Sibirya Trapları

Sibirya Trapları (Rusça: Сибирские траппы, Latin harfleriyle: Sibirskiye trappy) Rusya'nın Sibirya bölgesinde büyük magmatik bölge olarak bilinen geniş bir volkanik kaya alanıdır. Trapları meydana getiren yanardağ patlaması, son 500 milyon yılda gerçekleşen en büyük volkanik olaylardan biridir.

Patlamalar yaklaşık iki milyon yıl boyunca devam etti ve yaklaşık 251,9 milyon yıl önce meydana gelen Permiyen-Triyas sınırı (veya kısaca P-T sınırı) boyunca gerçekleşti. Sibirya Traplarının, jeolojik kayıtlardaki en şiddetli yok oluş olan Permiyen-Triyas yok oluşunun birincil nedeni olduğu düşünülmektedir.^[1]^[2]^[3] Bundan sonra gelen Sibirya Trapları faaliyeti, Smithian-Spathian, Olenekiyen-Aniziyen, Orta-Geç Aniziyen ve Aniziyen-Ladiniyen yok oluşları dahil bir dizi daha küçük biyotik krizle ilişkilendirilmiştir.^[4]

Büyük hacimlerde bazaltik lav, yoğun lav akışıyla Sibirya'nın geniş bir bölgesini kapladı. Günümüzde bu bölge yaklaşık 7 milyon kilometrekare (3×10^⁶ sq mi) bazaltik kaya ile kaplıdır ve yaklaşık 4 milyon kilometreküp (1×10^⁶ cu mi) hacme sahiptir.^[5]

Kelime kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

"Trap" terimi jeolojide 1785-1795'ten beri bu tür kaya oluşumları için kullanılmaktadır. İsveççe merdiven ("trappa") kelimesinden türetilmiştir ve bu bölgenin manzarasını oluşturan basamak benzeri tepeleri ifade eder.^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kamo, SL (2003). "Rapid eruption of Siberian flood-volcanic rocks and evidence for coincidence with the Permian–Triassic boundary and mass extinction at 251 Ma". Earth and Planetary Science Letters. 214 (1–2). ss. 75-91. Bibcode:2003E&PSL.214...75K. doi:10.1016/S0012-821X(03)00347-9.
^ Sun, Yadong; Joachimski, Wignall, Yan, Chen, Jiang, Wang, La (27 Ekim 2013). "Lethally Hot Temperatures During the Early Triassic Greenhouse". Science. 338 (6105). ss. 366-70. Bibcode:2012Sci...338..366S. doi:10.1126/science.1224126. PMID 23087244. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.
^ "New Studies of Permian Extinction Shed Light On the Great Dying" 11 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, April 30, 2012. Retrieved on May 2, 2012.
^ Paton, M. T.; Ivanov, A. V.; Fiorentini, M. L.; McNaughton, M. J.; Mudrovska, I.; Reznitskii, L. Z.; Demonterova, E. I. (1 Eylül 2010). "Late Permian and Early Triassic magmatic pulses in the Angara–Taseeva syncline, Southern Siberian Traps and their possible influence on the environment". Russian Geology and Geophysics. 51 (9). ss. 1012-1020. doi:10.1016/j.rgg.2010.08.009. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
^ Ivanov, Alexei V.; He, Huayiu; Yan, Liekun; Ryabov, Viktor V.; Shevko, Artem Y.; Palesskii, Stanislav V.; Nikolaeva, Irina V. (2013). "Siberian Traps large igneous province: Evidence for two flood basalt pulses around the Permo-Triassic boundary and in the Middle Triassic, and contemporaneous granitic magmatism". Earth-Science Reviews. Cilt 122. ss. 58-76. Bibcode:2013ESRv..122...58I. doi:10.1016/j.earscirev.2013.04.001.
^ Trap 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at dictionary.reference.com

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Richard Cowen'dan "The Siberian Traps" 17 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"The Siberian Traps Large Igneous Province" 29 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Kamo, SL (2003). "Rapid eruption of Siberian flood-volcanic rocks and evidence for coincidence with the Permian–Triassic boundary and mass extinction at 251 Ma". Earth and Planetary Science Letters. 214 (1–2). ss. 75-91. Bibcode:2003E&PSL.214...75K. doi:10.1016/S0012-821X(03)00347-9.

[Yadong22-2] Sun, Yadong; Joachimski, Wignall, Yan, Chen, Jiang, Wang, La (27 Ekim 2013). "Lethally Hot Temperatures During the Early Triassic Greenhouse". Science. 338 (6105). ss. 366-70. Bibcode:2012Sci...338..366S. doi:10.1126/science.1224126. PMID 23087244. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.

[NYT22-3] "New Studies of Permian Extinction Shed Light On the Great Dying" 11 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, April 30, 2012. Retrieved on May 2, 2012.

[4] Paton, M. T.; Ivanov, A. V.; Fiorentini, M. L.; McNaughton, M. J.; Mudrovska, I.; Reznitskii, L. Z.; Demonterova, E. I. (1 Eylül 2010). "Late Permian and Early Triassic magmatic pulses in the Angara–Taseeva syncline, Southern Siberian Traps and their possible influence on the environment". Russian Geology and Geophysics. 51 (9). ss. 1012-1020. doi:10.1016/j.rgg.2010.08.009. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.

[:022-5] Ivanov, Alexei V.; He, Huayiu; Yan, Liekun; Ryabov, Viktor V.; Shevko, Artem Y.; Palesskii, Stanislav V.; Nikolaeva, Irina V. (2013). "Siberian Traps large igneous province: Evidence for two flood basalt pulses around the Permo-Triassic boundary and in the Middle Triassic, and contemporaneous granitic magmatism". Earth-Science Reviews. Cilt 122. ss. 58-76. Bibcode:2013ESRv..122...58I. doi:10.1016/j.earscirev.2013.04.001.

[6] Trap 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at dictionary.reference.com

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]