Kullanıcı:Kleium/Polonya Cumhurbaşkanı
| Polonya Cumhurbaşkanı Prezydent Rzeczypospolitej Polski | |
|---|---|
 Cumhurbaşkanlığı Forsu | |
| Unvan | Sayın Cumhurbaşkanı |
| Görev süresi | 5 yıl |
| Oluşum | 11 Aralık 1922 (İlk Polonya Cumhurbaşkanlığı)
19 Temmuz 1989 (Mevcut Makam) |
| Websitesi | http://www.prezydent.pl |
Polonya Cumhurbaşkanı (Lehçe:, Kısaltma: Prezydent RP) Polonya'nın devlet başkanıdır. Yetkileri Polonya Anayasası tarafından belirlenmiş olan Cumhurbaşkanı, yürütmenin başıdır. Bu statüye ek olarak Cumhurbaşkanı belirli durumlarda parlamentoyu feshetme ve yasaları veto etme hakkına sahiptir.
Polonya'nın ilk cumhurbaşkanı olan Gabriel Narutowicz, 11 Aralık 1922'de İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanı olarak yemin etmiştir. Ulusal Meclis (Sejm ve Senato) tarafından 1921 Mart Anayasası hükümlerine göre seçilen Narutowicz, 16 Aralık 1922'de öldürülmüştür. Daha önce Józef Piłsudski , 1919 geçici Anayasası uyarınca "Devlet Başkanı" ( Naczelnik Państwa ) idi. 1926'da Piłsudski " Mayıs Darbesi " ni düzenledi, Başkan Stanisław Wojciechowski'yi devirdi ve Ulusal Meclis'e yeni bir Ignacy Mościcki seçtirdi ve böylece " Sanation rejimi" kurdu. Piłsudski'nin ölümünden önce, parlamento daha otoriter bir 1935 Nisan Anayasası'nı kabul etti (1921 Mart Anayasası'nın değişiklik prosedürlerine uygun değil). [1] Mościcki , Polonya'nın Alman İstilası'nın ardından 1939'da istifa edene kadar başkanlık görevini sürdürdü. Mościcki ve hükümeti, Mościcki'nin tutuklandığı Romanya'ya sürgüne gitti . Fransa'nın Angers kentinde, o zamanlar Senato Başkanı olan Władysław Raczkiewicz, Mościcki'nin 29 Eylül 1939'da istifasının ardından başkanlığı devraldı. [2] Fransa'nın düşüşünün ardından, cumhurbaşkanı ve sürgündeki Polonya hükümeti İngiltere'nin başkenti Londra'ya tahliye edildi. Mościcki'den Raczkiewicz'e transfer, 1935 Nisan Anayasası'nın 24. Maddesine uygundur. [3] [4] Raczkiewicz'i, sonuncusu Ryszard Kaczorowski olan sürgündeki bir dizi başkan izledi.
1944–45'te Polonya, Sovyet kontrolündeki orta doğu Avrupa'nın bir parçası oldu. Bolesław Bierut hükümetin yönetimini üstlendi ve Temmuz 1945'te uluslararası alanda devlet başkanı olarak tanındı. Senato, 1946'da Polonya halkının referandumuyla kaldırıldı. Sejm, kısmen 1921 Mart Anayasasına dayanan 1947 Küçük Anayasasını kabul ettiğinde, Bierut bu organ tarafından başkan seçildi. 1952 Polonya Halk Cumhuriyeti Anayasası başkanlık görevini ortadan kaldırana kadar görev yaptı. [5]
1989 yılında cumhurbaşkanlığını geri getiren anayasa değişikliklerinin ardından, [6] mevcut devlet başkanı Wojciech Jaruzelski göreve başladı. Polonya'nın ilk doğrudan cumhurbaşkanlığı seçiminde, Lech Wałęsa kazandı ve 22 Aralık 1990'da yemin etti. Cumhurbaşkanlığı makamı 1997'de kabul edilen Polonya Anayasasında korunmuştur; anayasa artık makamın görevleri ve yetkisi için gerekli şartları sağlıyor.
