Sosipatra
| Sosipatra | |
|---|---|
| Doğumu | Σωσιπάτρα y. MS. 4. yy Efes, Pergamon |
| Ölümü | y. MS. 4. yy |
| Okulu | Yeni Platonculuk |
Sosipatra (Grekçe: Σωσιπάτρα), MS 4. yüzyılın ilk yarısında Efes ve Pergamon'da yaşamış Yunan Neoplatonist bir filozof ve mistiktir. Yaşam öyküsü Eunapius'un Sofistlerin Yaşamları ("Lives of the Sophists") adlı eserinde anlatılmaktadır.[1]
Erken dönem yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Sosipatra, muhtemelen MS 4. yüzyılın başlarında Efes'te ya da yakınlarında varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1][2] Beş yaşındayken, babasının arazisinde çalışmak üzere iki adam gelir.[1] Beklenenin ötesinde bereketli bir hasat elde ettiklerinde, babasını Sosipatra'yı ve arazisini kendi bakımlarına vermeye ikna ederler. Babasına beş yıllığına evden ayrılması söylenir ve bu süre zarfında Sosipatra iki adam tarafından antik Kaldean bilgeliği konusunda eğitilir.[3] Babası geri döndüğünde, Sosipatra güzelliğiyle göz kamaştırıyordu ve olağanüstü psişik ve durugörü yeteneklerine sahip olduğu söyleniyordu.
Filozofluğu[değiştir | kaynağı değiştir]
Sosipatra, daha sonra Kapadokyalı Eustathius ile evlendi. Eustathius ve Sosipatra'nın üç oğlu oldu, bunlardan biri olan Antoninus, kendi başına önemli bir filozof ve teürjist oldu.[1]
Kocasının ölümünden sonra Pergamon'a çekildi ve burada filozof olarak yetenekleri onu orada felsefe öğreten ve yoldaşı olan Aedesius kadar popüler yaptı; orada bir felsefe okulu kurdular.[1] Eunapius bize öğrencilerin Neoplatonist filozof Aedesius'un derslerine katıldıktan sonra Sosipatra'nın derslerini dinlemeye gittiklerini söyler. Ancak onun öğretileri ileri düzeydeki öğrenciler ya da "yakın çevre" için ayrılmıştı.[4]
Mistik[değiştir | kaynağı değiştir]
Sosipatra'nın hayatıyla ilgili bazı hikâyeler ona çeşitli sihirli güçler atfeder. Philometer adında bir akrabası ona aşıktı ve aşkını kazanmak için ona büyü yaptı. Aedesius'un öğrencisi olan ve daha sonra imparator Julianus'un öğretmeni olacak olan Maximus'a çelişkili duygularını itiraf etti. Maximus büyünün varlığını tespit edebilmiş ve kendi büyüsüyle karşı koyarak Philometer'in niyetini boşa çıkarabilmiştir. Utanmış olduğu için Sosipatra Philometer'i affedebilmiştir ve daha sonra bir keresinde, ruhun öbür dünyası üzerine ders verirken, Philometer'in bir kaza geçirdiğini gördüğünü ve yardım etmeleri için hizmetkârlar gönderdiğini duyarız.[4]
Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
Sosipatra'ya ait hiçbir yazı modern çağa ulaşmamıştır ve hayatının anlatımı yalnızca Eunapius'un Sofistlerin Yaşamları adlı eserine dayanmaktadır, ancak bu eserde biyografileri yer alan en önemli ve etkili figürlerden biri olarak tasvir edilmektedir.[1] Edward Jay Watts, onun hayatına dair başka anlatıların olmamasının, Eunapius ve takipçileri tarafından öneminin abartılmasının bir sonucu olabileceğini öne sürmüştür.[5] Öte yandan, Maria Dzielska diğer çağdaş ve sonraki akademisyenler tarafından Sosipatra'dan bahsedilmemesinin veya tartışılmamasının kasıtlı bir damnatio memoriae biçimi olabileceğini öne sürmüştür.[6]
Heidi Marx, Eunapius'un Yaşamlar adlı eserinde Sosipatra'ya önemli bir yer ayırmasının nedenlerinin, ilk olarak, onun saygı duyulan bir "öğretmeninin öğretmeni" olması ve ikinci olarak, onun yaşam öyküsünün, hepsi "bakire ya da bekâr kadın çileci" stereotipine uyan kadın Hristiyan şehit ve azizlerin kutlama biyografilerini yazan Hristiyan hagiograflara örtülü bir yanıt olduğunu öne sürmüştür. Bir pagan olan Eunapius, Sosipatra'nın hikâyesini farklı bir anlatıyı desteklemek için kullanıyordu; ona göre "uygun bir seçkin kadın", hem bir aileye hem de profesyonel bir kariyere sahip olup maddi konforun tadını çıkarırken saygı, hayranlık ve anılmayı hak eden bir kadındı.[7] Marx ayrıca, Sosipatra'nın "dikkate değer" bir kadın olmasına rağmen, Eunapius tarafından hayatının anlatılmasının "son derece kurgusal" olduğunu ve "birçok önemli açıdan Eunapius'un hayal gücünün bir ürünü" olduğunu belirtmektedir.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f Joyce E. Salisbury (2001). Encyclopedia of Women in the Ancient World. ABC-CLIO. s. 329. ISBN 978-1-57607-092-5.
