Kvamçireti Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Yıkıntılar |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Kvamçireti, Küre, Murgul |
| Koordinatlar | 41°18′18″K 41°34′57″D / 41.30500°K 41.58250°D |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Taş |
Kvamçireti Kalesi (Lazca ve Gürcüce: ქვამჩირეთის ციხე), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünde, eski adı Kvamçireti olan Geniştaş mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kvamçireti Kalesi ile kalenin bulunduğu Kvamçireti (ქვამჩირეთი) köyünün adı, Lazca taş anlamındaki "kva" (ქვა) ile geniş anlamındaki "mçire" (მჩირე) kelimelerinden türemiş olan ve "geniş taş" anlamına gelen "Kvamçire"ye (ქვამჩირე) dayanır.[1] Kvamçereti Kalesi'nin bulunduğu Murgul vadisi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu vadiyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. 1886 ve 1922 tarihli nüfus tespitleri de Murgul vadisindeki köylerin ve Kvamçireti köyünün Gürcü yerleşimleri olduğunu göstermektedir.[2][3] Bu kaleden geriye önemli ölçüde sağlam kalmış duvarlar ve bazı kalıntılar ulaşmıştır. Bunlar arasında Gürcülerin geleneksel yöntemle şarap yaptığı kvevri kalıntılarının da bulunması, kalenin Osmanlı döneminden önce, Gürcülerce inşa edilmiş olabileceğini göstermektedir.[4]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Bugünkü Küre köyünün sınırları içinde kalan Kvamçireti Kalesi, köyün 1,5 km kuzeyinde, ulaşımı zor ve 890 metre yükseklikteki kayalık bir tepede inşa edilmiştir. Bu kaleden geriye kabaca yontulmuş orta büyüklükte taşlar ve harç kullanılarak örülmüş yüksek duvarlar kalmıştır. Kvamçereti Kalesi (45 x 30 m), iki terasa yayılır. Üst kısımdaki duvarların kalınlığı 1,9 metre, yüksekliği ise 4-5 metredir. Bu duvarlar, üzerinde yükseldiği tepenin kenarları boyunca uzanır. Kalenin duvarları önemli ölçüde zarar görmüştür. Kalede oval biçimli bir sarnıç günümüze ulaşmıştır. Kalenin bu kısmında, kalenin içinde yer alan yapıların kalıntıları bulunmaktadır. Kalenin alt kısmındaki savunma amaçlı duvarlar da düz bir hat izlemez ve kayalık tepenin kenarları takip ederek, büyük ölçüde üst kısımdaki duvarlara paralel biçimde uzanır. Kale duvarları düz bir alanı üç taraftan çevreledikten sonra üst terastaki duvarla birleşir. Alt kısımdaki kale duvarları üst kısımdakine kıyasla daha incedir ve daha fazla zarar görmüştür. Bu kısımda, Gürcülerin geleneksel şarap yapımında kullandığı ve kvevri olarak adlandırdığı şarap küpü parçaları tespit edilmiştir. Kalenin yer aldığı kayanın dibinde, muhtemelen kalenin girişine ait harçlı bir duvar kalıntısı günümüze ulaşmıştır. Kalenin yakınında bulunan ve Kvamçereti’nin bir kısımını oluşturan yerleşimi köylüler “Nakalakevi” (eski kent), kaleyi de “Kvamçiret” olarak adlandırmaktadır.[5][6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti - I (Gürcüce: ჭანეთი - I), Batum, 1977, s. 55" (PDF). 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1364". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 169. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 169 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 302, ISBN 9789941478178.