Moura Budberg
Moura Budberg | |
|---|---|
 Moura Budberg, Allan Warren tarafından çekilen fotoğraf | |
| Doğum | Maria Ignatievna Zakrevskaya (Мария Игнатьевна Закревская) 1892 Poltava |
| Ölüm | 1 Kasım 1974 Terranuova Bracciolini, Tuscany, İtalya |
| Milliyet | Rus İmparatorluğu |
| Meslek | sekreter, senarist |
| Evlilik | Ivan Alexandrovich Benckendorff (e. 1911; his death 1919) Nikolai von Budberg-Bönningshausen (e. 1921, divorce) |
| Partner(ler) | R. H. Bruce Lockhart Maxim Gorky H. G. Wells |
| Çocuk(lar) | 2 |
Maria Ignatievna Budberg (Rusça: Мария (Мура) Игнатьевна Закревская-Бенкендорф-Будберг, Maria (Moura) Ignatievna Zakrevskaya-Benckendorff-Budberg; née Zakrevskaya; Şubat 1893 - 1 Kasım 1974), aynı zamanda Kontes Benckendorff ve Barones Budberg olarak da bilinir, bir Rus maceracı ve OGPU ve İngiliz İstihbarat Teşkilatı'nın şüpheli ikili ajanıydı.[1]
Kendisini kişisel olarak tanıyan İngiliz gazeteci Robin Bruce Lockhart'a göre, "o, belki de Sovyetler Birliği'nin Londra'nın siyasi ve entelektüel sahnesinde görünen en etkili etki ajanıydı".[2]
Erken dönemleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ukrayna'nın Poltava şehrinde doğan Moura, bir Rus asilzade ve diplomat olan Ignaty Platonovich Zakrevsky'nin (1839-1906) kızıydı.[3] 1911'de Berlin'deki Rus Büyükelçiliği İkinci Sekreteri Johann (Ivan) Alexandrovich Benckendorff (1882-1919) ile evlendi. Bu evliliklerinden iki çocukları oldu: Paul (1913 doğumlu) ve Tatiana (1915 doğumlu). Daha sonra Bernard Alexander ile evlendi ve bu evliliğinden iş insanı olacak olan Helen Alexander doğdu. Benckendorff'un Estonya'da Jendel Jäneda adında büyük bir kır evi vardı ve burada 19 Nisan 1919'da yerel bir köylü tarafından vurularak öldürüldü.[4]
Tutuklanışı[değiştir | kaynağı değiştir]
Moura, Ekim Devrimi'nden önce Berlin'deki Rus büyükelçiliğinde çalıştı ve burada İngiliz diplomat R. H. Bruce Lockhart ile tanıştı. Kocasının 1919'da öldürülmesi üzerine Birleşik Krallık adına casusluk yaptığı şüphesiyle tutuklandı ve Lubyanka hapishanesine nakledildi. 1932 tarihli Bir İngiliz Ajanının Anıları[5] adlı kitabında kendi adıyla bahseden Lockhart ona kefil olmaya çalıştı ama birkaç hafta gözaltında tutulmaktan kurtulamadı. Sevgiliydiler[6] ve onun tarafından hamile kaldı, ancak düşük yaptı.[7]
Lockhart serbest bırakıldıktan ve kısa bir süre sonra "Büyükelçilik Komplosu" ("Lockhart komplosu" olarak da bilinir) ile bağlantılı olarak Rusya'dan kovulduktan sonra Budberg, ihtiyaç ortaya çıkarsa istihbarat servisi ile işbirliği yapması şartıyla serbest bırakıldı. Budberg, Korney Çukovski'nin yardımıyla yazar Maksim Gorki ile tanıştığı "Dünya Edebiyatı"nı yayınlamaya başladı. Yazarın Sovyetler Birliği'ne dönmeden önce İtalya'da yaşadığı 1920'den 1933'e kadar birkaç kesinti ile evinde yaşayan Gorky'nin sekreteri ve ortak hukuk eşi oldu. Son büyük eseri olan Klim Samgin'in Hayatı romanını ona adadı.
H. G. Wells[değiştir | kaynağı değiştir]
1920'de Budberg, Moskova'ya ünlü bir ziyarette[8] bulunduğunda İngiliz yazar H. G. Wells ile tanıştı ve sevgili oldular. 13 Kasım 1921'de Baron Nikolai (Rotger Emil Arthur Friedrich) von Budberg-Bönningshausen (1896 doğumlu) ile kısa bir süre evlendi.[9] Birliktelikleri bir rahatlık evliliği niteliğindeydi ve kısa süre sonra boşandılar. (Bu evlilik ona bir pasaport alma imkanı sağladı. Böylece hem Estonya'daki hem de Gorki'deki çocuklarını ziyaret etmek için Rusya'dan ayrılma olanağına sahip oldu ve ardından Sorrento yakınlarında yaşadı. Güvenilmez bir karakter olan Baron Budberg'in Brezilya'da ortadan kaybolduğu söylenmektedir.[10]) Moura'nın Wells ile ilişkisi, 1933'te, Gorki'den ayrıldıktan sonra göç ettiği Londra'da yenilendi. Yakın ilişki 1946'da Wells'in ölümüne kadar devam etti. Ondan evlenme teklif almıştı, ancak Budberg teklifi şiddetle reddetti.