Cumhurbaşkanının Seçimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Polonya Cumhurbaşkanı, beş yıllığına hizmet etmek üzere doğrudan halk tarafından seçilir ve yalnızca bir kez yeniden seçilebilir. Anayasa hükümlerine göre Cumhurbaşkanı salt çoğunlukla seçilir. Hiçbir aday bu barajı geçmeyi başaramazsa, sırasıyla en çok ve ikinci en çok oy alan iki adayın katılımıyla ikinci tur oylama yapılır.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olarak kayıt olabilmek için, kişinin Polonya vatandaşı olması, ilk seçim turu gününde en az 35 yaşında olması ve kayıtlı seçmenlerin en az 100.000 imzasını toplaması gerekmektedir.
Görev ve Yetkileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Cumhurbaşkanı, Başbakanı seçme konusunda özgür bir seçim hakkına sahiptir, ancak pratikte, yeni bir hükümet kurma görevini, Sejm'de çoğunluğu bulunan siyasi parti tarafından desteklenen bir politikacıya verir (genellikle, her zaman olmasa da, o siyasi partinin lideridir).
Cumhurbaşkanı, yasama sürecini başlatma hakkına sahiptir. Ayrıca bir tasarıyı durdurmak için vetolarını kullanarak bunu doğrudan etkileme fırsatına da sahipler; ancak, Sejm'in yasal üye sayısının en az yarısının varlığında beşte üç çoğunluk oyu ile veto reddedilebilir (230). Cumhurbaşkanı, bir yasa tasarısını imzalamadan önce, Anayasa Mahkemesinden, uygulamada yasama süreci üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olan Anayasa ile uyumluluğunu doğrulamasını da isteyebilir.
Polonya devletinin en yüksek temsilcisi olarak, Cumhurbaşkanı uluslararası anlaşmaları onaylama ve iptal etme yetkisine sahiptir, büyükelçileri aday gösterir ve geri çağırır ve diğer devletlerin temsilcilerinin akreditasyonlarını resmen kabul eder. Başkan ayrıca en yüksek akademik unvanların yanı sıra eyalet ayrımları ve düzenleri konusunda da kararlar alır. Ayrıca merhamet hakkına da sahiptirler. Nihai mahkeme kararlarını reddedebilirler (uygulamada, Başkan bu tür kararları Adalet Bakanına danışır).
Başkan aynı zamanda Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanıdır; Genelkurmay Başkanını ve tüm hizmet kollarının komutanlarını atarlar; Savaş zamanında Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanını aday gösterirler ve genel bir seferberlik emri verebilirler. Cumhurbaşkanı, görevlerini şu büroların yardımıyla yerine getirir: Cumhurbaşkanlığı Kançılarya Dairesi, Milli Güvenlik Dairesi ve Cumhurbaşkanına Danışmanlar Kurulu.
Polonya Cumhurbaşkanı Vekili[değiştir | kaynağı değiştir]
Anayasa, Cumhurbaşkanının seçilmiş bir makam olduğunu, doğrudan seçilmiş bir başkanlık halefiyeti olmadığını belirtir. Başkan, yetkilerini ve görevlerini yerine getiremezse, Sejm Mareşali, seçimler çağrılıncaya kadar en fazla 60 gün Başkanlık yetkilerine sahip olacaktır.
10 Nisan 2010'da, Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczyński, eşi ve aralarında pek çok Polonyalı yetkilinin de bulunduğu 94 kişiyi taşıyan bir uçak, Rusya'daki Smolensk-Kuzey Havaalanı yakınlarında düştü . Kurtulan olmadı. [7] Bronisław Komorowski, olayın ardından başkanlık vekilliğini devraldı. 8 Temmuz'da Bronislaw Komorowski, cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandıktan sonra Sejm Mareşali ofisinden istifa etti. Anayasaya göre, başkan vekili daha sonra Senato'nun Mareşali Bogdan Borusewicz oldu . Öğleden sonra Grzegorz Schetyna, Sejm'in yeni Mareşali seçildi ve başkan vekili oldu. Schetyna, Komorowski'nin 6 Ağustos'taki yemin törenine kadar geçici devlet başkanı olarak görev yaptı.
