Metre hat açıklığı
| Demiryolu hat açıklığı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ulaşım türüne göre | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boyutlarına göre (liste) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hat açıklığı dönüşümü | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Konumlarına göre | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Metre hat açıklığı, rayların iç kenarları arasındaki açıklığın 1.000 mm (3 ft 33⁄8 inç) veya 1 metre olduğu dar demiryolu hat açıklığı türüdür.[1]
Metre hat açıklığı ile inşa edilen demiryollarının dünya çapında uzunluğu yaklaşık 95.000 kilometre (59.000 mi)*'dir. Bu hat açıklığı Fransız, İngiliz ve Alman İmparatorlukları gibi Avrupa sömürge güçleri tarafından da sıklıkla kullanılmıştır. Günümüzde Avrupa'da, metre hat açıklıklı ağlar, İsviçre'de, kuzey İspanya'da ve birçok Avrupa'daki kentsel tramvay sistemlerinde kullanılmaya devam edilmektedir. Ancak Fransa, Almanya ve Belçika'daki çoğu metre hat açıklıklı yerel demiryolları 20. yüzyılın ortalarında kapatılmıştır.
Şehir içi raylı ulaşımın yeniden canlanmasıyla birlikte bazı şehirlerde metre hat açıklıklı yeni hafif metro sistemleri kurulmuş, diğer şehirlerde ise metre hat açıklığının yerini standart hat açıklıklı (1.435 mm) demiryolları almıştır.
Sofya'da metre hat açıklığından biraz daha geniş olan 1.009 mm (3 ft 323⁄32 inç) hat açıklığı kullanılmaktadır.
Metre açıklıklı hat örnekleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ülke | Demiryolu | Notlar |
|---|---|---|
| Almanya |
|
|
| Amerika Birleşik Devletleri | Sierra Kerestecilik Şirketi Demiryolu (Sierra Lumber Company Railroad) | 1881'de Kaliforniya'daki Lyonsville'den Sekoya ormanlarına inşa edilmiş ve üç buharlı lokomotifle 1907'ye kadar işletilmiş demiryolu hattıdır.[2] |
| Arjantin | General Manuel Belgrano Demiryolu - 11.080 kilometre (6.880 mi)* | |
| Avusturya |
|
|
| Bangladeş | Çift hat açıklıklı (metre hat açıklığı ve 5 ft 6 inç (1.676 mm) hat açıklığı) olan 227 kilometre (141 mi)* uzunluğundaki kısım dâhil 1.830 kilometre (1.140 mi)* uzunluğunda demiryolu | |
| Belçika |
|
Son üç hat De Lijn tarafından işletilmektyedir. |
| Benin | 578 kilometre (359 mi)* uzunluğundaki ulusal demiryolu ağı | |
| Birleşik Krallık |
|
|
| Bolivya | 3.600 kilometre (2.200 mi)* uzunluğundaki ulusal demiryolu ağı. | |
| Brezilya | 23.489 kilometre (14.595 mi)* uzunluğundaki demiryolu
|
|
| Bulgaristan | 1.009 mm (3 ft 323⁄32 inç) hat açıklıklı 154 kilometre (96 mi)* uzunluğundaki demiryolu
|
|
| Burkina Faso | Abidjan - Ouagadougou demiryolu (İşletmede) | |
| Çek Cumhuriyeti | Diğer Südeten şehirlerindeki gibi, Liberec tramvayı da geçmişte metre hat açıklığı kullanmıştır. Bununla birlikte, şehir içi hatlar standart hat açıklığına göre yeniden inşa edilmiştir. Hâlâ metre hat açıklığını kullanan tek hat, Liberec şehrini Jablonec nad Nisou şehrine bağlayan 13 kilometre (8,1 mi)* uzunluğundaki Liberec - Jablonec tramvayı'dır. | |
| Çin | Kunming - Haiphong (KunHe) demiryolu (eski Yunnan - Vietnam demiryolu) (İşletmede) | |
| Danimarka | Birkaç yerel demiryolu. İşletmede olan sadece bir demiryolu hattı kalmış, o da standart hat açıklığına dönüştürülmüştür.
|
|
| Fas | Fas İspanyol Protektorası'nda bulunan çeşitli endüstriyel demiryolları | |
| Fildişi Sahili | Abidjan - Ouagadougou demiryolu (İşletmede) | |
| Finlandiya | Helsinki tramvayı (İşletmede) | |
| Fransa | Tarihsel olarak birçok yerel ve bölgesel demiryollarında metre hat açıklığı kullanılmış olup, bugün sadece bu demiryollarından birkaçı kalmıştır.
