Mushi
Mushi (Gürcüce: მუსხი; okunuşu: “mush'i”), Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Uraveli Deresi'nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 1.100 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 16 km uzaklıktadır.
Mushi, Uraveli, Heoti ve Tskordza köyleriyle birlikte Uraveli temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Mushi'de eski kilisenin varlığı ve köyün 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde yer alması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Nitekim Mushi adının Mesheti bölgesinin ilk sakinleri, Meshi olarak adlandırılan halkın atası olan Mushilerden geldiği kabul edilir.[2]
Mesheti bölgesinin en eski yerleşim yerlerinden sayılan Mushi'yi Osmanlılar, Gürcü devletlerinden biri olan Samtshe-Saatabago'dan 1578'de ele geçirdi. Söz konusu defterde Osmanlı idaresinin Mush (موسخ) adıyla kaydettiği köy, Ahısha livasının Aspinza nahiyesine bağlıydı. Osmanlı idaresinin Müslüman olmayan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü 7 hane kaydedilmişti. Hane reislerinin adlarına bakınca, Mushi'nin Hristiyan Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Sözkonusu deftere göre köyde buğday, arpa, darı, çavdar, mercimek, nohut, keten ve yonca tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz besleniyordu.[3] Mushi, eskiden üzüm bağlarıyla ünlüydü. Bu bağların Osmanlı döneminde ortadan kalktığı tahmin edilmektedir. Bu arazi bugün de "Mushi terasları" olarak adlandırılmaktadır.[2]
Mushi, uzun süre Osmanlı egemenliğinde daldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Edirne Antlaşması'yla, o tarihte Gürcistan'ı da kapsayan Rusya İmparatorluğu'na bırakıldı. Mushi'nin nüfusu 1870 yılında 17 haneden oluşuyordu.[4]
Mushi'de tek nefli küçük bir kilise (4,92X8,25 m) bulunuyordu. Bu kilise muhtemelen Osmanlı döneminde zarar görmüştü ve geriye kilisenin planını anlayacak kadar yıkıntı kalmıştı. Bu kilisenin yerinde, aynı plan üzerinde, 1996 yılında Mushi Kutsal Teslis Kilisesi inşa edilmiştir.[5]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2014 verilerine göre Tskordza'da 707 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamına yakını Gürcülerden oluşuyordu.[6]
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 880 | 434 | 446 |
| 2014 | 707 | 357 | 350 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 129 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ a b Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 166-167 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 131, II. cilt (1941), s. 133, III. cilt (1958), 181". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), 181". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ G. Marsagişvili, "Mushi Kutsal Teslis Kilisesi", Ahaltsihe ve Tao-Klarceti Piskoposluğu (Editör: Valeri Asatiani) (İngilizce ve Gürcüce), Tiflis, 2014, s. 533, ISBN 978-9941-0-6774-7.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 166 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7