Sofia Yablonska

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sofia Jablonska-Uden (15 Mayıs 1907 - 4 Şubat 1971) Ukraynalı-Fransız seyahat yazarı, fotoğrafçı ve mimardı.[1][2]

Habsburg Galiçya'da doğdu, ancak seyahat halinde yaşadı; Önce Galiçya'da, ardından Birinci Dünya Savaşı ve Rus İç Savaşı sırasında Rusya'da ikamet etti ve ardından 1920'lerin sonunda Paris'e göç etti. Yablonska, Paris'te gazeteci oldu ve dünyayı dolaşmaya başladı; daha sonra bu deneyimleri üç kitap yazmak için kullandı. Jablonska 1950'de eşi ve üç çocuğuyla (Fransa'nın gelecekteki senatörü Jacques Oudin dahil) Noirmoutier'e emekli oldu ve mimar oldu.

Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Sofia Yablonska, 15 Mayıs 1907'de Lemburg (günümüz adıyla Lviv) yakınlarındaki Habsburg Galiçya Krallığı ve Lodomeria'da Germaniv'de (şimdiki adı Tarasivka [uk]) doğdu.[3] Babası bir Rus, Ukrayna Yunan Katolik klisesinin rahibi ve doktor olan Ivan Yablonski idi ve annesi de rahip bir aileden geliyordu.[4]

Büyük İnziva sırasında, Rus İmparatorluk Ordusu'nun 1915'te Galiçya'dan çekilmesi sırasında Ivan, aileyi güney Rusya'daki Taganrog'a götürdü.[4] 1921'de[3] Jablonskalar, önce Kozyova'da ve ardından Yalinkova'da [uk] ikamet ederek Galiçya'ya döndü. Ekonomik sıkıntı, ailenin Yalinkova'da bölünmesini gerektirdi. Sofya ve erkek kardeşi Yaroslav, başlangıçta Buchach yakınlarındaki Yazlovets'te akrabalarıyla yaşadılar, ancak daha sonra Ternopil'e taşındı. Orada, Sofya spor salonuna gitti ve dikiş, defter tutma ve oyunculuk eğitimi aldı. 1927'de 20 yaşında sinema okuluna gitmek ve oyuncu olmak için Paris'e göç etti.[4] Yablonska ilk önce bir pencere temizleyicisi olarak iş buldu, ancak sonunda bir Pathé filminde küçük bir rol aldı.[4] Ayrıca model olarak çalıştı.[5]

Gazeteci kariyeri ve seyahatleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yablonska, Paris'te yaşarken Paris sanat ortamında arkadaş oldu. Bunların arasında oryantalist ve Ukraynalı bir göçmen olan Stepan Levynsky de vardı.[3][4] Levynsky, Yablonska'yı bir fotoğraf muhabiri olmaya ve dünyayı dolaşmaya ikna etti.[6] Kariyeri onu Fas, Çin, Sri Lanka, Laos, Kamboçya, Java, Bali, Tahiti, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'ya götürecekti.[7] 1930'larda Women's Fate [uk] (Ukraynaca: Жіноча доля) ve New Home [uk] (Ukraynaca: Нова хата) gibi Galiçya dergilerinde seyahatleriyle ilgili hikâyeler yayınladı.[3][8] Yablonska'nın çalışmaları ve seyahatleri, onu ilk kadın belgesel görüntü yönetmenlerinden biri yaptı.[4] Çalışmalarının yinelenen teması, Avrupa sömürgeciliğinin yerel kültür üzerindeki olumsuz etkileri ve Batı Avrupalılarla yaşadığı zorluklardı.[8][9]

Ukraynalı yayınevi Pyramid [uk], Jablonska'nın üç seyahat dergisini 2015 yılında yeniden yayınladı.[4]

Fas[değiştir | kaynağı değiştir]

Yablonska, 1929'un başlarında Fas'a gitti ve üç ayını ülkede geçirdi.[10] Daha sonra, 1932'de Shevchenko Scientific Society tarafından yayınlanan Charm of Morocco (Char Marokko; Ukraynaca: Чар Марокко) yazmak için oradaki deneyimlerini kullandı.[5][8] Kitap, Yablonska'nın geleneksel Fas kültürü ile karşılaşmalarının bir derlemesidir, günlük gibi yapılandırılmış ve 12 fotoğrafla resmedilmiştir.[5] 1973 yılında Marta Kalytovska [uk] tarafından Fransızcaya çevrildi.[3] Charm of Morocco'nun Almanca baskısı 2020'de yayınlandı.[5]

Çin[değiştir | kaynağı değiştir]

Yablonska, ayrılışıyla aynı yıl Fas'tan Fransa'ya döndü.[10] Societe Indochine Films et Cinema ile belgeseller yapmak ve Levynsky'den ilham alarak iş buldu ve Çin'e gitmeye karar verdi. Orada film çekerken, 1933'te evlendiği Fransız büyükelçisi Jean Oudin ile tanıştı. Çiftin Çin'de ve Fransız Çinhindi'nde üç çocuğu oldu ve 1946'ya kadar her iki ülkede de ikamet etti. Yablonska, Çin'de günlük sokak trafiğini kaydetmek için gitmiş gözükse de aslında yoldan geçen Çinli insanları Ukrayna kültürüne tanıttı.[4] Fas Cazibesi'nde olduğu gibi, Yablonska da 1936'da basılan Pirinç ve Afyon (narkotik) Ülkesinden bir kitap yazdı.[8] Bunu 1939'da Far Horizons izledi.[4]

Fransa'ya dönüş[değiştir | kaynağı değiştir]

Yablonska ve ailesi 1946'da Paris'e döndü. 1950'de mimar olarak çalıştığı[3] ve Jean'in 1955'te öldüğü Noirmoutier[4] adasına taşındılar.

