Waptia
| Waptia | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Fosili | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| †Waptia fieldensis Walcott, 1912 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Burgess Şeyli'nin bulunduğu yer, Britanya Kolumbiyası, Kanada | |||||||||||||||
Waptia fieldensis, Kanada'nın Orta Kambriyen Burgess Shale Lagerstätte'den soyu tükenmiş bir eklembacaklı türüdür. Waptia, 8 santimetre (3 in) uzunluğa kadar ulaştı ve hem morfoloji hem de alışkanlık açısından modern karideslere benziyordu. Büyük bir çift kabuklu kabuğu ve bir çift kuyruk kanadıyla sonlanan parçalı bir gövdesi vardı. Aktif bir yüzücüydü ve deniz tabanından topladığı organik parçacıklarla besleniyordu. Ayrıca, kuluçka bakımının doğrudan kanıtı olan en eski hayvanlardan biridir.
Bireylerin sayısına bağlı olarak, Waptia fieldensis, toplanan binlerce örnekle Burgess Şeyl Formasyonu'ndan en çok bulunan üçüncü eklembacaklıdır. Amerikalı paleontolog Charles D. Walcott tarafından 1909'da bulunan ilk fosiller arasındaydı. Walcott, onu 1912'de tanımladı ve keşif alanının yakınındaki iki dağın adını verdi, Wapta Dağı ve Field Dağı.
Waptia fieldensis, Waptia cinsi altında sınıflandırılan tek türdür. Modern kabuklulara dikkate değer bir benzerlik taşımasına rağmen, taksonomik afiniteleri belirsizliğini koruyor. Şu anda, Hymenocarina gibi yakın akrabaları ile birlikte bir kök grup kabuklu olarak sınıflandırılıyor.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Waptia fieldensis'in maksimum vücut uzunluğu 8 santimetreydi.[2] Dış iskelet çok inceydi ve fosilleşmeden kolayca bozulabiliyordu. Kafatasını ve göğüs kafesinin çoğunu kaplayan geniş arka kenar boşlukları ile önde dar olan büyük bir çift kabuklu kabuğa sahipti. Kafatasında üç ila beş çift küçük ve kötü korunmuş beslenme uzantıları olan beş kısa somit (vücut segmenti) vardı.[3][4]
Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Waptia fieldensis, Waptia cinsi altında kabul edilen tek türdür.[2] Waptiidae familyası (1912'de Walcott tarafından kuruldu), Waptiida takımı (1944'te Leif Størmer tarafından kuruldu) ve (geçici olarak) Crustaceomorpha kladında sınıflandırılır. Waptia fieldensis'in 1940'ta Charles R. Knight tarafından yapılan erken restorasyonları, yanlışlıkla onu ilkel bir karides olarak tasvir etti, ancak modern paleontologlar şimdi onu, bilinmeyen ve belirsiz taksonomik yerleşime sahip Burgess Shale eklembacaklıları arasında görüyorlar.[3][5][6]
Bazı yazarlar, kabuklularla ilişkili olabileceğini öne sürdüler, ancak birçok Kambriyen kabukluları gibi, ağız parçaları korunmadı, bu da onları kabuklu taç grubu içinde güvenilir bir şekilde sınıflandırmayı imkansız hale getirdi. Diğerleri, en azından bir kabuklular kök grubunun veya hatta tüm eklembacaklıların bir üyesi olan kabuklularla yalnızca uzaktan ilişkili olabileceğini öne sürüyorlar.[2] Burgess Shale'in ilk elde edilen türlerinden biri ve en bol üçüncü fosili olmasına rağmen, Waptia fieldensis'in morfolojisi hakkında hala derinlemesine bir çalışma yoktur.[5]
1975'te, Çin'in Chengjiang kentindeki Alt Kambriyen'den (515 ila 520 milyon yıl önce) Maotianshan Shale Lagerstätte'den görünüşte çok benzer bir tür tanımlandı. Başlangıçta Mononotella ovata olarak "ostrakod" benzeri Mononotella cinsine yerleştirildi. 1991 yılında, Xian-Guang Hou ve Jan Bergström, daha eksiksiz örneklerin ek keşifleri W. fieldensis'e benzerliğini daha belirgin hale getirdiğinde, onu yeni Chuandianella cinsi altında yeniden sınıflandırdı. W. fieldensis gibi, Chuandianella ovata'nın ortanca bir çıkıntıya, bir çift kuyruk dalına, bir çift antene ve saplı gözlere sahip çift kabuklu bir kabuğu vardı. 2004 yılında, Jun-Yuan Chen onu geçici olarak Waptia cinsine aktardı. Bununla birlikte, W. fieldensis'teki beşin aksine, C. ovata'da sekiz abdominal somit vardı. Uzuvları, W. fieldensis'inkilerin aksine, çift eşliydi ve farklılaşmamıştı.[5] Diğer yazarlar bu farklılıkları onu Waptia'dan kendi cinsine ayırmaya yeterli bulmuşlardır.[2][7]
2002 yılında, ikinci bir benzer tür olan Pauloterminus spinodorsalis, kuzey Grönland'daki Buen Formasyonu'nun Alt Kambriyen Sirius Passet Lagerstätte'sinden kurtarıldı. Ayrıca olası bir waptiid olarak tanımlandı. C. ovata gibi onun da biramöz farklılaşmamış uzantıları vardı, ama aynı zamanda W. fieldensis gibi sadece beş karın somiti vardı. Bununla birlikte, P. spinodorsalis örneklerinin, özellikle kafadaki uzantıların kötü korunması, taksonomik yerleşiminin tespit edilmesini zorlaştırmaktadır. Bu zorluk, P. spinodorsalis'in fosillerinin, gerçek bir hayvana ait değil, tüy tüyü (exuviae) olabileceğine dair kanıtlarla daha da artmaktadır.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Waptia". paleobiodb.org.
- ^ a b c d "Waptia fieldensis". Royal Ontario Museum. 2011. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2012.
- ^ a b Charles D. Walcott (1931). "Addenda to descriptions of Burgess shale fossils". Smithsonian Miscellaneous Collections. 85 (3): 1-46. doi:10.1086/623925.
- ^ "Waptia fieldensis, a possible crustacean from the Middle Cambrian Burgess Shale of British Columbia, Canada (The Palaeontological Association 46th Annual Meeting, 15th–18th December 2002)" (PDF), The Palaeontology Newsletter (51), 2002, ss. 74-147, 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 21 Temmuz 2021
- ^ a b c d Rod S. Taylor (2002). "A new bivalved arthropod from the Early Cambrian Sirius Passet fauna, North Greenland". Palaeontology. 45 (Part 1): 97-123. doi:10.1111/1475-4983.00229.
- ^ Gould, Stephen Jay (1989). Wonderful life : the Burgess Shale and the nature of history. First edition. New York. ISBN 0-393-02705-8. OCLC 18983518. 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021.
- ^ Hu-Qin Liu (2004). "New information on Chuandianella from the Lower Cambrian Chengjiang Fauna, Yunnan, China" [澄江化石库中川滇虫属化石的新信息]. Journal of Northwest University (Natural Science Edition) (Çince). 34 (4): 453-456.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Canada, Royal Ontario Museum and Parks (10 Haziran 2011). "The Burgess Shale". burgess-shale.rom.on.ca (İngilizce). 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- " Waptia fieldensis 8 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ". Smithsonian Ulusal Doğa Tarihi Müzesi. 2012.
 | Omurgasız ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |