Hipsometri

Hipsometri (Yunanca: ὕψος^[1] hupsos "yükseklik" ve,μέτρον metron)^[2] "ölçü" anlamına gelmektedir ve arazi yüksekliğinin (rakımını) ölçümüdür(ortalama deniz seviyesine göre). Batimetre ise su altı basıncının değişimini ölçmeye yarayan alete denir. Yeryüzünde, yükselmeler pozitif veya negatif yönlü hareketlerle (deniz seviyesinin altında) değerler alabilirler. Kıtalar ve okyanuslar arasındaki karşıtlık nedeniyle çift yönlüdür. Bu güneş sistemi içindeki diğer gezegenlerde, bu bedenler üzerindeki okyanusların eksikliği nedeniyle yükselmeler tipik olarak tek modludurlar.

Hipsometre ile ölçülür. Hipsometrik denklem ile formüle edilmiştir.

Hipsometrik eğri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hipsometrik eğri yükselti basamaklarının alansal dağılışı sebebiyle oluşmaktadır. Hipsometrik bir eğri, coğrafi alanda bulunan yüksekliklerin histogramik fonksiyonudur. Manzaralar arasında hipsometrik eğrilerde farklılıklar ortaya çıkmaktadır çünkü peyzajı şekillendiren jeomorfik etkenler farklı olabilmektedir. Ayrıca boyutsal olmayan hipsometrik eğrilerde, bir hidrolog veya jeomorfoloğa havzaların benzerliğini gözlemlemek için yol sağlayabilir.

Hipsometrik eğri bir yerin yükseklik dağılımını gösterir. Hipsometrik eğrilerin içeriğinde alan ve yükseklik, toplam alan ve toplam yüksekliğin bir fonksiyonu olarak hesaplanmaktadır. Hipsometrik integral, hipsometrik eğrinin şeklinin bir özet ölçüsüdür. Bu konuyla ilgili yazıda Arthur Strahler, farklı hipsometrik ilişkilere uyacak üç kural içeren bir hipsometrik eğri kuralı önerdi.^[3]

$y=\left[{\frac {d-x}{x}}\cdot {\frac {a}{d-a}}\right]^{z}$

Burada gözüktüğü üzere A,d,z denklemlerdir . İki boyutlu peyzaj modellerini sonraki araştırmalarda kullanarak, genel uygulanabilirliği ve hipsometrik eğrinin ölçeğe bağlı olarak başa çıkma kabiliyetini sorgulamaktadır.^[4]

Hipsometrik integral, hipsometrik eğrinin altında kalan toplam alan olmakla birlikte, hipsometrik eğrinin karakterize etmeyi sağlayan bir yöntemdir. Hipsometrik integral, ortalama ve minimum yükseklik arasındaki farkın, maksimum ve minimum yükseklik arasındaki farka oranlanmasıyla elde edilmektedir.^[5]^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ "A Greek-English Lexicon, on Perseus". ETİMOLOJİ. Henry George Liddell, Robert Scott,. 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "A Greek-English Lexicon, on Perseus". ETİMOLOJİ. Henry George Liddell, Robert Scott. 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Strahler, Arthur N. (1952). "Makale". Hypsometric (area-altitude) analysis of erosional topography. ss. 1117-1142. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ G., Hancock (1998). "MAKALE". Revisiting the hypsometric curve as an indicator of form and process in transport‐limited catchment. ss. 611-623. 6 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ TECTONIC GEOMORPHOLOGY OF ISTANBUL (NW TURKEY), Emre ÖZŞAHİN
^ "Makale" (PDF). İSTANBUL’UN TEKTONİK JEOMORFOLOJİSİ (KB TÜRKİYE). Emre ÖZŞAHİN. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

Genel

Akar, İrfan. "İstanbul Üniversitesi Ede. Fak. Coğrafya Bölümü, Beyazıt, İstanbul". Jeomorfoloji Analizlerinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Kullanımı: Kasatura Körfezi Hidrolojik Havzası Örneği. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
"Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi" (PDF). Vedat Avcı. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
"JEOMORFOLOJİK İNDİSLER". 31 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
"Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi" (PDF). TECTONIC GEOMORPHOLOGY OF GANOS MOUNT AND ITS SURROUNDINGS (TEKIRDAG). Emre Özşahin. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
"Mangalore Üniversitesi, Deniz Jeolojisi Bölümü,Hindistan". Hypsometric analysis of Kali River Basin, Karnataka, India, using geographic information system. Jayappa,Markose, Vipin Joseph. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
"DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ". KEMALPAŞA HAVZASINI KONTROL EDEN HOLOSEN DÖNEMİ AKTİF FAYLARININ JEOLOJİK, JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ ve KİNEMATİK ANALİZİ, GEDİZ GRABENİ GÜNEYBATI KOLU, BATI ANADOLU. Çiğdem Tepe. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1] "A Greek-English Lexicon, on Perseus". ETİMOLOJİ. Henry George Liddell, Robert Scott,. 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] "A Greek-English Lexicon, on Perseus". ETİMOLOJİ. Henry George Liddell, Robert Scott. 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:0-3] Strahler, Arthur N. (1952). "Makale". Hypsometric (area-altitude) analysis of erosional topography. ss. 1117-1142. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:1-4] G., Hancock (1998). "MAKALE". Revisiting the hypsometric curve as an indicator of form and process in transport‐limited catchment. ss. 611-623. 6 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] TECTONIC GEOMORPHOLOGY OF ISTANBUL (NW TURKEY), Emre ÖZŞAHİN

[emre_özşahin-6] "Makale" (PDF). İSTANBUL’UN TEKTONİK JEOMORFOLOJİSİ (KB TÜRKİYE). Emre ÖZŞAHİN. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]