği konuları tespit eder, bunlara uygun olabilecek içeriği tahmin eder ve kullanıcıya otomatik olarak özel bir öneri şeridi sunar.[10]
Yandex.Zen’in haftalık aktif kullanıcı sayısı 20 milyondan fazladır.[11]
Teknoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Yandex.Zen, yapay zeka teknolojisinin özel bir alanda uygulanmasının bir örnektir.[12][13] Yandex, bir kullanıcının ilgi alanlarını ve tercihlerini analiz etmek için kullanıcının ziyaret ettiği sitelerle ilgili mevcut bilgilerin yanı sıra ilgilendiği konular hakkında sağladığı bilgileri de kullanır.[14]
Bir kullanıcının favori sitelerini ve internetteki diğer davranış özelliklerini analiz eden sistem, elde ettiği sonuçlara göre kendisine özgü benzersiz bir tercih modeli oluşturur.[15] Analiz edilecek veri kümesi arttıkça yapılan önerilerin doğruluğu ve güncelliği de artar[15] ve kullanılan kaynakların listesi de kullanıcının daha önce bilmediği yeni kaynakları dahil edecek şekilde genişler.[16] Kullanıcının ilgi alanları değiştikçe Yandex.Zen bu değişikliklere adapte olabilmektedir:[17] Örneğin kullanıcı mimari tasarımla ilgili siteleri ziyaret etmeye başlayınca bu konuyla ilgili yazılar öneri şeridinde daha çok görünmeye başlar.[18][19]
Yandex.Zen, Yandex Browser[11]’ın masaüstü ve mobil sürümlerinde ve Yandex.Launcher[20][21]’da da kullanılmaktadır.
Yandex’in diğer servisleri Yandex.Launcher ve Yandex Browser gibi, Yandex.Zen de kullanıcı tercihleriyle uyum sağlamak için yapay zekayı kullanan ve dolayısıyla Discovery teknoloji kategorisine ait bir servistir.[22][23][24]
Yandex.Zen’in temel teknolojisi, Yandex ve CERN tarafından Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yapılan deneylerin sonuçlarının ayrıntılı analizi için kullanılmak üzere uyarlanmıştır.[25][26]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğal dil işleme metotları, yapay zeka ve öneri sistemleri[20] dallarında araştırmalara 1997 yılında başlayan Yandex, 2009 yılında Yandex.Zen’in temelini oluşturan bir sistemin ana öğelerinden biri haline gelen MatrixNet adlı yapay zeka metodunu geliştirdi.[9]
Kişiselleştirilmiş öneri teknolojilerinin uygulandığı ilk Yandex servisi olan Yandex.Müzik Eylül 2014’te kullanıma sunuldu.[27] Aynı teknolojiler daha sonra Yandex.Market ve Yandex.Radyo servisleri için uyarlandı.[27]
Yandex.Zen servisinin beta sürümü 2015 yılı Haziran ayında kullanıma sunuldu.[2][27][28] İlk başta kullanıcılarına sadece sitelerden içerik öneren Yandex.Zen’in ilk sürümü, Android tabanlı cihazlar kullanan ve Yandex’te kullanıcı hesabı olan mobil Yandex Browser kullanıcı kitlesinin yalnızca %5’inin kullanımına açıktı.[27] Yandex.Zen’in deneysel sürümü ise daha önce zen.yandex.ru sayfasından kullanıcı erişimine açılmıştı.[9][29]
Takip eden aylarda Yandex.Zen’e görsel galeriler, yazılar, bloglar, forumlar ve YouTube’deki videolar gibi diğer içerik türleri de eklendi.[9][11][30] Nisan 2017 verilerine göre Yandex Zen; ABD, Hindistan ve Brezilya dahil olmak üzere 100'ün üzerinde ülkede ve 50'den fazla dilde kullanıma sunulmuştur.[31]
Yandex.Zen servisi Viktor Lamburt tarafından yönetilmektedir.[11][32]
Finansal Bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Yandex’in deneysel girişimlerinin bir ürünü olan Yandex.Zen, 2015 yılının verilerine göre şirkete diğer deneysel servis ve ürünleriyle birlikte toplam 500 milyon rubleye yakın gelir sağlamıştır. 2016 yılının 2. çeyreğinde Yandex, Yandex.Zen’den ve deneysel diğer servislerinden toplam 153 milyon ruble gelir elde etmiştir.[33][34]
Yandex.Zen’in öneri şeridine gömülü olan reklam blokları servisin kazanç kaynağıdır.[11]
Benzer servisler[değiştir | kaynağı değiştir]
Yandex.Zen’in pazara çıkmasının ardından bazı şirketler kendi geliştirdikleri kişisel öneri servislerini pazara sunmaya başladı. Böylelikle Mayıs 2016’da Rusya’nın önde gelen şirketlerinden Mail.Ru Group kullanıcılarına VKontakte’deki (VK.com) sosyal medya gruplarından içerik öneren[35][36] Likemore adlı bir servis sundu. Google ise Ağustos 2016’da kullanıcılara haber içeriği öneren benzer bir servisin deney sürümünü kullanıma sundu.[35][37][38] Apple ve Facebook’un da benzer işlevlere sahip kendi haber servislerini başlattığı açıklandı.[39]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b "В Google Chrome появятся рекомендации". webmasters.ru.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b c d e "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b c d e "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ http://gosindex.ru/news/iskusstvennyj-intellekt-v-yandeks-brauzere-pomozhet-osushhestvlyat-poisk[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
