Kadir Cangızbay

Kadir Cangızbay
Doğum	1947 İstanbul
Ölüm	22 Temmuz 2023 (76 yaşında)
Milliyet	Türk
Eğitim	Saint Joseph Lisesi ve Hacettepe Üniversitesi
Meslek	sosyolog

Kadir Cangızbay (1947, İstanbul - 22 Temmuz 2023), Türk sosyolog ve anarko-sosyalist. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi

Saint Joseph Lisesi'ni bitirdi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü'nde eğitim aldı.(1967-1972) Mezuniyet tezini Köy Enstitüsü Mezunu İki Yazarın Romanları Üzerine Bir Edebiyat Sosyolojisi Denemesi adı ile Mahmut Makal ve Fakir Baykurt'un romanlarındaki toplumsal olgular üzerine verdi. İki yıl sosyoloji öğretmenliği yaptıktan sonra 1974'te AİTİA'ne asistan olarak girdi ve aynı akademide Kavramsal Bir Yapı Olarak Özyönetim adlı doktorasını verdi. 12 Eylül 1980 Darbesi'ni ve YÖK'ü protesto için uzun yıllar doçentlik ve profesörlük sanı almayı reddetti. 1989'da Doçent, 1996'da Profesör oldu. Prof. Dr. Kadir Cangızbay halen aynı yerde şimdiki adı ile Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nde Kamu Yönetimi bölümünde öğretim üyesi iken 2014 yılında emekli edilmiştir.

Kadir Cangızbay gençlik yıllarında Fikir Kulüpleri kurucularından bir olmasına rağmen savunduğu fikirler yüzünden oportünist olmakla suçlanmış ve kulüpten uzaklaştırılmıştır. Cangızbay'ın etkilendiği düşünürler arasında Cemil Meriç, Saint Simon, Auguste Comte, Gurvitch, Karl Marx, Engels, Pierre-Joseph Proudhon, Mihail Bakunin ve Lev Troçki gibi düşün ve siyaset adamları yer almaktadır.

Kadir Cangızbay Türkiye'de özyönetimi ve anarko-komünizmi bilimsel bir kavram olarak ele alan ilk sosyalist ve sosyologdur. Cangızbay'a göre, sosyalist devrim sonuçları itibarıyla ne komünizmi ne de anarşizmi tam manası ile oluşturabilecek güçte değildir; sistem kendisinden önceki otoriteryen söylemi ideolojik olarak içinde barındıracağından kurulacak ara rejimler otoritenin devamı olacak ve saf devrimci bir süreçten geçmediği için, kurulacak yeni rejime de otoriteryen olacaktır; böylece, sosyalist devrim salt devletçi bir zihniyetin egemenliği altında doğacaktır. Bu, ancak devrimin otoriteyi ortadan kaldırarak ara rejimi özyönetim modeli üzerine inşa edip, her türlü sınıfsal ve kültürel aidiyetin kabul edilebilir olduğu bir ortamda şekillenen özyönetimin kurulmasıyla mümkün oldu. Cangızbay, Sosyalizm ve Özyönetim Sosyalist Realiteden Reel Sosyalizme adlı kitabında bu konuyu derinlemesine bir açıklık kazandırmaya çalışır.

Cangızbay, sosyoloji ve siyaset felsefesinin yanı sıra, modernite ve postmodernite, Türk ulusal kimliğinin inşası, Türkiye'de korporatizm ve komprodor rejimin oluşumu üzerine de çalışmaktadır. Cangızbay pek çok eserinde Türkiye Devletini ve resmi ideolojiyi eleştirerek, tartışmaya açar.

Cangızbay'ın Doğu Batı, Birikim, Türkiye Günlüğü ve Toplum ve Bilim gibi dergilerde çok sayıda makalesi yayımlamıştır.Kadir Cangızbay halihazırda Türkiye'de sosyoloji üzerine teori üreten ve anarşizm üzerine en çok eser veren düşün ve bilim insanıdır. Kadir Cangızbay Birgün gazetesinde köşesinde yazmaya devam etti.

Kadir Cangızbay, 22 Temmuz 2023'te 76 yaşında hayatını kaybetti.

Kitapları

• Sosyoloji ve Felsefe, Gurvitch (çeviri ve derleme),
• Özgürlüğün Bilimi, Gurvitch Sosyolojisi (çeviri-derlerme),
• Siyaset-ötesi Toplum,
• Komprador Rejimin Anatomisi,
• Sosyolojiler değil Sosyoloji,
• Sosyolojik Praksis,
• Gurvitch, Sosyoloji ve Felsefe,
• Hiç kimsenin Cumhuriyeti,
• Çok-hukukluluk, Laiklik ve Laikrasi,
• Globalleş(tir)me Terörü,
• Sosyalizm ve Özyönetim.

Ayrıca bakınız

• Türkiye'de anarşizm

Dış bağlantılar

• BirGün gazetesi köşe yazıları