Sodyum hipoklorit

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sodyum hipoklorit
Sodyum hipoklorit molekül şeması
Sodyum katyonu
Sodyum katyonu
Hipoklorit anyonunun boşluk doldurma modeli
Hipoklorit anyonunun boşluk doldurma modeli
Adlandırmalar
Sodyum hipoklorit
Sulandırılmış halde:
  • Çamaşır suyu
  • Klorak
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard 100.028.790 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 231-668-3
KEGG
RTECS numarası
  • NH3486300
UNII
UN numarası 1791
  • InChI=1S/ClO.Na/c1-2;/q-1;+1 
    Key: SUKJFIGYRHOWBL-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/ClO.Na/c1-2;/q-1;+1
    Key: SUKJFIGYRHOWBL-UHFFFAOYAD
  • [Na+].[O-]Cl
Özellikler
Molekül formülü NaClO
Molekül kütlesi 74,442 gr/mol
Görünüm yeşilimsi sarı renkli katı (pentahidrat)
Koku klora benzer ve tatlımsı
Yoğunluk 1,11 gr/cm3
Erime noktası 18 °C (64 °F; 291 K) pentahidrat
Kaynama noktası 101 °C (214 °F; 374 K) (bozunur)
Çözünürlük (su içinde) 29,3 gr/100mL (0 °C)
Asitlik (pKa) 7,5185
Baziklik (pKb) 6,4815
Termokimya
Standart formasyon entalpisi fH298)
-347,1 kJ/mol
Farmakoloji
D08AX07 (WHO)
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Oksitleyici, aşındırıcı[1]
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS05: Aşındırıcı GHS09: Çevreye zararlı
İşaret sözcüğü Tehlike
R-ibareleri R31, R34, R50
G-ibareleri S1/2, S28, S45, S50, S61
Tehlike ifadeleri H290, H314, H410
Önlem ifadeleri P260, P273, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P305+P351+P338, P310, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
AB sınıflandırması Aşındırıcı (C)
Çevre için tehlikeli (N)
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 1119 ( >%10 aktif klor çözeltisi)
ICSC 0482 (<%10 aktif klor çözeltisi)
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Sodyum klorür
Sodyum klorit
Sodyum klorat
Sodyum perklorat
Diğer katyonlar
Lityum hipoklorit
Kalsiyum hipoklorit
Benzeyen bileşikler
Hipokloröz asit
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Sodyum hipoklorit, (NaClO) bir tür tuzdur. Günlük hayatta beyazlatıcı çamaşır sularında kullanılmaktadır. Oda koşullarındaki klor ile sabunlardaki sodyum hidroksit tepkimeye sokularak üretilmektedir.

Sodyum hipokloritin elde edilme formülü aşağıdaki gibidir:

2NaOH + Cl2NaCl + NaClO + H2O

Sodyum hipoklorit, kimyasal formülü NaOCl (veya NaClO) olan, sodyum katyonu (Na+) ve hipoklorit anyonundan (OCl- veya ClO-) oluşan kimyasal bileşiktir. Ayrıca hipokloröz asitin sodyum tuzu olarak da bilinmektedir. susuz bileşiği oldukça kararsızdır ve patlayarak yapısı bozulmaktadır.[2][3] Patlayıcı olmayan ve bünyesinde daha yüksek miktarda NaOCl barındırabilen, pentahidrat formunda kristalleri şeklinde NaOCl.5H2O şeklinde elde edilebilirler.[4] Elde edilen bu bileşik mat sarı-yeşil rengindedir ve soğuk ortamda kararlı olarak saklanabilmektedir. [4]

Sodyum hipoklorit en sık kullanılan ağartıcılardan biridir. 18. Yy’dan itibaren, yüzey temizlik kimyasalı olarak evlerde çamaşır sularının en temel katkı malzemesi olarak aktif rol almaktadır. Ayrıca dezenfektan ve ağartma ajanı olarak da geniş kullanım bulmaktadır.[5] Çözelti fazında, bileşik oldukça kararsızdır ve kolaylıkla bozunabilmektedir. Bozunma ürünü, bu tür bileşikler için hemen hemen aynı olan klor gazı çıkışı şeklindedir. Sodyum hipoklorit en eski ve hâlâ en önemli klor-bazlı ağartıcıdır.[6]

Korozif özellikleri, ortak kullanım alanları ve tepkime ürünleri, bu kimyasal için risk faktörlerini belirlemektedir[3] Özellikle, sodyum hipokloritin, asitler veya amonyak gibi diğer temizlik ürünleri ile karıştırılması sonucu zehirli gazların oluştuğu bilinmektedir.[7]

Nötrleştirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Sodyum tiyosülfat, etkili bir klor nötrleştiricisidir. 5 mg/L bir tiyosülfat çözeltisiyle duruladıktan sonra sabun ve suyla yıkamak ellerdeki klor kokusunu kısa sürede uzaklaştırır.

Analiz[değiştir | kaynağı değiştir]

Hipoklorit anyonu, iyon kromatografik yöntemlerle, yüksek ayırma gücünde analiz edilebilmektedir. Çözelti içindeki ClO- ve moleküler Cl2 konsantrasyonu (hipokloritin suda çözündüğünde kısmen oluşan yan ürün) iyodometrik titrasyon ile belirlenebilir:

1- Ölçümü yapılmak istenen miktarda sodyum hipoklorit çözeltisi, az miktarda potasyum iyodürün fazlasının olduğu asitlendirilmiş çözelti içine ilave edilir.

2- Açığa çıkan iyot, önceden hazırlanmış standart sodyum tiyosülfat (Na2S2O3) veya fenil arsenik oksit (C6H5AsO) çözeltilerinin nişasta indikatörü olarak kullanılmasıyla sonlandırılır.

(Nişasta-İyot Kompleksi - Mavi Renkli)

(Tepkime sonunda mavi renk kaybolur.)

Fenil Arsenik Oksit
Sodyum tiyosülfat

3- Nişastanın bu çözeltideki mavi renginin kaybolduğu nokta dönüm noktası olarak kaydedilir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Sodyum hipoklorit: kimyasal aktivite
  2. ^ Hamano, A., The formation and decomposition of sodium hypochlorite anhydrous salt and its pentahydrate. Kayaku Gakkaishi, 1997. 58(4): p. 152-156.
  3. ^ a b Urben, P., Bretherick's handbook of reactive chemical hazards. 2017: Elsevier.
  4. ^ a b Kirihara, M., et al., Sodium Hypochlorite Pentahydrate Crystals (NaOCl· 5H2O): A Convenient and Environmentally Benign Oxidant for Organic Synthesis. 2017. 21(12): p. 1925-1937.
  5. ^ Vargel, C., Chapter E.6 - Inorganic Salts, in Corrosion of Aluminium, C. Vargel, Editor. 2004, Elsevier: Amsterdam. p. 417-441.
  6. ^ OxyChem, Sodium Hypochlorite Handbook. December 2014: p. 25.
  7. ^ SLAC National Accelerator Laboratory Environment, S., Health, and Quality Division, Sodium Hypochlorite Safe Handling Guideline. National Accelerator Laboratory (SLAC), 20 May 2013(53): p. 3.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]