- ^ Heidi Marx (18 Mayıs 2021). Sosipatra of Pergamum: Philosopher and Oracle. Oxford University Press. s. 3. ISBN 978-0-19-757124-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ Kimberly B. Stratton; Dayna S. Kalleres (2014). Daughters of Hecate: Women and Magic in the Ancient World. Oxford University Press. s. 276. ISBN 978-0-19-534271-0. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ a b Edward J. Watts (1 Şubat 2017). Hypatia: The Life and Legend of an Ancient Philosopher. Oxford University Press. s. 98. ISBN 978-0-19-065914-1. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ Edward Jay Watts (2017). Hypatia: The Life and Legend of an Ancient Philosopher. Oxford University Press. ss. 97-. ISBN 978-0-19-021003-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ Dzielska, Maria (2011). "Sosipatra – zapomniana filozofka z Pergamonu". Renata Gałaj-Dempniak; Danuta Okoń; Magdalena Semczyszyn (Ed.). Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej (Lehçe). IPN. ISBN 978-83-61336-45-7. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ Heidi Marx (18 Mayıs 2021). Sosipatra of Pergamum: Philosopher and Oracle. Oxford University Press. ss. 11-15. ISBN 978-0-19-757124-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
- ^ Heidi Marx (18 Mayıs 2021). Sosipatra of Pergamum: Philosopher and Oracle. Oxford University Press. ss. 115-117. ISBN 978-0-19-757124-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024.
Konuyla ilgili okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Sosipatra ile ilgili kütüphane kaynakları |
- Denzey Lewis, Nicola. 2014. "Living Images of the Divine: Female Theurgists in Late Antiquity." In Daughters of Hecate: Women and Magic in the Ancient world. Edited by Kimberly B. Stratton and Dayna S. Kalleres, 274–297. Oxford: Oxford Univ. Press.
- Dickie, Matthew W. 2000. "Who Practised Love-magic in Classical Antiquity and in the Late Roman World?" Classical Quarterly 50.2: 563–583.
- Dodds, E. R. 1973. The Ancient Concept of Progress and other Essays on Greek Literature and Belief. Oxford: Clarendon.
- Fowden, Garth. 1982. "The Pagan Holy Man in late Antique Society." Journal of Hellenic Studies 102:33–59.
- Johnston, Sarah Iles. 2012. "Sosipatra and the Theurgic Life: Eunapius Vitae Sophistorum 6.6.5–6.9.24." In Reflections on Religious Individuality: Greco-Roman and Judaeo-Christian Texts and Practices. Edited by Jörg Rüpke and Wolfgang Spickermann, 99–117. Berlin: De Gruyter.
- Lewy, Hans. 1978. Chaldaean Oracles and Theurgy: Mysticism, Magic and Platonism in the Later Roman Empire, 3d ed. Edited by M. Tardieu. Paris: Études Augustiniennes.
- O’Meara, Dominic. 2003. Platonopolis. Platonic Political Philosophy in Late Antiquity. Oxford: Clarendon.
- Penella, Robert J. 1990. Greek Philosophers and Sophists in the Fourth century A.D. Studies in Eunapius of Sardis. Leeds, UK: Francis Cairns.
- Tanaseanu-Döbler, Ilinca. 2013. "Sosipatra – Role Models for “Divine” Women in Late Antiquity." In Divine Men and Women in the History and Society of Late Hellenism. Edited by Maria Dzielska and Kamilla Twardowska, 123–147. Kraków, Poland: Jagiellonian Univ. Press.
- Urbano, Arthur P. 2013. The Philosophical Life: Biography and the Crafting of Intellectual Identity in Late Antiquity. Washington, DC: Catholic Univ. of America Press.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Eunapius, Lives of the Sophists.
