Orta Avrupa karma ormanları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Orta Avrupa karma ormanları
Białowieski Milli Parkı, ekolojik bölge içinde yer almaktadır
Coğrafya
Ülke(ler)
KonumAvrupa
Koordinatlar52°23′K 23°6′D / 52.383°K 23.100°D / 52.383; 23.100
Özellikler
Durumkritik, tehdit altında
Koruma alanı68,063 km2 (26,279 sq mi) (%9)[1]
BiyomIlıman geniş yapraklı ve karma ormanlar
Biyocoğrafik bölgePalearktik
Yüzölçümü727.269 km2 (280.800 sq mi)
Wikimedia Commons

Orta Avrupa karma ormanlar ekolojik bölgesi (WWF ID: PA0412), Almanya'dan Rusya'ya kadar kuzeydoğu Avrupa'nın çoğunu kapsayan ılıman bir sert ağaç ormanıdır. Alanın, tarım faaliyetlerinin baskısıyla meydana gelen geleneksel otlaklar, çayırlar ve sulak alanlardan oluşan üçte ikilik alandan ve üçte biri oranda ormanlık alandan oluşmaktadır. Ekolojik bölge ılıman geniş yapraklı ve karışık orman biyomunda ve Nemli Kıta iklimi ile Palearktik biyocoğrafik bölgesindedir. 731.154 kilometrekare (282.300 sq mi) kapsar.[2]

Konum ve açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekolojik bölge, Çekya, Polonya, Güney Litvanya, Beyaz Rusya, Doğu ve Orta Ukrayna ve Rusya'nın bir kısmı boyunca (Bryansk ve Kaliningrad Oblastlarında) Doğu Almanya ve Baltık Denizi kıyılarından Orta Avrupa'nın eskiden buzullaşmış orta ovalarını kapsar. Arazi çoğunlukla merkezde düz ovalar, kuzeyde dağlık buzulların hakim olduğu ovalar ve güneyde Karpat Dağları boyunca yüksek arazilerden oluşmaktadır.[2][3] Kuzeyde, ormanları daha çok ladin ve çam içeren Sarmatik karma ormanlar ekolojik bölgesi vardır. Doğuda, ormanın incelerek otlaklara dönüştüğü Doğu Avrupa orman bozkırları vardır. Güneyde, dağ otlakları ve kayın, ladin, karaağaç ve cüce çam ormanlarının bulunduğu Karpat dağ ormanları ekolojik bölgesi vardır. Ayrıca kuzeyde düz, asidik topraklarda meşe, gürgen ve ıhlamur ağaçlarından oluşan Baltık karma ormanları bulunur. Batıda, şu anda çoğunlukla ekili tarım arazisi olan Batı Avrupa geniş yapraklı ormanlar ekolojik bölgesi bulunmaktadır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekolojik bölgenin Almanya ve Batı Polonya'daki bölümleri Okyanus iklimi, subtropikal yayla çeşidi (Cfb) olarak sınıflandırılan bir iklime sahiptir. Doğu kesiminde nemli karasal iklim iklimi, ılık yaz (Köppen iklim sınıflandırması (Dfb)) iklimi görülür. Bu iklim, büyük mevsimsel sıcaklık farklılıkları ve ılık bir yaz (en az dört ay, ortalama 10 °C (50 °F), ortalama 22 °C (72 °F) üzerine çıkan ay yok) ile karakteirizedir.[4][5] Ekolojik bölge boyunca doğuya doğru ilerledikçe kıtanın merkezine doğru hareket ("kıtasallık") nedeniyle yazlar daha sıcak ve kışlar daha soğuk olur. Ortalama Ocak sıcaklığı Almanya'da -1 °C (30 °F) Beyaz Rusya'da -6 °C (21 °F) olarak ölçülür. Yağış ortalaması 500 mm ve 700 mm arasında gerçekleşir ve çoğunlukla yaz büyüme mevsimi boyunca düşer.[3]

Flora ve fauna[değiştir | kaynağı değiştir]

Meşe ormanları, kuzeyde bazı çam ormanları ile bölge genelinde karakteristiktir. Orman örtüsü Ukrayna'da %15 ile Çek Cumhuriyeti'nde %33 arasında değişmektedir.[3] Ormanlık alanın yarısını kaplayan ekolojik bölgedeki en yaygın ağaç, son 200 yıldır yoğun bir şekilde dikilen İskoç çamıdır (Pinus sylvestris). Gerçek anlamda karma yaprak döken ormanların yerini çoğunlukla tarım alanları almıştır. Ormansız alanlar, büyük ölçüde insanların tarımsal kullanımlarına tahsis edilmiş çayırlar ve otlaklardan oluşmaktadır. Ovalarda geniş sulak alanlar da vardır. Sulak alanlar, çeşitli kuş topluluklarına yaşam alanı sağlar, ancak memeliler, insan etkilerinden ağır bir şekilde baskı altındadır. Arazinin tek biçimliliği ve diğer bölgelere açıklığı nedeniyle, ekolojik bölgede endemik tür yoktur. Bazı ülkelerde memeli türlerinin 20-30'u tehdit altındadır.

