Nader Batmanghelidj
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Nader Batmanghelidj | |
|---|---|
| |
| Batmanghelidj (sağda) ve Teymur Bakhtiar (solda) 22 Mayıs 1955'te Tahran'daki Ulusal Bahai Merkezi'nin yıkımı sırasında | |
| İran İçişleri Bakanı | |
| Görev süresi 1958 - 1959 | |
| Hükümdar | Muhammed Rıza Pehlevi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1902 |
| Ölüm | 24 Nisan 1998 Reston, Virginia, ABD |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Dini | Şii İslam |
Nader Batmanghelidj (1902-1998), çeşitli askeri ve hükûmet görevlerinde görev yapan İranlı bir subaydı. O da Pakistan ve Irak İmparatorluk İran büyükelçisi olarak görev yaptı.
Hayatın erken dönemi ve eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Batmanghelidj 1902 yılında doğdu.[1] Kardeşlerinden biri olan Hacı Mehdi Batmanghelidj bir toprak sahibiydi.[1]
İran Askeri Akademisi'nden mezun oldu ve 1920'lerde İran Ordusu'na katıldı.[2][3] Hem Almanya'da hem de Çekoslovakya'da askeri kurslara katıldı.[4]
Kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]
İkinci Dünya Savaşı'nda İran'ın İngilizler tarafından işgali sırasında orduda albay olarak görev yapan Batmanghelidj, 1941'de İngilizler tarafından yakalanıp hapsedildi.[4] Savaşın sonuna kadar hapisteydi.[4] Batmanghelidj, serbest bırakılmasının ardından tuğgeneral oldu[1] ve Sovyet işgaline karşı Azerbaycan'ın kurtuluş güçlerine katıldı.[2]
Batmanghelidj, Şah Muhammed Rıza Pehlevi'nin askeri ofisinin başına getirildi.[3] Başbakan Mohammad Mosaddegh tarafından atletik programın şefi olarak seçildi.[2] Musaddık hükûmetine karşı bir darbe planlayan üst düzey subaylardan biriydi.[5][6] Ancak, 15 Ağustos 1953'te Batmanghelidj, Musaddık hükûmetine karşı yapılan darbe başarısız olunca tutuklandı ve hapsedildi.[4][7]
Musaddık devrildikten sonra Batmanghelidj orduya döndü ve silahlı kuvvetlerin genelkurmay başkanlığına atandı.[4] Görev süresi 1953 ile 1955 arasında sürmüştür.[4] Hükûmet tarafından atanmasa da Batmanghelidj, genelkurmay başkanı olarak görev yaparken ve Tahran askeri valisi Teymur Bahtiyar, 22 Mayıs 1955'te Tahran'daki Ulusal Bahai Merkezi'nin yıkımına katıldı.[8] Dini liderlerle birlikte binanın yıkımına katıldılar.[8] Batmanghelidj, 1955'te 1957'ye kadar sürdürdüğü göreve atandığında[3][9] Pakistan'ın ilk İran büyükelçisi oldu. Ataması, Muhammed Musaddık'a karşı darbede önemli bir rol oynayan emekli subay Fazlullah Zahedi'ye yakınlığı sayesinde mümkün oldu.[10]
Daha sonra Batmanghelidj, 1957-1958 döneminde İran'ın Irak büyükelçisi olarak görev yaptı.[9] 1958'de Başbakan Manuçehr Eghbal liderliğindeki kabineye içişleri bakanı olarak atandı ve 1959'a kadar görevde kaldı.[9] Görevdeyken başarılı bir kırsal kalkınma planı geliştirdi.[11] Batmanghelidj'in yerine kırsal kalkınma projesini tamamlayan görevde Rahmat Allah Atabaki geçti.[11] Batmanghelidj, 1960'larda Merkezi Antlaşma Teşkilatı'nın (CENTO) askeri grubunun başkanıydı.[9] Son kamu görevi 1964-1967 döneminde üç yıl süreyle Horasan Eyaleti genel valiliği oldu ve 1967'de emekli oldu.[4]
Kişisel yaşam ve ölüm[değiştir | kaynağı değiştir]
Batmanghelidj, 1940'larda kurduğu Tehran International Hotel'in sahibiydi.[1] 1979 İran devriminden sonra tutuklandı.[9] Üç yıl hapis yattı ve hapishaneden çıktıktan sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti.[9] Orada önce Herndon, Virginia'ya, ardından Washington DC'ye yerleşti.[2] İki kez evlendi. İlk eşi Mahin Banu Mirfendereski 1974'te öldü.[4] Daha sonra Nayer Moluk Sadoughi ile evlendi.[4] İlk evliliğinden üç çocuğu oldu.[4]
Batmanghelidj 24 Nisan 1998'de Reston, Virginia'daki Cameron Glen Bakım Merkezinde böbrek yetmezliğinden öldü.[2][9]
Başarılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Batmanghelidj, her ikisi de İmparatorluk İran'ından olan Sepah Nişanı ve Liyakat Nişanı ile ödüllendirildi.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "سرگذشت عجیب ۵ستاره اینترنشنال". Hamshahri Online (Farsça). 3 Nisan 2021. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ a b c d e Janet McMahon (May–June 1998). "Bulletin Board. Deaths". Washington Report on Middle East Affairs: 137. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Ali Rahnema (2014). Behind the 1953 Coup in Iran. Thugs, Turncoats, Soldiers, and Spooks. Cambridge: Cambridge University Press. s. 300. doi:10.1017/CBO9781139875974. ISBN 9781139875974.
- ^ a b c d e f g h i j k "Nader Batmanghelidj, Iranian General, Dies". The Washington Post. 28 Nisan 1998. 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ Mark J. Gasiorowski (2004). "The 1953 Coup d'État Against Mosaddeq". Malcolm Byrne (Ed.). Mohammad Mosaddeq and the 1953 Coup in Iran. Syracuse, NY: Syracuse University Press. s. 238. ISBN 978-0-8156-3017-3. r
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r eksik|soyadı2=(yardım) - ^ "Information Report Prepared in the Central Intelligence Agency". Office of the Historian. 31 Mart 1953. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ Ervand Abrahamian (Yaz 2001). "The 1953 Coup in Iran". Science and Society. 65 (2): 198.207.
- ^ a b "In their place": Marking and unmarking Shi'ism in Pahlavi Iran (PhD tez). University of Michigan. 2011. ss. 154-159. ISBN 978-1-124-92027-6. ProQuest 896366090. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.
- ^ a b c d e f g "Ex-Iranian General, Ambassador Dies". Associated Press. Washington DC. 28 Nisan 1998. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ Stephen Kinzer (2003). All the Shah's Men. An American Coup and the Roots of Middle East Terror. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc. s. 188. ISBN 9780470185490.
- ^ a b Agent or Client: Who Instigated the White Revolution of the Shah and the People in Iran, 1963 (PhD tez). University of Manchester. 2015. s. 122. 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.