Panel binalar

Büyük betonarme panoların birleştirilmesiyle inşa edilen yapılardır. II. Dünya Savaşının ardından harap olmuş Orta Avrupa, Doğu Bloku, Sovyetler Birliği`nde yaşayan insanlara sert kış şartlarını da dikkate alarak acilen konut inşa etmek gerekmekteydi. Evlerin insanların temel barınma ihtiyacına karşılık vermesi yeterliydi. Geliştirilen çare panellerle üretilen toplu sosyal konutlar olmuştur. Bu tekdüze binaların ne mimari ne de estetik üstün yanı bulunuyordu. Fabrikalarda dökülen panolar geniş ve sağlam yollarda tırlarla inşa mahalline taşınıyor, güçlü vinçler tarafından hızlıca üst üste konulup lego misali konutlar kuruluyordu. Yatay ve düşey panolar düşey yönde metal kancalarla birbirine kenetleniyor (kuru birleşim), döşeme hizasındaki yatay birleşimler ise ıslak betonla doldurulmuş derzlere oturuyordu. Bu metal bağlantı kancalarıyla tutulan yan panolar depreme dayanıklı olmaması deprem bölgesi olmayan çoğu Avrupa şehrinde sorun yaratmadı. Ancak Taşkent’te 1966, Romanya’da 1977 Vrancea, Ermenistan’daki 1988 Spitak depremlerinin ardından yer hareketlerine maruz kalabilecek bölgelerde panel binaların inşası durma noktasına geldi.^[1]

Deprem mühendisleri panel binalardaki bu zayıf birleşim detayından dolayı, birleşimleri rijit olan tünel kalıp sistemli bina imalatını tavsiye etmektedirler.^[2]

Panel elemanlara sahip sosyal konutların hızlı yapılması, kömür kullanmayan merkezi ısıtmaya ve ayrı banyolara, balkonlara sahip olmaları, kendinden önceki yapılara göre avantajları arasındadır. Merkezi sürekli akan sıcak su ve gelişmiş sıhhi tesisat sistemlerine sahip olmaları yaşam kalitesini artırmaktadır. Fabrikalarda kontrol altında üretilen paneller, doğrudan şantiye üretimine göre daha az geometrik sapmaya sahip mükemmele yakın yüzeyleriyle sonraki imalatlarda maliyetleri azaltmalarıyla, hazır cephe kaplamalarıyla gelmeleriyle emek verimliliğini yükseltmektedir.

Ancak daracık konutlardaki düşük ses izolasyonu, derzlerden gelen rüzgar sesi, nem sorunları, düşük ısı verimliliği dezavantajları arasındadır. Standart kalıplarla ve nakliye imkanı boyutlarıyla sınırlı, sadece toplu kullanım gerektiren, geniş yelpazede üretilmeyen prefabrikasyon panellerle inşa edilen aynı tipte çok sayıda binanın ortaya çıkması, kent mimarisinin bozulmasına yol açmıştır.

Halen bircok ülkede milyonlarca insanın yaşadığı bu yapı stoğunun bir kısmı kapsamlı bir yenilemeden geçerek daha modern standartlarda konutlarla değiştirilmekte, bir kısmı da yıkılmaktadır. Modern teknolojik gelişmelerle panel sisteminin olumlu nitelikleri, alçak ve müstakil bina inşaatlarında uygulanmaktadır.