|
|
| Hırvatistan |
|
|
| Hindistan | Nilgiri Dağ Demiryolu (İşletmede) | |
| Irak | Mezopotamya Demiryolları | |
| İsrail | Metre hat açıklığındaki demiryolları, daha sonra 1.050 mm (3 ft 511⁄32 inç) veya Standart (1.435 mm (4 ft 81⁄2 inç)) hat açıklıklarına dönüştürülmüştür. | |
| İspanya |
|
|
| İsveç | Skansens Bergbana (İşletmede) | |
| İsviçre | Birçok dar hatlı demiryolu: banliyö demiryolları, dağ demiryolları, kremayerli (dişli) demiryolları, bazı uzun mesafe demiryolları ve tramvaylar
|
İsviçre'deki dar hatlı demiryollarının listesi |
| İtalya |
|
|
| Kamboçya | 612 kilometre (380 mi)* uzunluğunda demiryolu | |
| Kamerun | 1.104 kilometre (686 mi)* uzunluğunda demiryolu | |
| Kenya |
|
|
| Kongo Demokratik Cumhuriyeti | Birkaç adet demiryolu hattı | |
| Laos | 3,5 kilometre (2,2 mi)* uzunluğunda demiryolu | Tayland Devlet Demiryolları ağına ait Tayland sınırlarının ötesinde Laos'a uzanan demiryolu hattı |
| Letonya | Liepāja tramvayı (İşletmede) | |
| Madagaskar | 875 kilometre (544 mi)* uzunluğundaki demiryolu. Madarail tarafından işletilen birbiriyle bağlantısı olmayan iki hat bulunmaktadır. | |
| Malezya |
|
|
| Mali | Dakar - Nijer demiryolu - 641 kilometre (398 mi)* (İşletmede) | |
| Malta | Malta demiryolu (Kapatıldı) | |
| Mısır | Kahire tramvayı (İşletim durduruldu) | |
| Myanmar (Burma) | 160 kilometre (99 mi)* uzunluğundaki Burma Madenleri Demiryolu hariç Burma demiryolları - 3.200 kilometre (2.000 mi)* | |
| Norveç |
|
|
| Pakistan |
|
|
| Polonya |
|
|
| Portekiz |
|
|
| Porto Riko | 1920'de Porto Riko'daki metre hat açıklıklı demiryollarının toplam uzunluğu: 654 kilometre (406 mi)*[3]
|
|
| Romanya |
|
Galați tramvayı, 1975'te standart hat açıklığına dönüştürülmüştür. |
| Rusya |
|
|
| Senegal | Dakar - Nijer demiryolu - 1.287 kilometre (800 mi)* (İşletmede) | |
| Sırbistan | Belgrad tramvayı (İşletmede) | |
| Singapur | Keretapi Tanah Melayu (Malezya Demiryolları Şirketi) tarafından işletilen KTM Intercity hattı | |
| Slovakya |
|
|
| Şili |
|
|
| Tanzanya | Yaklaşık 2.600 kilometre (1.600 mi)* uzunluğunda demiryolu |
|
| Tayland | 4.346 kilometre (2.700 mi)* uzunluğunda demiryolu | Tayland Devlet Demiryolları tarafından işletilmektedir. |
| Togo | 568 kilometre (353 mi)* uzunluğunda demiryolu | |
| Tunus | 1.674 kilometre (1.040 mi)* uzunluğunda demiryolu | Ayrıca standart hat açıklıklı 471 kilometre (293 mi)* uzunluğunda demiryolu hattı da bulunmaktadır. |
| Türkiye |
|
|
| Uganda | Uganda Demiryolları Şirketi tarafından işletilen Uganda Demiryolu (İşletmede) | |
| Ukrayna |
|
|
| Vietnam |
|
|
| Yeni Zelanda | Wellington tramvayı (İşletmede) | |
| Yunanistan | Günümüzde büyük ölçüde terk edilmiş durumda olan Pire, Atina ve Mora Demiryolları, eskiden Avrupa'nın en büyük metre hat açıklıklı ağıydı. Sadece Patra'da banliyö demiryolu hizmeti ve Olympia - Katakolo turist demiryolu hâlâ bu ağı kullanmaya devam ediyor. |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Raja, K. "Complete information on Railway Gauges" [Demiryolu hat açıklıkları hakkında eksiksiz bilgi] (İngilizce). 18 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Brandon, Andrew. "The Sierra Lumber Company" [Sierra Kerestecilik Şirketi] (İngilizce). Pacific Narrow Gauge. 4 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Santamaría García, Antonio (1994). "Los ferrocarriles de uso público en Puerto Rico (1870 - 1990)" [Porto Riko'da kamu kullanımı için demiryolları (1870 - 1990)]. Revista Complutense de Historia de América (Complutense Amerika Tarihi Dergisi) (İspanyolca). Cilt 20. ss. 207-228. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Ruiz, Héctor (4 Ocak 2014). "Primera parte: Trasfondo histórico - Contexto histórico e inventario del ferrocarril en Puerto Rico, 1850 - 1953" [Birinci Bölüm: Tarihsel Arka Plan - Porto Riko'daki Demiryolunun Tarihsel Bağlamı ve Envanteri, 1850 - 1953] (İspanyolca). ss. 6-18. 12 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
- ^ Deyo, Dave (1972). "Conservando una Romántica Tradición" [Duygusal Bir Geleneği Korumak] (PDF). Railroading (İspanyolca). ss. 6-18. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.