Avrupa bizonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Białowieża Ormanı'ndaki nadir Avrupa bizonu.

Beyaz Rusya-Polonya sınırındaki Białowieża Ormanı, Avrupa'da hayatta kalan en ağır vahşi kara hayvanı olan Avrupa bizonlarının son sürülerinden birine ev sahipliği yapmaktadır.[6][7] Tarihsel olarak, bizonların yaşam alanları Massif Central'dan Kafkasya'ya kadar uzanan ovalarda tüm Avrupa'yı kapsıyordu. Büyüyen insan nüfusu ağaçları kestikçe yaşam alanları azaldı. Avrupa bizonunun nesli 11. yüzyılda İsveç'in güneyinde ve 12. yüzyılda güney İngiltere'de tükendi. Türler, nesli tükenmek üzere avlanmadan önce 15. yüzyıla kadar Ardenler ve Vosges'te varlıklarını sürdürdü. 16. yüzyılın ortalarında, Polonya Kralı Sigismund II Augustus, Białowieża'da bir Avrupa bizonu kaçak olarak avlamanın idam cezası ile cezalandırılacağını açıkladı. Bu önlemlere rağmen bizonların nüfusu azalmaya devam etti. I. Dünya Savaşı sırasında, işgalci Alman birlikleri eti, postu ve boynuzu için 600 bizonu öldürdü.[8] Polonya'daki son vahşi Avrupa bizonu 1919'da öldürüldü. Daha sonra doğaya yeniden salındılar.[9]

Koruma alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Avrupa karma ormanları, insan faaliyetlerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. Korunan alanların çoğu küçük ve parçalıdır. Ekolojik bölgedeki büyük veya daha önemli korunan alanlardan bazıları şunları içerir:

  • Belovejskaya Puşa Milli Parkı / Białowieża Milli Parkı, Białowieża tarafının sırasıyla Beyaz Rusya ve Polonya taraflarıdır (Alanı: 1.500 km² / 150 km²)
  • Białowieża Ormanı (Beyaz Rusya, Polonya), eskiden Avrupa Ovası boyunca uzanan Bakir ormanların son büyük parçası. (Alanı: 3,086 km²)
  • Polonya'nın en büyük milli parkı olan Biebrza Milli Parkı'nın %25'i ormanlık alan, geri kalanı tarla, çayır ve bataklıktır. (Alanı: 592 km²)
  • Bryansky Les Doğa Koruma Alanı, Rusya'nın Bryansk Oblastı'ndaki ekolojik bölgenin doğu ucunda yer alan bakir orman alanıdır. (Alanı: 122 km²)
  • Kuzeybatı Ukrayna'daki Aşağı Polissia Ulusal Tabiat Parkı, Polonya, Beyaz Rusya, Ukrayna ve Rusya'nın Polesiye bölgesinin temsilcisidir. (Alanı: 88 km²)
  • Orta Elbe Biyosfer Rezervi, Orta Avrupa'nın en büyük nehir-çayır kompleksini kapsayan, Almanya'nın Sakson-Anhalt kentindeki Elbe Nehri boyunca uzanır. (Alanı: 430 km²)
  • Narew Milli Parkı (Polonya), Örgülü bir nehre örnek olan Naren Nehri'nin morenleri boyunca sulak alanları kapsar. (Alanı: 78 km²)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Eric Dinerstein, David Olson, et al. (2017). An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm, BioScience, Volume 67, Issue 6, June 2017, Pages 534–545; Supplemental material 2 table S1b. [1] 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ a b "Central European mixed forest". Ecoregions of the World. GlobalSpecies.org. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. 
  3. ^ a b c "PA0412: Central Europe: Austria, Belarus, Czech Republic, Germany, Lithuania, Moldovia, Poland, Romania, Russia, and Ukraine". World Wildlife Federation. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. 
  4. ^ "World Map of Koppen-Geiger Climate Classification Updated" (PDF) (İngilizce). Gebrüder Borntraeger 2006. 1 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  5. ^ "Dataset - Koppen climate classifications" (İngilizce). World Bank. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  6. ^ Olech, W.; IUCN SSC Bison Specialist Group (2008). "Bison bonasus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2008: e.T2814A9484719. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T2814A9484719.en Özgürce erişilebilir. 
  7. ^ "Temperate broadleaf and mixed forests". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund. 
  8. ^ "Large herbivores". European bison (Bison bonasus). WWF Global. 13 Kasım 2005. 13 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından (Internet Archive) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013. 
  9. ^ Zdzsław Pucek, European Bison (Bison Bonasus): Current State of the Species and Strategy for Its Conservation 21 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. published by Council of Europe, 2004, 92-871-5549-6, 978-92-871-5549-8

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Orta_Avrupa_karma_ormanları&oldid=29731558" sayfasından alınmıştır