Kalan Minaresi
 2003'te Kalan Minaresi | |
| Dosya:Uzbekistan | |
| Diğer adı | Minâra-i Kalân, Kalon Minor, Poi-Kalan Minaresi[1] |
|---|---|
| Konum | Buhara, Özbekistan |
| Bölge | Buhara ili |
| Koordinatlar | 39°46′33″K 64°24′51″D / 39.77583°K 64.41417°D |
| Tür | Minare, anıt |
| Parçası | Po-i-Kalan Külliyesi'nin bir parçası |
| Çap | Tabanda 9 m, tepede 6 m çapında |
| Yükseklik | 45.6m (149.6ft), Uç 48 m |
| Tarihçe | |
| Kurucu | Arslan Han Muhammad, Karahanlılar |
| Malzeme | tuğla |
| Kuruluş | 1127 |
| Devir(ler) | Batı Karahanlı Hanedanı |
| Kültür(ler) | İslam |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | ii, iv, vi |
| Belirleme | 1993 (29. oturum) |
| Referans no. | 602 |
| Ülke |  Özbekistan |
| Bölge | Orta Asya |
Kalan Minaresi (Farsça: مناره کلان, Tacikçe: Minâra-i Kalân, Kalon Minor[2]) Buhara, Özbekistan'daki Po-i-Kalan Cami kompleksinin minaresi ve şehrin en önemli simgelerinden biridir.
Bako tarafından tasarlanan minare, Müslümanları günde beş kez namaz kılmaya çağırmak için Karahanlı hükümdarı Muhammed Arslan Han tarafından 1127'de inşa edildi. Daha eski bir kule tamamlanmadan yıkıldı. Yukarı doğru daralan dairesel pişmiş tuğla kule şeklinde yapılmıştır. 45.6 metre (149.61 ft) yüksekliğinde (tepesi dahil 48 metre), tabanda 9 metre (29.53 ft) ve tepede 6 metre (19.69 ft) çapındadır.
SKulenin içinde tepeye ulaşmayı sağlayan sarmal bir merdiven bulunmaktadır. Kule tabanı, hem düz hem de çapraz olarak yerleştirilmiş tuğlalardan yapılmış dar süslemelere sahiptir.[3] Şayak üzerinde kitabe bulunan mavi bir cila ile kaplıdır.
Savaş zamanlarında, savaşçılar düşmanları gözlemek için minareyi gözetleme kulesi olarak kullandılar.[4]
Yapımından yaklaşık yüz yıl sonra, kule Cengiz Han'ı o kadar etkiledi ki, etrafındaki tüm yapılar adamları tarafından yok edildiğinde onu bırakmalarını emretti.[5] Ölüm Kulesi olarak da bilinir, çünkü yirminci yüzyılın başlarına kadar suçlular tepeden atılarak idam edilirdi. 1938'de şehre gizli bir ziyaret yapan Fitzroy Maclean, anıları Doğu Yaklaşımları'nda şu notu düşmüştür: "1870'ten önceki yüzyıllar boyunca ve yine 1917-1920 arasındaki sıkıntılı yıllarda, adamlar, onu taçlandıran incelikle süslenmiş galeriden ölüme gönderilirdi."[6]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı tarihi kaynaklara göre, Kalan Minaresi'nin inşasından önce alanda başka küçük bir minare vardı. Zaman içinde yıkılan bu küçük minarenin yerine yeni minarenin inşasına karar verildi.[7]
Minare, Buhara'nın Karahanlı Devleti'nin bir parçası olduğu 1127'de (XII yüzyıl) inşa edilmiştir. İnşaatın başlatıcısı, kentsel gelişimi ile tanınan Karahanlı hanedanı hükümdarı Arslan Han Muhammed idi. Yapının başlatıcısı olarak adı minarenin kemerlerinden birine işlenmiştir. Minarenin mimarı, daha sonra minarenin 45 metre yanına defnedilen gömülen Bako Usta'ydı . Mimarın vasiyetinde, eğer minare bir gün yıkılacak olursa mezarının baş ucuna düşmesi nedeniyle mezarının düşme noktasına kazılmasını vasiyet etmişti. Efsaneye göre, minarenin temelini kaymaktaşı ve deve sütünden atan usta inşaatçı bir süre ortalıktan kayboldu, aradan iki yıl geçtikten sonra, temel dayanıklı hale geldiğinde minareyi tamamlamaya girişti.[7]
Minare çeşitli dönemlerde çeşitli işlevler yerine getirdi. Bir dönem bir gözlem kulesi olarak kullanıldı, bir dönem dini bir işlev gördü, özellikle minarenin yanında bulunan Kalan Camii için ezan okunması amacıyla kullanıldı. Ayrıca, en yakın bölgedeki sakinlere, hükümdarların kararnamelerini ve diğer olayları duyurmak için kullanıldı.[7]
1924 yılında duvarın küçük bir kısmı ve minarenin mukarnasları restore edilmiştir. 1960 yılında Ochil Bobomurodov'un katkılarıyla, minarenin temelinin yer aldığı yeraltı kısmı onarılmış ve güçlendirilmiştir. 1997 yılında, Buhara'nın kuruluşunun 2500. yıl dönümünde, minare en iyi ustalar tarafından iyice elden geçirildi ve restore edildi. Sonraki yıllarda minarede küçük restorasyon çalışmaları da gerçekleştirildi.[7]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Poi-Kalan Külliyesi'nin bir parçası: Kalan Camii ve Minaresi -
Poi-Kalan Manzarası: Kalan Camii ve Minaresi ile Miri-Arab Medresesi -
Eski Buhara bölümünün görünümünü -
Minarenin dış duvarları -
Kalan Minaresi, 1913. Wilhelm Harteveld fotoğrafı -
İç merdiven
_(5658826884).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Historic Centre of Bukhara". unesco.org. 27 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "Kalon Minaret". lonelyplanet.com. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018.
- ^ "www.advantour.com/uzbekistan". 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020.
- ^ Michell, G. 1995. Architecture of the Islamic World. London: Thames and Hudson, 259
- ^ Lonely Planet Central Asia. Lonely Planet Publications. 2010. ISBN 1-86450-296-7.
- ^ Eastern Approaches. Jonathan Cape. 1949.
- ^ a b c d НЭУ & 2000—2005.