Eski Cumhurbaşkanı Vekilleri:
- Bronisław Komorowski (2010)
- Bogdan Borusewicz (2010)
- Grzegorz Schetyna (2010)
Eski Cumhurbaşkanları[değiştir | kaynağı değiştir]
Polonya'da, eski başkanlar, önemli bir emekli maaşı ve özel bir ofis almanın yanı sıra, Biuro Ochrony Rz offdu görevlileri tarafından ömür boyu kişisel güvenlik korumasına da sahipler . 10 Nisan 2010'da, dönemin başkanı Lech Kaczyński ve uluslararası alanda tanınmamasına rağmen sürgündeki son cumhurbaşkanı Ryszard Kaczorowski, Polonya Hava Kuvvetleri Tu-154'ün Rusya'ya giden yolundaki kazasında öldü. [8]
Polonya'nın Eski Cumhurbaşkanları:
- Lech Wałęsa (1990 – 1995)
- Aleksander Kwaśniewski (1995 – 2005)
- Lech Kaczyński (2005 – 2010)
- Bronisław Komorowski (2010 – 2015)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Polonya cumhurbaşkanlığı seçimleri
- 1990
- 1995
- 2000
- 2005
- 2010
- 2015
- 2020
- Polonya Başbakanı
- Sürgündeki Polonya hükümeti
- Polonya devlet başkanlarının listesi
- Polonyalı hükümdarlar listesi
- Görevli listesi
- Naczelnik Państwa
- ^ "Majowa, marcowa, kwietniowa: Kto nam pisał konstytucje (The valley between the March and the April: We who wrote the constitutions)" (Lehçe). Polityki Cyfrowej. 2001. 18 October 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi., which first appeared in Garlicki, Andrzej (2001). "Kto nam pisał konstytucje: majowa, marcowa, kwietniowa". Polityka. 2001 (11): 78, 80, 82.
- ^ "Chapter 4: The government of the Republic of Poland in exile, 1945–92". The Poles in Britain 1940–2000: from betrayal to assimilation. London: Frank Cass. 2004. s. 33. ISBN 978-0-7146-5562-8.
- ^ Poland in the Second World War. Houndmills, Basingstoke, Hampshire, England: Macmillan. 1985. s. 48. ISBN 978-0-333-39258-4.
- ^ Poland in the British Parliament 1939–1945 Volume I: British guarantees to Poland to the Atlantic Charter (March 1939 – August 1941). New York: Jósef Piłsudski Institute of America for Research in the Modern History of Poland. 1946. s. 318. OCLC 312889779.
- ^ "Constitution of the Polish People's Republic". The Constitutions of the Communist World. Alphen ann den Rijn, the Netherlands: Sijthoff & Noordhoff. 1980. ss. 288–310. ISBN 978-90-286-0070-6.
- ^ "Ustawa z dnia 29 gruduia 1989 r. o zmianie Konstytucja Polski Rzeczypospolitej Ludowej (An Act of 29 December 1989 to amend the Constitution of the Polish People's Republic)". Dz.U. 1989 Nr. 75, pos 444 (Lehçe). Sejm, Government of Poland. 15 April 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Polish President Lech Kaczynski dies in plane crash ", BBC, 10 April 2010, Retrieved 10 April 2010
- ^ Kulish (10 April 2010). "Polish President Dies in Jet Crash in Russia". The New York Times. 11 April 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
[[Kategori:Polonya listeleri]] [[Kategori:Polonya cumhurbaşkanları]] [[Kategori:Ülkelerine göre cumhurbaşkanları]] [[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]