Çifte ajan mı?[değiştir | kaynağı değiştir]
Budberg'in hem Sovyetler Birliği hem de İngiliz istihbaratı için çifte ajan olduğundan şüpheleniliyordu ve ünlü Hollandalı egzotik dansçı ve casusun adına ithafen "Rusya'nın Mata Harisi" olarak anılıyordu. 1920'lerden sonra Sovyetler Birliği'ni en az iki kez ziyaret ettiği biliniyor: ilk olarak 1936'da Gorki'nin cenazesi için (ki bu da insanların onu NKVD ajanı olarak adlandırmasına neden oldu) ve 1950'nin sonunda Aleksandr Guçkov'un kızıyla. .
Bir MI5 muhbiri onun hakkında, "inanılmaz miktarda içebilir, çoğunlukla cin" dedi.[11]
Moura Budberg, Londra'da Ennismore Gardens'ta ve Cromwell Road'da yaşamını sürdürdü. 1929'da oraya göç ettiği andan itibaren İtalya'ya döndüğünde ölümünden kısa bir süre öncesine kadar (31 Ekim 1974) İngiltere'de kalıcı evini yapmıştı.[12]
Yazıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer pek çok etkinliğin yanı sıra Budberg kitaplar yazdı ve en az iki filmin senaryosunu yazdı: Laurence Olivier ve John Sichel'in yönettiği Three Sisters (1970) ve Sidney Lumet'in yönettiği The Sea Gull (1968).[13][14] Gorki'nin Yararsız Bir Adamın Hayatı (1908) romanını 1971'de İngilizceye çevirdi.
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Budberg'in 1908'de Baron Arthur von Engelhardt ile evlenen ancak 1909'da boşanan büyük üvey kız kardeşi Alexandra 'Alla' Ignatievna Zakrevskaya (1887-1960),[15] Aralık 2007 ile Mayıs 2015 arasında İngiliz Liberal Demokrat Partisi lideri ve ve 2010'dan 2015'e kadar Birleşik Krallık Başbakan Yardımcısıydı olan Nick Clegg'in büyük büyükannesi idi.
Hatırası[değiştir | kaynağı değiştir]
Mayıs 2008'de İngiltere'de Dimitri Collingridge'in yönettiği Gizli Ajan Teyzem adlı bir televizyon filmi gösterime girdi.[16] Biyografisi, göçmenleri kronikleştiren Nina Berberova tarafından yazılmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Biography at people.ru". 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ Bruce Lockhart, Robin (1987), Reilly: The First Man, Penguin Books, pg 86.
- ^ Nicolas Ikonnikov, La noblesse de Russie (2nd edition, Paris, 1962) Vol. T.2, pp. 299-301
- ^ Nicolas Ikonnikov, La Noblesse de Russie (Second edition, Paris, 1962) Vol. T.2, p. 301
- ^ Sir Robert Bruce Lockhart, Memoirs of a British Agent (1932); 384 pp; Reprinted Macmillan (January 1975) 0-333-17329-5 978-0-333-17329-9
- ^ Mystery of Nick Clegg's 'Mata Hari' aunt and a plot to kill Lenin 19 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Epilogue" by Robin Bruce Lockhart (2003) in Memoirs of a British Agent by R. H. Bruce Lockhart (2003 edition by the Folio Society), pg 267.
- ^ Burris, Charles (2007-08-01) Franklin Roosevelt and the New Deal: An Annotated Bibliographic Guide 28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., LewRockwell.com
- ^ Nicolas Ikonnikov, La noblesse de Russie (2nd edition, Paris, 1962), Tome T.2, 301-2
- ^ Bruce Lockhart, Robin (1987), Op. cit., pg 58.
- ^ "Mosley was tracked by MI5". BBC News. 28 Kasım 2002. 31 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010.
- ^ Bruce Lockhart, Robin (1987), Op. cit., pg 60.
- ^ Internet Movie Database
- ^ Filmography 24 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Retrieved on 2006-10-23
- ^ Nicolas Ikonnikov, La noblesse de Russie (2nd edition, Paris, 1962) Tome T.2, 301
- ^ My Secret Agent Auntie (2008). IMDB
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- A Very Dangerous Woman: The Lives, Loves and Lies of Russia’s Most Seductive Spy. Oneworld Publications. May 2015. ISBN 9781780747088.
- Moura: The Dangerous Life of the Baroness Budberg. New York Review Books Classics. June 2005. ISBN 1-59017-137-3.
- "Estonia Lost and Found: Moura Budberg, H.G. Wells, and the Lost World of Yendel (Estonian Air 1/05)". 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2009.
- Tweedie (November 2002). "Baroness warned MI5 about Blunt in 1951". London Telegraph. 15 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2006.
- Russian Fairy Tales (Audio Cassette). HarperCollins Canada / Hus Kids Audio. August 1991. ISBN 1-55994-399-8.
- The Murder of Maxim Gorky. A Secret Execution by Arkady Vaksberg. (Enigma Books: New York, 2007. 978-1-929631-62-9ISBN 978-1-929631-62-9.)
- Translated Penguin Book – at Penguin First Editions 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. reference site of early first edition Penguin Books.
