Derviza
Derviza, Güz Bayramı veya Bereket Bayramı, Kırım Tatarları'nın 23 Eylül (Ekinoks) civarı bağbozumu zamanında kutlanan millî bayramıdır. Kırım'da ortaya çıkan bu bayram, diasporadaki Tepreş'ten farklı olarak Kırım'daki tüm halkı toplamayı amaçlayan millî bir bayram halini almıştır.
Derviza tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Birinci Kırım Dervizası 1923 senesinde Sudak Bölgesi'nin Kutlak Köyü'nde yapıldı. Bu Derviza'ya Kırım'ın her köşesinden katılanlar oldu. Derviza'nın açılışını Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Başbakanı Veli İbrahim yaptı. Kırım'ın en meşhur oyuncusu Hayri Emirzade de kendi oyunu ile Derviza'yı güzelleştirmişti.
İkinci Kırım Dervizası 1924 yılında yine Veli İbrahim'in heyecanlı konuşması ile başlayan, Kırım'ın en büyük köyü sayılan Üsküt'te yapıldı.
Derviza, Kırım Tatarları sürgüne uğradıktan sonra da kutlandı. 1968 yılında Taşkent'in yakınındaki Çirçik şehrinde büyük bir Derviza yapıldı. Aynı şehirde ikinci bir Derviza yapılmak istense de polisler ve Kızılordu askerlieri Kırım Tatarları'nın bir araya gelmesini engellemek için itfaiye araçları ile halkı dağıttı, karşı çıkanları dövdü ve hapse kapadı.
Kırım Tatarları vatanları Kırım'a kitlevi dönüşlerinin ardından 1990 yılında Büyük Özenbaş "I. Gözaydın Vatan Dervizası" geçirildi, buraya Kırım'ın her yerinden, vatanlarına dönmüş Kırım Tatarları'nın hemen hemen tamamı katıldı.
Bugün Derviza Kırım'da kutlanmakta olup Kırım diasporasında görülmemektedir.
Derviza etkinlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Derviza çerçevesinde milli kuşak güreşi, at yarışı (at çapısı), salıncak, şarkılar (yırlar), oyunlar, çeşitli kitlevi eğlenceler, yarışmalar, ödüllendirmeler, yiyecek - içecek, maniler (çınlar) söylemek, ağır hava ve kaytarma oynamak gibi etkinlikler yapılır.
Günümüzde Derviza kuşak güreşinin yanı sıra konserler, tiyatro gösterileri, şiir dinletileri, resim ve el sanatları sergileri, Kırım Tatar yemekleri ikramı ile zenginleştirilerek bir festival şeklini almıştır.
Dervizalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1923 - Sudak Bölgesi Kutlak Köyü
- 1924 - Aluşta Bölgesi Üsküt Köyü
- 1968 - Özbekistan'ın Çirçik Şehri
- 1990 - Bahçesaray Bölgesi Büyük Özenbaş Köyü (I. Gözaydın Vatan Dervizası)
- 2004 - Gözleve (16 - 17 Ağustos 2004, "Derviza - Gezlev Kapısı" adlı I. Uluslararası Kırım Tatar ve Türk Kültürü Festivali)
- 2005, Bahçesaray