Emilim (deri)

Deri emilimi, maddelerin deri yoluyla vücuda girebildiği bir yoldur. Soluma, yutma ve enjeksiyon ile birlikte, deriden emilim yolu, ilaç uygulamalarında kullanılabildiği gibi bu yolla zehirli (toksik) maddelere de maruz kalınabilir. Maddelerin deri yoluyla emilimini etkileyen en önemli etmenler, madde konsantrasyonu, temas süresi, ilacın çözünürlüğü ve cildin veya vücudun maruz kalan bölümünün fiziksel durumu olarak bildirilmiştir.

Emilimi etkileyen faktörler[değiştir | kaynağı değiştir]

Soluma, yutma ve enjeksiyonla birlikte, dermal absorpsiyon (deri emilimi) ilaçlar da dahil olmak üzere biyoaktif maddeler için bir maruz kalma yoludur.^[1] Maddelerin deri yoluyla emilimi bir dizi faktöre bağlıdır:

Konsantrasyon
Molekülün moleküler ağırlığı^[2]
Maruziyet süresi
İlacın çözünürlüğü
Cildin fiziksel durumu
Derideki kıl miktarı da dahil olmak üzere vücudun açıkta kalan kısmı

Genel olarak, kimyasalların deri yoluyla emilim hızı en hızlıdan en yavaşa doğru aşağıdaki şemayı takip eder: Skrotal > Alın > Koltukaltı ≥ Saç Derisi > Sırt = Karın > Avuç içi = ayak yüzeyinin altı.^[3]

Deri yoluyla emilebilmesi için bir kimyasalın epidermis, bezler veya saç foliküllerinden geçmesi gerekir. Ter bezleri ve saç kökleri toplam cilt yüzeyinin yaklaşık yüzde 0.1 ila 1.0'ını oluşturur.^[1] Küçük miktarlarda kimyasallar, bezler veya kıl folikülleri yoluyla vücuda hızla girebilse de, esas olarak epidermis yoluyla emilirler. Kimyasallar, kan dolaşımına veya lenf dolaşımına girebilecekleri ve vücudun diğer bölgelerine dolaşabilecekleri dermise girmeden önce epidermisin yedi hücre katmanından geçmelidir. Toksinler ve toksik maddeler, pasif difüzyon yoluyla katmanlar arasında hareket edebilir. Stratum corneum, epidermisin en dış tabakasıdır ve bir ajanın emiliminde hız sınırlayıcı bariyerdir.^[3] Böylece, bir şeyin bu daha kalın dış tabakadan ne kadar hızlı geçtiği, genel emilimi belirler. Stratum corneum öncelikle lipofilik kolesterol, kolesterol esterleri ve seramidlerden oluşur. Böylece yağda çözünen kimyasallar, tabakayı daha hızlı geçer ve dolaşıma girerler ancak, hemen hemen tüm moleküller, asgari bir dereceye kadar nüfuz eder.^[4]^[5] Uçucu Organik Bileşikler, Toplam Trihalometanlar, florür ve dezenfektanlar gibi belediye sularındaki ve diş ürünlerindeki kimyasalların emilmesi, çevresel sağlık tehlikelerine önemli bir maruz kalmadır.^[6]^[7]^[8]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Eaton, DL and Klaassen Curtis D. Principles of Toxicology. in Cassarett & Doull's Toxicology, The Basic Science of Poisons. 5th edition. 1996. McGraw-Hill.
^ Bos (2000). "The 500 Dalton rule for the skin penetration of chemical compounds and drugs". Exp. Dermatol. 9 (3): 165-9. doi:10.1034/j.1600-0625.2000.009003165.x. PMID 10839713.
^ ^a ^b Baynes, RE and Hodgson E. Absorption and Distribution of Toxicants. in Chapter 6 of A Textbook of modern toxicology. 3rd edition. 2004, John Wiley & Sons, Inc.
^ Morganti, P., Ruocco, E., Wolf, R., & Ruocco, V. (2001). "Percutaneous absorption and delivery systems." Clin Dermatol. 19: 489-501.
^ Hood (2005). "Tap Water and Trihalomethanes: Flow of Concerns Continues". Environmental Health Perspectives. 113 (7): A474. doi:10.1289/ehp.113-a474. PMC 1257669 $2.
^ Jaccobson (1992). "Fluoride Uptake and Clearance from the Buccal Mucosa following Mouthrinsing". Caries Res. 26 (1): 56-58. doi:10.1159/000261428. PMID 1568238.
^ Gabler (1968). "Absorption of fluoride through the oral mucosa of rats". Arch Oral Biol. 13 (6): 619-623. doi:10.1016/0003-9969(68)90140-4. PMID 5244286.
^ Brown (1984). "The role of skin absorption as a route of exposure for VOCs in drinking water". Am. J. Public Health. 74 (5): 479-84. doi:10.2105/AJPH.74.5.479. PMC 1651599 $2. PMID 6711723.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cilt Maruziyetleri ve Etkileri, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri
EDETOX veritabanı 12 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
DSÖ, Çevre Sağlığı Kriterleri 235, Dermal Emilim 24 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konut Maruz Kalma Değerlendirmesi için EPA 2012 Standart Operasyon Prosedürleri (SOP'ler) 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Franz hücrelerinin açıklaması 12 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
[1] 15 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Eaton-1] Eaton, DL and Klaassen Curtis D. Principles of Toxicology. in Cassarett & Doull's Toxicology, The Basic Science of Poisons. 5th edition. 1996. McGraw-Hill.

[2] Bos (2000). "The 500 Dalton rule for the skin penetration of chemical compounds and drugs". Exp. Dermatol. 9 (3): 165-9. doi:10.1034/j.1600-0625.2000.009003165.x. PMID 10839713.

[Baynes-3] Baynes, RE and Hodgson E. Absorption and Distribution of Toxicants. in Chapter 6 of A Textbook of modern toxicology. 3rd edition. 2004, John Wiley & Sons, Inc.

[4] Morganti, P., Ruocco, E., Wolf, R., & Ruocco, V. (2001). "Percutaneous absorption and delivery systems." Clin Dermatol. 19: 489-501.

[5] Hood (2005). "Tap Water and Trihalomethanes: Flow of Concerns Continues". Environmental Health Perspectives. 113 (7): A474. doi:10.1289/ehp.113-a474. PMC 1257669 $2.

[6] Jaccobson (1992). "Fluoride Uptake and Clearance from the Buccal Mucosa following Mouthrinsing". Caries Res. 26 (1): 56-58. doi:10.1159/000261428. PMID 1568238.

[7] Gabler (1968). "Absorption of fluoride through the oral mucosa of rats". Arch Oral Biol. 13 (6): 619-623. doi:10.1016/0003-9969(68)90140-4. PMID 5244286.

[8] Brown (1984). "The role of skin absorption as a route of exposure for VOCs in drinking water". Am. J. Public Health. 74 (5): 479-84. doi:10.2105/AJPH.74.5.479. PMC 1651599 $2. PMID 6711723.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]