Mehmandarovlar'ın evi
| Mehmandarovlar'ın evi | |
|---|---|
 | |
| Yerel ad | |
| Konum |  Şuşa, Azerbaycan |
| Mimar | Kerbelayı Sefihan Karabaği[1] |
Mehmandarovlar'ın evi, Şuşa'da bulunan saray tarzı tarihi bir konut kompleksidir. 18. yüzyıl Azerbaycan sivil mimarisinin en ilginç örneklerinden biridir.[2] Bir zamanlar Mehmandarovlar ailesine ait olan konut kompleksi, bir Büyük konut binası, bir Küçük konut binası ve bir aile camisinden oluşmaktadır. Kompleks taş duvarlarla çevrilidir. Mehmandarovların büyük konut binası, Sovyet döneminde Şuşa Şehir Hastanesi olarak işlev gördü. İşgalden sonra büyük bina tamamen yıkıldı. Mehmandarovların küçük konut binası, işgalciler tarafından Şuşa Tarih Müzesi olarak kullanıldı. Külliyede bulunan cami aynı zamanda mahalle camisi olarak da hizmet vermiştir. Şuşa'nın işgalinden sonra cami işgalciler tarafından Jeoloji Müzesi olarak da kullanılmıştır. Şuşa'nın 2020'de işgalcilerden kurtarılmasının ardından Mehmandarovlar'ın konak kompleksi yenileniyor.[3]
Mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Evin planı kare şeklindedir.[4] İkinci kattaki dört odadan üçü evin yan tarafındaki verandaya açılır ve oturma odası görevi gören cumbalı büyük oda özlü ana cepheye açılır.[4]
Simetri eksikliğine rağmen, evin ana cephesi parçaların uyumu izlenimi yaratırken, hafif bir cumba ve iyi tasarlanmış bir giriş portalı cepheyi tamamlıyor.[4] Binanın yan cephesinde yer alan merdiven ve ahşap veranda genel görünümünü bozmamaktadır. İyi aydınlatılmış ve zengin bir şekilde dekore edilmiş oturma odası, binanın mimarisinde özel bir yere sahiptir.[4]
Duvar resimleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Büyük konut binasının ve aile caminin iç mekanları Gambar Usta tarafından boyanmış ve Şeki Hanları sarayı'nın duvar resimlerini anımsatan resimlerle dekore edilmiştir.[5] Şuşa Tarih Müzesi, SSCB döneminde komplekse dahil olan Küçük konut binasında bulunuyordu. Mehmandaroblar'ın evinin küçük odasının panolarında Usta Kamber, başka hiçbir yerde tekrarlamadığı özgün bir motifler işlemiştir.[5]
Duvar kağıdı boyama (tekrar eden desen) esasına dayanan bu tabloda panoların kolonlarla geleneksel sektörlere ayrıldığı görülmemektedir. Buradaki zengin kompozisyon, bitki dallarında oturan çeşitli kuşları tasvir ediyor. Kompozisyon, Şeki Hanları sarayı'nın ikinci katındaki salonun nişlerindeki resimleri anımsatıyor. Açık renkler kullanılarak oluşturulan bu pano resimler, duvarın alt kısmında yer almakta ve zamanla bozulmasından dolayı (aynı odanın diğer duvar resimlerine göre) iyi bir şekilde günümüze ulaşamamıştır.[5]
Odaların dikdörtgen nişlerinde Şekihanovların evinin dekorunu anımsatan olay örgülü resimler yer almaktadır.[6] Frizlerde Şeki Hanları sarayında olduğu gibi kompozisyon ve renk bakımından stilize edilmiş çiçek desenleri vardır.[6] Evin duvar resimlerini inceleyen sanat tarihçisi N. M. Miklashevskaya belirtiyor ki, "Hem Şeki Hanları sarayındaki hem de Mehmandarovların evindeki friz görüntüleri Usta Kamber'in rehberliğinde oluşturulmuş olsa da, Mehmandarovların evinin görüntüleri daha iyi çizilmiştir. Odanın genel görüntüleri ile daha iyi bağlantılıdırlar."[6] Şeki Hanları sarayının frizinde, gerçekçi bir yorumla ana gümüş dallar çiçeklerle çevrelenmiş; Burada renkler daha açık ve çok fazla gümüş rengi kullanılmış.[6] Mehmandarovlar'ın evinde desenler koyu onda verilmiştir.[6] Frizdeki desenler panel alınlıklarında da tekrarlanmıştır.[6]
Mehmandarov'ların evinin tören salonunda, genellikle sarkıtların bulunduğu kısımda tavan boyunca uzanan ve ilginç bir frizle süslenmiş bir niş vardır. Bu friz, çiçek ve kuş kompozisyonlarından oluşan büyük madalyonlar şeklinde ilginç desenlerle süslenmiştir..[7]
Mehmandarovların evinin tavanı genel kompozisyon açısından Şeki Hanları sarayını ve Şekihanovların evinin tavanlarını andırsa da desenleri desen ve kompozisyon açısından halı motiflerine daha yakındır. Bu kompozisyonun analojisini Karabağ ekolü halı dokumacılığına özgü ortası madalyonlu ve zengin bezemeli köşe desenli halılarda görmek mümkündür.[8]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Evin iç mekanlarında Usta Kamber Karabaği tarafından boyanmış duvar ve tavan resimlerinden bölümler
-
Geyik ve nar ağacı, niş boyama. -
Kartal ve sülün, duvar resmi parçası. -
Stilize buket şeklinde pano resmi. -
-
-
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Авалов, Э. В. (1977). Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. s. 60.
- ^ Миклашевская, Н. М. (1952). Стенные росписи Азербайджана XVIII - XIX вв (Архитектура Азербайджана (очерки) bas.). Баку. s. 487.
- ^ "Mehmandarovların malikanə kompleksi ilə bağlı Mədəniyyət Nazirliyinin məlumatı" (Azerice). mct.gov.az. 28 Eylül 2021. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021.
- ^ a b c d Саламзаде 1964, s. 172
- ^ a b c Миклашевская, Н. М. (1952). Стенные росписи Азербайджана XVIII - XIX вв (Архитектура Азербайджана (очерки) bas.). Баку. s. 488.
- ^ a b c d e f Миклашевская, Н. М. (1952). Стенные росписи Азербайджана XVIII - XIX вв (Архитектура Азербайджана (очерки) bas.). Баку. s. 489.
- ^ Миклашевская, Н. М. (1952). Стенные росписи Азербайджана XVIII - XIX вв (Архитектура Азербайджана (очерки) bas.). Баку. s. 493.
- ^ Миклашевская, Н. М. (1952). Стенные росписи Азербайджана XVIII - XIX вв (Архитектура Азербайджана (очерки) bas.). Баку. s. 494.
Ek okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- Авалов, Э. В. (1977). Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм.
- Фатуллаев, Ш. С. (1970). Памятники Шуши. Баку.
- Саламзаде, А. В. (1964). Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку.