Seher Hüdayari

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Seher Hüdayari
سحر خدایاری
Doğum1990
Selm, Kiyar, Çaharmahal ve Bahtiyari, İran[1]
Ölüm9 Eylül 2019
Tahran, İran
Milliyetİran
Diğer ad(lar)ıMavi Kız

Seher Hüdayari veya bilinen adıyla Mavi Kız (d. 1990, Selm - ö. 9 Eylül 2019, Tahran) 2 Eylül 2019 tarihinde Tahran'da İslami Devrim Mahkemesi önünde kendisini ateşe vermesiyle bilinen İranlı kadın.[2][3] Bu davranışıyla futbol maçı izlemek için stadyuma girmeye çalışmasından dolayı çarptırıldığı 6 aylık cezayı protesto ediyordu.[2][4] Yaralanmasından bir hafta sonra öldü. Hüdayari'nin kendi kendini ateşe vermesi İran'da hükûmetin kadınlara yönelik kısıtlamaları hakkında çok fazla tartışma yarattı.[5]

Olay ve intihar[değiştir | kaynağı değiştir]

Seher Hüdayari, 1990 yılında İran'ın Salm,[1] Kiar İlçesi, Chaharmahal ve Bakhtiari Eyaletinde bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] Ailesi daha sonra Tahran'da yaşadı. Hüdayari, üniversiteden İngilizce ve bilgisayar bilimleri dereceleriyle mezun oldu. Genç bir kadın olarak futbol oyununun hayranı oldu. Esteghlal F.C.'nin bir taraftarıydı. Sosyal medyada Tahran merkezli favori kulübü Esteghlal FC'nin renklerinden sonra "Mavi Kız" lakabıyla tanındı.[2]

Mart 2019'da Hüdayari, Esteghlal ile Al Ain FC arasındaki AFC Şampiyonlar Ligi maçını izlemek için Azadi Stadyumu'na girmeye çalıştı.[5] İran'da kadınların futbol maçlarına gitmesi 1981'den beri yasak olduğu için, fark edilmeden stadyuma girmek amacıyla erkek kılığına girdi (Kadınlar voleybol maçları gibi diğer sporlara katılabilir).[2] Ancak güvenlik görevlileri Hüdayari'yi fark etti ve yasağı ihlal ettiği için tutuklandı; onu NAJA'ya (İran İslam Cumhuriyeti'nin Disiplin Kuvvetleri) götürdüler. Kefaletle serbest bırakılmadan önce üç gece hapiste tutuldu ve mahkemeye çıkarıldı.[2]

Uluslararası Af Örgütü'ne göre, Seher Hüdayari'ye altı ay sonra 2 Eylül 2019'da stadyuma girme girişiminin bir nedenini açıklamak için Tahran'daki bir Devrim Mahkemesine gitmesi emredildi. Hüdayari, "halkın içine başörtüsü olmadan çıkarak alenen günah işlemek" ve "görevlilere hakaret" ile suçlandı. Yargıç müsait olmadığı için davasında herhangi bir hüküm verilmemiş olsa da, altı ay hapis cezasına çarptırılabileceği söylenmişti.[2][2][6] Hüdayari mahkemeden ayrıldıktan sonra üzerine benzin döktü ve adliye binasının dışında kendini ateşe verdi.[6]

Bir hafta sonra, maruz kaldığı üçüncü derece yanıklar nedeniyle hastanede öldü (cilt yüzeyinin yaklaşık % 90'ı etkilenmişti).[7][8][9] DW'ye göre, altı aylık hapis cezası o hastanedeyken onaylanmıştı.[10]

Ekim 2019'da İranlı kadınların 40 yıl sonra ilk kez İran'da bir futbol maçına katılmasına izin verildi.[11] Ancak 2022'de İranlı kadınların Dünya Kupası elemeleri için stadyuma girmeleri engellendi.[12]

tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulusal[değiştir | kaynağı değiştir]

  • İran yargı sistemi sözcüsü Gholam Hossein Ismaili, bildirildiği üzere Seher Hüdayari'nin mahkûm edilmediğini veya 6 ay hapis cezasına çarptırılmadığını iddia etti.[13][14][15]
  • Ailesine medyaya konuşmamaları söylenmeden önce devlet televizyonuna verdiği bir röportajda[10] kız kardeşi, Hüdayari'nin akıl hastalığı nedeniyle tedavi gördüğünü söylemişti. Üniversitedeyken kendini öldürmeye çalıştığına dair söylentiler vardı.[2] Bu nedenle yetkililer, eğer bunu yapmayı seçmiş olsalardı, ona yöneltilen suçlamaları azaltabilirdi.[2]
  • Ali Karimi, İranlıların "Hüdayari'nin ölümünü protesto etmek için futbol maçlarını boykot etmesi" gerektiğini söyledi.[16]

Dünya çapında[değiştir | kaynağı değiştir]

