Mihail Çakır
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Mihail Çakır | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 9 Mayıs 1861 Çadır Lunga, Gagavuzya |
| Ölüm | 8 Eylül 1938 (77 yaşında) Kişinev, Moldova |
| Meslek | rahip, etnograf, gramerci, şair |
| Milliyet | Gagavuz |
Mihail Çakır (9 Mayıs 1861, Çadır Lunga - 8 Eylül 1938, Kişinev) Gagavuz rahip ve eğitimci. Rus İmparatorluğu'nda Gagavuzca kitapların ilk yayıncısıydı.
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Mihail Çakır, 27 Nisan 1861'de bir Gagavuz diyakoz ailesinde Çadır Lunga köyünde doğdu. Çakır Kişinev İlahiyat Fakültesi'nde okudu. Mezun olduktan sonra bir erkek ilahiyat okulunda öğretmenlik yaptı. Üç yıl sonra Kişinev Okul Yönetim Kurulu Başkanlığına seçildi. 1896'da Moldovaca kitap basma izni için Rus İmparatorluğu Eğitim Bakanlığına başvurdu. Bu başvuruya, Moldova metninin Rusçaya paralel görünmesi koşuluyla izin verildi.[1]
1901'den itibaren Çakır, Moldovaca dil bilgisi, Rus dili ve dil bilgisi dersleri hakkında çeşitli kitaplar yayınladı. Moldovalıların Rusça öğrenmesine yardımcı olacak ders kitabı on dört yıl içinde üç baskıdan geçti. 1904'te Çakır, Gagavuzca dini edebiyat yayınlamasına izin almak için Ortodoks Kilisesi Sinoduna başvurdu. Üç yıl sonra, Gagavuzca çeviri Eski Ahit'ten ve Matta İncili'nden seçilen pasajlarla serbest bırakıldı.[2] Gagavuz çağdaşları tarafından kendisine basılı dilin Havarisi denildi.
Besarabya'nın Romanya Krallığı'nın bir parçası haline geldiği 1918'den sonra, Çakır Gagavuz yazısının önceki Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişini başlattı. 1924'te, Besarabya'nın Rumenleşmesine karşı mücadeleyi koordine etmek için Ortodoks Kilisesi'nin Alexander Nevsky birliğinin liderliğine katıldı.[3] Çakır, 1933-34 yılları arasında Rumence Viata Basarabiei dergisi için çalıştı. 1934 yılında Gagavuzca dilinde Besarabya Gagavuzunun Tarihi[4] ve iki yıl sonra Gagavuz Düğün Törenleri'ni yayınladı. 1938'de Çakır Gagavuzca-Rumence sözlüğü yayınladı. Çakır 1938'de kısa bir hastalıktan sonra öldü ve Kişinev'deki Ermeni caddesindeki Merkez Mezarlığa gömüldü.
Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
Mihail Çakır profesyonel olarak eğitilmiş bir araştırmacı olmasa da, tarihe ve Gagavuz geleneğine yaptığı katkıların değeri göz ardı edilemez. Modern Gagavuz araştırmacıları çalışmalarına güveniyor ve bunları yeniden yorumlarken, karşılaştırmalı bir tarihsel perspektifte yürütülen araştırmalar için değerli bir kaynak olarak istifadeye devam ediyorlar.[5] Çakır'ın edebi ve tarihsel etkisinin yanı sıra, Gagavuz ulusunu tanımlamadaki rolü, özellikle de Gagavuz halkına karşı gerçekleştirdiği manevi ve ahlaki liderliği övülüyor.[6] Gerçekten de, Gagavuzca ayin teşebbüsleri için halkının Kiril ve Methodius'u olarak anılır ve bugün Gagavuzya özerk bölgesinde kutlanır.[7] Gagavuzya Başkanı Mihail Formuzal 2011'i Çakır Yılı ilan etti.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bucoavna, 1900
- Rusesc și moldovenesc cuvântelnic, 1907
- Agiutorid moldovenilor în vremea învățăturii limbii rusească, 1911
- Dicționar găgăuzo(turco) român, 1938
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "ПРОТОИЕРЕЙ МИХАИЛ ЧАКИР (1861-1938)". Gagauzy. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ "Вышел из печати первый полный перевод на гагаузский язык всех 27 книг Нового Завета (на кириллице и латинице), изданный Институтом перевода Библии" (Rusça). Институт перевода Библии. 27 Mayıs 2006. 9 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Stratulat, Nikita (2010). Православная Церковь в Молдавии в контексте истории молдавско-румынских межцерковных отношений в XX веке (PDF) (Tez). St Petersburg Orthodox Theological Academy. 27 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Jean-Louis Bacqué-Grammont; Angel Pino; Samaha Khoury (2005). D'un Orient l'autre: actes des troisièmes Journées de l'Orient, Bordeaux, 2 - 4 Octobre 2002. Peeters Publishers. s. 261. ISBN 978-90-429-1537-4. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Nikoglo, D.E. "Очерки протоиерея Михаила Чакира в контексте современных исследований по гагаузоведению". 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Kapaló, James A. (2011). Text, Context and Performance: Gagauz Folk Religion in Discourse and Practice. Brill. s. 72. ISBN 978-90-04-19799-2. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Pyrah, Robert; Turda, Marius (2010). Re-contextualising East Central European history: nation, culture and minority groups. Legenda. s. 9. ISBN 978-1-906540-87-6. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
