Kazım Baykal
Kazım Baykal | |
|---|---|
| Doğum | 25 Aralık 1905 Bursa |
| Ölüm | 27 Temmuz 1993 (87 yaşında) Bursa |
| Meslek | Öğretmen |
| Tanınma nedeni | Bursa'da tarihi eserlerin korunması için çabaları |
Kazım Baykal (25 Aralık 1905,[1] Bursa- 27 Temmuz 1993, Bursa), Türk öğretmen, kültür insanı, yazar.
Bursa Eski Eserleri Sevenler Derneği’ni kurarak Bursa'daki tarihî mekanları ve anıtları onarmak için önemli çabalar vermiş bir kültür insanıdır.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1905 yılında Bursa'nın Hocahasan mahallesinde doğdu. Kökleri Rusçuk'a dayanan, 1893 Harbi sırasında Bursa'ya yerleşen bir aileye mensuptur. Dedesi Hacı Osman Efendi, Bursa’da Rusçuk Camii’ni yaptıran kişidir.[2]
Kazım Baykal, öğrenimine Bursa’da başladı. 1923'te Dar'ül Hilafe Medresesi'nin lise seviyesindeki kısmından mezun oldu,[3] 1924'te Bursa Dârulmuallimin’den yeterlik diploması aldı.[1] 1927 yılında İstanbul Üniversitesi'nin İlahiyat Fakültesi'nden mezun oldu ve ertesi yıl fark derslerini vererek Felsefe bölümünü bitirdi.
37 yıl boyunca Türkiye'nin farklı şehirlerinde felsefe, tarih ve sosyoloji öğretmenliği yaptı. 1936 yılında Diyarbakır Lisesi’nde öğretmenlik yaptığı sırada Diyarbakır surlarına hayran kalmış ve tarihi abidelere ilgisi böylece ortaya çıkmıştır. Baykal'ın o dönemde emekli öğretmen Süleyman Savcı ile hazırladığı "Diyarbakır Şehri Broşürü" ,CHP Diyarbakır Halkevi tarafından 1942'de yayınlandı.
Baykal, son görev yeri olan Bursa Erkek Lisesi'ne 1945'te atandı. Tarihi eserlere ilgisi Bursa'da bulunduğu sırada yoğunlaştı. Bursa kütüphanelerinde Osmanlı kadı sicillerini inceleyerek bilgiler edindi. 20 yıl Bursa Erkek Lisesi'nde öğretmenlik yaptıktan sonra 1965'te emekli oldu.
| “ | “Bursa’yı kuran Hanibal idi, yıkımdan koruyan da Kazım Baykal oldu.” | ” |
| — Raif Kaplanoğlu | ||
Baykal, 1946 yılında Bursa'daki tarihî yapıların onarımını yapmak üzere Bursa Eski Eserleri Sevenler Derneği’ni kurdu ve ömrünün sonuna kadar başkanlığını yaptı. 47 yıl içinde 137 tarihi yapıyı dernek adına onardı, usta yetiştirdi.[4] 1940'larda Süleyman Çelebi’nin a Çekirge semtindeki türbesinin onarımı, İsabey Cami’nin ve Timurtaş Paşa mezarının yıkımdan kurtarılması, Koza Han içinde mescidin onarılması, Irgandı Köprüsü'nün canlandırılması için girişimleri, Bursa’nın simgesi haline gelmiş anıtsal ağaçların koruma altına alınması, Bursa'nın tarihi eserleri adına yaptığı çalışmalardandır.
Bursa'nın eski eserleri ve onarımlarına dair yazılarını 1953-1974 yılları arasında Bursa Hakimiyet gazetesinde yayımlayan Baykal, İran, Afganistan, Hindistan'a, Avrupa kentlerine seyahat etmiş, gezilerini Bursa Hakimiyet'te yazı dizisi şeklinde anlatmıştır.[1]
Baykal, liseler için yazdığı "Sosyoloji-Mantık" kitaplarından "Hac Kılavuzu" başlıklı çalışmasına, Bursa Belediyesi'nin tarihine ilişkin eserinden, Eski Eserleri Sevenler Kurumu'nun çalışmalarına dair broşürlere kadar birçok kitap ve broşür hazırladı. İlk baskısı 1950'de yapılan Bursa ve Anıtları adlı kitap ile Ulu Cami adlı kitabı en önemli iki eseridir.
1992’de kendisine Uludağ Üniversitesi tarafından fahri doktor ünvanı verildi. 1993 yılında öldü.
Anısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazım Baykal'ın adı, 1993 yılında Bursa'da bir caddeye verilmiştir.[2] Bursa Erkek Lisesi bahçesine bir büstü dikilmiştir.[1]
Kazım Baykal adı ayrıca 2017'de Bursa'da bir liseye verilmiştir; okul 2019 - 2020 Eğitim yılından itibaren Nursel Çağlar Anadolu Lisesi olarak eğitime devam eder.[5]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Tarihte Bursa Yangınlan (1948)
- Bursa Anıtları (İstanbul, 1950)
- Ulucami (İstanbul, 1950)
- İslamiyetle Yeni İçtihadlara Doğru (Bursa, 1966)
- 2000 Yıllık Bursa’nın Belediyesi (Bursa, 1976)
- Hikmet-i Teşri (İslam Dininin Emir ve Yasakları) (Bursa 1983)
- Hac Kılavuzu
- Süleyman Çelebi ve Mevlid (Bursa, 1999)
- Diyarbekir Şehri
- Türk Tarihinde Diyarbakır
- Liseler İçin Sosyoloji
- Liseler İçin Mantık
- Felsefe ve Bilimler Tarihi
- Ahlak Felsefesi Tarihi
- Atatürk’ün Hayatı Memleket ve Millete Yaptığı En Büyük Hizmetleri.
- Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu Onarımları
- Bursa'nın Köprüleri
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Bayramoğlu, Kerim (19 Nisan 2022). "Bursa'ya Adanmış Bir Ömür: Kazım Baykal". Bursasehrengiz.com. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
- ^ a b "Kazım Baykal". www.bursadakultur.org. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
- ^ Öcak, Mustafa (2009). "Dar'ul-Fünun İlahiyat Fakültesinin Öğretim Süresi Ders Programı ve Mezuniyet Belgesi Örnekelri" (PDF). Darülfünun İlahiyat Sempozyumu 18-19 Kasım 2009 Tebilğleri. 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
- ^ Özdemir, Şifa Nezaket. "Kâzım Baykal Kaynakçası". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
- ^ "Kazım Baykal Kimdir". ncaglar.meb.k12.tr. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.[ölü/kırık bağlantı]