  • FIFA, Hüdayari'nin ölümüyle ilgili bir açıklama yaptı: "Bu trajedinin farkındayız ve çok üzgünüz."[17][18] İran, 2022 FIFA Dünya Kupası eleme maçlarına ev sahipliği yapmak üzere seçildi ve FIFA, ülkenin bu uluslararası maçlara kadınların ücretsiz stadlara girişini sağlaması gerektiğini söyledi.[2][5][19]
  • Uluslararası Af Örgütü, "Seher Hüdayari'nin başına gelenler yürek parçalayıcı ve İranlı yetkililerin ülkedeki kadın haklarına yönelik korkunç küçümsemesinin etkisini ortaya koyuyor" dedi.[20]
  • ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, "Mavi Kız Seher Hüdayari'nin ölümü, İran halkının İslami rejimin en büyük kurbanları olduğunun bir başka kanıtıdır" dedi.[21]
  • 12 Eylül 2019'da İranlı aktris Saba Kamali hakkında Hüdayari'yi desteklemek için Instagram'da yaptığı paylaşımdan sonra tutuklama emri çıkarıldı. İran'ın ayrımcı yasalarına kıyasla törensel Aşure olayının önemini sorgulayan Hüseyin ibn Ali ile hayali bir diyalog yayınlamıştı.[22]
  • France 24'e göre İranlı futbol taraftarları, Hüdayari'nin ölümünün ardından şok ve öfkeyle tepki gösterdi.[23] İranlılar, #BanIRSportsFederations'ı kullanarak İslami rejimin spor federasyonlarının dünya sporlarına katılmasının yasaklanması çağrısında bulundu.[24]
  • Bazı yerel futbol yıldızları ve tanınmış kişiler, Hüdayari'nin ölümüne basın açıklamalarıyla yanıt verdi.[25][26]

Film[değiştir | kaynağı değiştir]

The Recess,[27] Seher Hüdayari'nin hikâyesinden esinlenen bir İran-İspanya kısa filmidir. Navid Nikkhah Azad'ın yönettiği The Recess, FIAPF onaylı, OSCAR ve Goya Ödülleri eleme festivalleri de dahil olmak üzere 110'dan fazla uluslararası film festivalinde gösterildi ve 19 ödül kazandı.[28]

Ayrıca bkz.[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c "Who is Sahar Khodayari? The Death of the Blue Girl brought up a wave of empathy" (Farsça). BBC. 14 Eylül 2019. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "bbc001" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ a b c d e f g h i j Safi, Michael (10 Eylül 2019). "Iranian female football fan who self-immolated outside court dies". The Guardian (İngilizce). Associated Press. ISSN 0261-3077. 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  3. ^ "Iranian football fan dubbed 'Blue Girl' arrested for trying to watch men's game dies week after setting herself on fire". ITV News (İngilizce). 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  4. ^ "Iranian football fan dubbed 'Blue Girl' arrested for trying to watch men's game dies week after setting herself on fire". ITV News (İngilizce). 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  5. ^ a b c "Iran's 'blue girl' dies after setting herself on fire". BBC (İngilizce). 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2019. 
  6. ^ a b "Iran: Shocking death of football fan who set herself on fire". www.amnesty.org (İngilizce). 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  7. ^ "دختر آبی یک هفته پس از خودسوزی اعتراضی درگذشت" [Blue Girl passed away one week after self-immolation] (Farsça). Iran International. 10 Eylül 2019. 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  8. ^ ""دختر آبی" درگذشت" [Blue Girl Passed Away.] (Farsça). Radio Farda. 9 Eylül 2019. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "دختر آبی؛ عشق فوتبالی که سوخت و سوزاند" (Farsça). BBC Persian. 9 Eylül 2019. 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ a b von Hein, Shabnam; agencies (n.d.). "Iran: Female soccer fan dies after setting herself on fire". DW. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2019. 
  11. ^ "Iranian women attend first soccer match in 40 years". Reuters. 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  13. ^ "سخنگوی قوه قضائیه ایران: سحر خدایاری به اشتباه خود اعتراف کرده بود". bbc. 28 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  14. ^ "حمله سخنگوی قوه قضاییه به "دختر آبی" یک هفته بعد از مرگ او؛ "تعادل روانی نداشت"". voanews. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  15. ^ "سخنگوی قوه قضائيه: برای سحر خدایاری حکمی صادر نشده بود". dw. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  16. ^ "Iranian woman accused of attending soccer game dies after lighting self on fire". Times of Israel. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "FIFA statement". Iran International. Twitter. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  18. ^ "فیفا: از این تراژدی آگاه و متاسفیم" [FIFA: We Are Aware Of That Tragedy And Deeply Regret It.] (Farsça). Iran International. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  19. ^ "FIFA Says Women 'Have to Be Allowed' Into Iran's Soccer Stadiums". Time (İngilizce). 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  20. ^ "Iran: Shocking death of football fan who set herself on fire exposes impact of contempt for women's rights", Amnesty International, 10 Eylül 2019, 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Eylül 2019 
  21. ^ "واکنش وزارت خارجه آمریکا به مرگ "دختر آبی": بزرگترین قربانیان جمهوری اسلامی مردم ایران هستند". صدای آمریکا (Farsça). 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2019. 
  22. ^ "'دستور بازداشت' یک هنرپیشه زن در ایران به اتهام 'توهین به امام حسین'". bbc.com. 12 Eylül 2019. 28 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "Iran's #BlueGirl dies after setting herself on fire in football-ban protest". The France 24 Observers (İngilizce). 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  24. ^ "Iranians call for world sport ban - on Iran – BBC News". 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ Fedschun, Travis (10 Eylül 2019). "Iranian female soccer fan 'blue girl' dies after setting herself on fire". Fox News (İngilizce). 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  26. ^ "Fotbollssupporten Sahar död i Iran". Aftonbladet (İsveççe). 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  27. ^ Azad, Navid Nikkhah (24 Mart 2021), The Recess (Short, Drama), MoviBeta,, Shamid Films, 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Temmuz 2022 
  28. ^ The Recess - IMDb, 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Temmuz 2022  Şablon:Better source needed
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Seher_Hüdayari&oldid=32624486" sayfasından alınmıştır