Hyperion ön-süperkümesi
| Hyperion ön-süperkümesi | |
|---|---|
 Hyperion'un gerçek verilere dayanan görselleştirmesi | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Altılık |
| Sağ açıklık (α) | 10sa 6d |
| Dik açıklık (δ) | 2,3° |
| Büyük eksen (a) | 150 Mpc (489 Mly) |
| Küçük eksen (b) | 60 Mpc (196 Mly) |
| Özellikler | |
| Kırmızıya kayma (z) | 2,45 |
| Bağlanma kütlesi (U) | 4,8×1015 M☉ |
Hyperion ön-süperkümesi, evrenin şu anki yaşının %20'sinde görülen ve Samanyolu'nun 5.000 katı kütleye sahip, bilinen en büyük ve en erken dönemdeki ön-süperkümedir. 2018 yılında Şili'deki Very Large Telescope ile gözlenen 10.000 gök cisminin kırmızıya kaymalarının analizi sonucunda keşfedilmiştir.
Keşif[değiştir | kaynağı değiştir]
Keşif, 2018 sonlarında duyuruldu.[1][2] Olga Cucciati liderliğindeki keşif ekibi, hesaba dayalı astrofizik yöntemlerini ve astrobilişimi kullandı. İstatistiksel teknikler, görülebilir yapıların kütleçekimsel etkileşimini (virializasyon) ilişkilendirmek için iki boyutlu bir Voronoi mozaiği kullanılarak büyük gökada kırmızıya kayma veri kümelerine uygulandı.
Korelasyon, Şili'deki Very Large Telescope'un VIMOS (Görünür Çoklu Obje Spektrografı) cihazını kullanan VIMOS-VLT Deep Survey (VIMOS-VLT Derin Araştırması) adı verilen bir gökyüzü araştırmasında[3] ve daha az ölçüde diğer araştırmalarda yakalanan kırmızıya kayma verilerine dayanıyordu. 3.822 gök cismi (gökada) için spektroskopik kırmızıya kayma verileri seçildi.[4]
Keşif, Eylül 2018'de Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.[3]
Fiziksel tanımlama[değiştir | kaynağı değiştir]
Yapının kütlesi 4,8 × 1015 güneş kütlesi (Samanyolu kütlesinin yaklaşık 5.000 katı[5]) olarak tahmin ediliyor ve 60 Mpc × 60 Mpc × 150 Mpc (196 Mly × 196 Mly × 489 Mly) boyutlarında uzandığı düşünülüyor.[6][7] Altılık takımyıldızı içindeki iki derece karelik Kozmik Evrim Araştırması (Cosmic Evolution Survey, COSMOS) alanında yer almaktadır.[3] Hyperion'un kırmızıya kayması z = 2,45'tir[6] ve bu da onun Dünya'dan 11 milyar ışık yılı uzakta olduğunu gösterir, yani Evrenin şu anki yaşının %20'sinden daha az bir zamanda var olmuştur.[8] Sonuç olarak yapının, "Sloan Büyük Duvarı veya Başak Süperkümesi'ni oluşturan süperkümeler gibi yerel evrendeki devasa yapılara benzer bir şeye dönüşmesi bekleniyor".[9]
Kozmolojide kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Süperküme, içindeki görülebilir cisimler ile bunların hesaplanan kütleçekimsel bağlanma enerjileri arasındaki uyumsuzlukla kanıtlandığı üzere karanlık madde içermektedir. Evrenin erken dönemlerinden kalma bir kalıntı olarak karanlık madde verileri kozmolojik teorileri test etmek için kullanılabilir.[7] 2018 yılındaki makale yazarlarının belirttiği gibi, "yüksek kırmızıya kaymada devasa/karmaşık ön-kümelerin tanımlanması, Lambda-CDM modelinin karanlık madde simülasyonları hakkında kısıtlamalar getirmek için faydalı olabilir".[10]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Vaşak Süperkümesi, kırmızıya kayma z= 1,26-1,27 (mesafe veya oluşum zamanı) için eski rekor sahibi olan süperküme.
- CL J1001+0220, 2016'dan beri z= 2,5 ile rekor sahibi olan gökada kümesi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Katherine Hignett (17 Ekim 2018), "Astronomers Find Largest Galaxy Proto-supercluster", Newsweek, 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024 – MSN vasıtasıyla
- ^ Largest Galaxy Proto-Supercluster Found – Astronomers using ESO's Very Large Telescope uncover a cosmic titan lurking in the early Universe, Avrupa Güney Gözlemevi (ESO), 17 Ekim 2018, Science Release eso1833, 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Ekim 2018
- ^ a b c Doris Elin Salazar (17 Ekim 2018). "Meet Hyperion: Colossal Supercluster in the Early Universe". Space.com. 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2024.
- ^ Cucciati et al. 2018, s. 3.
- ^ Don Lincoln (21 Ekim 2018), This 'supercluster' of galaxies lets us peek into the universe's past, CNN, 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024
- ^ a b Cucciati et al. 2018, s. 1.
- ^ a b Nicole Mortillaro (17 Ekim 2018), Astronomers find most massive structure in the early universe: Proto-supercluster may contain thousands of galaxies, CBC, 22 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024
- ^ Natalia A. Ramos Miranda (17 Ekim 2018), "Scientists in Chile unveil 'A Cosmic Titan' cluster of galaxies", Reuters, 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2024
- ^ "Astronomers Find A Cosmic Titan In The Early Universe", Keck Observatory News (website), Kamuela, Hawaii: W. M. Keck Gözlemevi, California Association for Research in Astronomy, 19 Ekim 2018, 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Kasım 2018
- ^ Cucciati et al. 2018, s. 17.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Cucciati, O.; Lemaux, B. C.; Zamorani, G.; Le Fèvre, O.; Tasca, L. A. M.; Hathi, N. P.; Lee, K.-G.; Bardelli, S.; Cassata, P.; Garilli, B.; Le Brun, V.; MacCagni, D.; Pentericci, L.; Thomas, R.; Vanzella, E.; Zucca, E.; Lubin, L. M.; Amorin, R.; Cassarà, L. P.; Cimatti, A.; Talia, M.; Vergani, D.; Koekemoer, A.; Pforr, J.; Salvato, M. (2018). "The progeny of a cosmic titan: A massive multi-component proto-supercluster in formation at z = 2.45 in VUDS". Astronomy & Astrophysics. Cilt 619. ss. A49. arXiv:1806.06073 $2. Bibcode:2018A&A...619A..49C. doi:10.1051/0004-6361/201833655.
İlave okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- Douglas Heaven (17 Ekim 2018), "Cosmic supercluster is largest object ever seen in the early universe", New Scientist (İngilizce)
- Alison Klesman (18 Ekim 2018), "Astronomers discover a galaxy supercluster growing in the early universe – This titanic group of galaxies was already forming just 2.3 billion years after the Big Bang.", Astronomy.com (İngilizce)