Yablonska, 4 Şubat 1971'de Paris'e giderken son eseri İki Ağırlık İki Ölçü'nün el yazması ile trafik kazasında öldü. Sofia ve Jean, Vernouillet, Yvelines'de yan yana gömüldü, ancak 1973'te Noirmoutier'de yeniden yayımlandı.

Eserlerin listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Gezi yazarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Le Charm of Morocco (Char Morocco; Ukraynaca: Чар Мароко; The Charm of Morocco; Der Charme von Marokko. Travelogue)
    • Ukraine: Lviv: Shevchenko Scientific Society, Lviv, 1932 OCLC 81406147
    • France: Paris [s.n.] 1973 Paris Impr. P.I.U.F. (in French) OCLC 461501331
    • Ukraine: Rodovid 2018 (in Ukrainian) ISBN 978-617-7482-27-6
    • Germany: KUPIDO Literaturverlag 2020 (in German) ISBN 978-3966750103;
  • Au pays du riz et de l'opium (Pirinç ve afyon diyarından; Pirinç ve Afyon Ülkesinden):
  • İki Ağırlık, İki Ölçü (Dvi vahy - dvi miry; Дві ваги - dvije міри; Deux poids - deux mesures: contes et essais):
    • France: Paris 1972 (in Ukrainian) OCLC 8970309
    • Fransa: Paris 1972 (Fransızca);
  • L’année ensorcelée: Nouvelle (Büyülenen yıl: Yeni)
    • Fance: Paris [La Guérinière] [M. Kalytovska] 1972 Paris Impr. P.I.U.F. (in French);
  • Les horizons lointains (Daleki obriï: podoroz︠h︡ni narysy; Daleki gorryzonty; Distant Horizons):
  • Mon enfance en Ukraine: Souvenirs sur mon père (Kniga pro bat:':ka z mogo ditinstva; [Benim] Babam Hakkında Kitap: Çocukluğumdan):
    • France: 1977,
    • France: Paris: Nouvelles éditions latines, 1981 (in French) ISBN 2-7233-0114-1 / ISBN 9782723301145:
    • France: Edmonton Paris Slovo [1978] Paris Impr. PIUF (in Ukrainian) OCLC 461588983
    • Листи з Парижа. Листи з Китаю: Подорожні нариси, новели, оповідання, есеї, інтерв’ю (Lysty z Paryza. Lysty z Kytaju. Podorozni narysy, nowely, opowidannia, іnterwju)
    • Чар Марока. З країни рижу та опію. Далекі обрії (3 in 1 volume)
      • Ukraine: Piramida 2015 (in Ukrainian) ISBN 978-966-441-381-4;

Fotoğrafçılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Presentation dedicated to Sophia Yablonska at Salon du Livre". ui.org.ua. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  2. ^ "4 Ukrainian women in "World history of women-photographers"". odessa-journal.com (İngilizce). 20 Kasım 2020. 20 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  3. ^ a b c d e f "Yablonska, Sofiia". www.encyclopediaofukraine.com. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  4. ^ a b c d e f g h i j "Їй належав увесь світ: Далекі обрії Софії Яблонської". tyzhden.ua (İngilizce). 9 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  5. ^ a b c d "Sofia Yablonska: "Der Charme von Marokko" - Faszination des Unbekannten". Deutschlandfunk Kultur (Almanca). 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  6. ^ Iakovlenko, Kateryna. "Why There Are Great Women Artists in Ukrainian Art?". Why There Are Great Women Artists in Ukrainian Art? (İngilizce). 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  7. ^ Haleta, Olena (1 Mart 2020). "Instead of a Novel: Sophia Yablonska's Travelogues in the History of Modern Ukrainian Literature". Aspasia (İngilizce). 14 (1): 78-103. doi:10.3167/asp.2020.140107. ISSN 1933-2890. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  8. ^ a b c d "Софія Яблонська: кругосвітня подорож української репортерки". BBC News Україна (Ukraynaca). 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  9. ^ Vlakh, Myroslava (9 Mart 2020). "ГЕООБРАЗНИЙ СВІТ МАНДРІВНОЇ ЛІТЕРАТУРИ СОФІЇ ЯБЛОНСЬКОЇ: СУЧАСНА ВІЗІЯ". Вісник Львівського університету. Серія географічна (Ukraynaca). 0 (53): 70-84. doi:10.30970/vgg.2019.53.10657. ISSN 2415-7201. 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  10. ^ a b "Galicia's Adventurous and Free-Spirited Sofia Jablonska". lvivtoday.com.ua. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sofia_Yablonska&oldid=30778827" sayfasından alınmıştır